satır arası

Beslenme alışkanlıklarınız, yaşam tarzınız ve stresli bir hayat farkında olmadan hiperglisemi yaşamanıza neden olabilir. Pek çok kişi bilmese de gizli şeker yani pre-diyabet hastası zaman zaman hiperglisemi yaşar. Hiperglisemi durumunda kandaki glikoz oranı yüksek olduğu için kan şekeri yükselmiş olur. Besinlerden aldığınız karbonhidrat ve yağlar vücutta enerji için glikoza dönüştürülerek kan dolaşımına girer. Olması gerekenden fazla miktarda bu besinleri tükettiğinizde kan şekeri yükselir. Sağlıklı kişilerde şeker yükseldiğinde pankreasta insülin üretilerek kandaki glikozun hücrelere geçmesi sağlanır. Böylece kan şekeri normal seviyelere gerileyerek vücut fonksiyonları sağlıklı bir şekilde sürdürülebilir hale gelir. Diyabet hastası olan kişilerde ise insülin üretimi olmadığından veya az olduğundan kan şekeri yükselir ve hiperglisemi durumu oluşur. Yazımızın devamında hipergliseminin belirtileri, nedenleri, tedavileri hakkında bilgi alabilir ve hiperglisemi ile ilgili diğer detaylara ulaşabilirsiniz.

Hiperglisemi Nedir?

Kandaki glikoz oranı artışı ile birlikte kan şekerinin yükselmesi sonucu hiperglisemi meydana gelir. Hiperglisemi, kan şekeri değerinin açlık durumunda 100 mg/dl üzerine, tokluk durumunda ise 140 mg/dl üzerine çıkmasıdır. Açlık kan şekeri 8-10 saatlik bir açlık sonrası şekerinizi ifade ederken tokluk kan şekeri ise yemekten 2 saat sonrasındaki kan şekeri değerinizi ifade eder. Hiperglisemi anlık bir yükselmeden kaynaklı oluşabileceği gibi, şeker hastalığı gibi bir hastalık sonucu sık yaşanılan bir durum da olabilir. Hiperglisemi tedavi edilmediği takdirde vücutta pek çok doku ve organa zarar verir. Şeker yüksekliğinin oluşturduğu en önemli zararlar arasında görme bozuklukları, böbrek rahatsızlıkları, cinsel rahatsızlıklar, damar hasarları ve sinir hücresi hasarları yer alır.

Hiperglisemi Nedenleri Nelerdir?

Hipergliseminin en sık karşılaşılan sebebi Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalığıdır. Diyabet hastalarında insülin ya hiç üretilmez ya da yeterli miktarda üretilmediği için kan şekeri yükselir. Hiperglisemiye sağlıksız beslenmek, hareketsiz bir yaşam ve stresli hayat neden olabilir. Hayat zorlukları, üzüntü, sinir ve stresten dolayı kan şekerinin yükselmesine stres hiperglisemisi denir. Stres hiperglisemisinde genellikle dönemsel ve geçici bir kan şekeri yüksekliği söz konusudur. Çeşitli hastalıklar sonucu da hiperglisemi durumu gelişebilir. Bu hastalıklar akromegali, Cushing sendromu, feokromasitoma, hipertiroidi, hemokromatoz, kistik fibrozis, gestasyonel diyabet, pankreas iltihabı ve kanseridir. Yakın zamanda ameliyat geçirmiş olmak, enfeksiyon durumu olması, uzun süreli kortizon kullanımı, östrojen kullanımı, fazla kilo, aşırı sigara tüketimi gibi sebepler de glisemiye neden olur.

Hiperglisemi Belirtileri Nelerdir?

Kan şekeri yüksekliği ile ortaya çıkan hiperglisemi belirtileri kişiden kişiye ve kan şekeri yüksekliğinin seviyesine göre değişiklik gösterebilir. Şeker yüksekliği komaya neden olacak boyutlara ulaştığında hayati tehlike oluşturan belirtiler ile kendini gösterir.

Hiperglisemi belirtileri şöyle sıralanabilir:

  • Sık idrara çıkma
  • Sık susama
  • Ağız kuruluğu
  • Ağız kokusu
  • Bulanık görme
  • Halsizlik ve yorgunluk
  • Ayaklarda yanma
  • Köpüklü ve koyu renk idrar
  • Yaraların geç iyileşmesi

Hiperglisemi koması belirtileri ise şunlardır:

  • Kusma
  • Hızlı nefes alma
  • Nefes darlığı
  • Çarpıntı
  • Bilinç kaybı
  • Dehidratasyon

Hiperglisemi beraberinde çeşitli hastalıklara sebep olabileceğinden görme bozuklukları, nöropatik ağrı, diyabetik nefropati ve erektil disfonksiyon gibi rahatsızlıklara neden olabilir.

Hiperglisemi Tedavisi Nasıl Gerçekleştirilir?

Hiperglisemi tedavisinde öncelikli olarak yaşayış şeklinizi ve beslenme alışkanlıklarınızı düzenlemelisiniz. Gerekirse bir diyetisyen eşliğinde beslenme planı oluşturmalı ve düzenli, dengeli beslenmeye özen göstermelisiniz. Fiziksel aktivitenin olmadığı bir yaşam şekli birçok hastalığa neden olduğu gibi hiperglisemiye de neden olan sebepler arasında yer alır. Günlük düzenli egzersiz yapmak, asansör veya yürüyen merdivenleri kullanmak yerine normal merdiven tercih etmek gibi fiziksel aktivite fırsatlarını kaçırmamanız gerekir. Çünkü gelişen teknoloji hayat şartlarını sedanter bir yaşam tarzına yönlendirir. Hiperglisemi tedavisinde yaşam tarzı değişikliği yeterli olmadığı durumda ilaç tedavisine veya insülin uygulamasına geçilir. Hiperglisemi durumunda ilaç tedavisinde oral antidiyabetikler ve oral antihiperglisemikler kullanılır. İlaç tedavisi Tip 1 diyabet hastaları yani doğuştan insülin üretemeyen hastalarda genellikle yeterli olmaz. Tip 1 diyabet hastaları için düzenli şeker ölçümü yapılarak uygun dozda insülin uygulanması gerekir. Beslenme ve insülin uygulama zamanlarına ve dozlarına dikkat edilmediğinde hipergliseminin yanı sıra hipoglisemi riski de mevcut olabilir.

Hiperglisemi Oluşmaması İçin Önerilen Günlük Egzersiz Nedir?

Hiperglisemiye önlem olarak fiziksel aktiviteye hayatınızda yer ayırmalısınız. Haftada en az 3-4 gün egzersiz yaparak egzersiz süresini de en az yarım saat veya bir saat sürdürmeniz önerilir. Eğer kişi şeker hastası ise hipoglisemi oluşmaması için egzersizlerini yemekten önce veya yemekten 3-4 saat sonra yapmaması gerekir. Kişinin kilo fazlası bulunuyorsa bu durumda düzenli olarak her gün egzersiz yapması tavsiye edilir. Egzersiz yaparken vücuda an bir şekilde yüklenmeden 10 dakika ısınma, 10 dakika esneme yaparak başlanmalıdır.

Hiperglisemiyi Önlemek İçin Nasıl Beslenilmeli? 

Hiperglisemiyi önlemek için dengeli ve düzenli beslenme önemli bir yere sahiptir. Kan şekerini dengede tutmak için ana öğünleri ve kuruyemiş, yoğurt gibi ara öğünleri atlamadan az ama sık beslenmek gerekir. Beslenme alışkanlıklarında et ve sebzeye ağırlık vererek karbonhidrat ve yağ içerikli besinlerden uzak durulması tavsiye edilir. Ayrıca belirli bir saatten sonra meyve yenmemesi ve meyve yenildiğinde az miktarda, yumruk büyüklüğünü aşmayacak şekilde tüketilmesi gerekir. Çünkü meyvelerde bulunan şeker oranı kan şekerini önemli derecede yükseltebilir.

Kadınlarda mı Erkeklerde mi Hiperglisemi Daha Çok Görülür?

Sanılanın aksine kadınlarda hiperglisemi erkeklere göre daha çok görülür. Kan şekeri yüksekliğinin görüldüğü diyabet hastalığı kadınlarda erkeklere göre 7-8 kat daha fazladır. Gizli şeker olarak bilinen pre-diyabet ise kadınlarda 28 kat daha fazla görülür. Yani birçok kadın farkında olmasa da gizli şeker hastasıdır. Genetik yapı, yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları sonucu kadınlarda şeker hastalığına daha sık rastlanır.

Çocuklarda Hiperglisemi Olur Mu?

Hiperglisemi her yaş grubundan görülebilen bir rahatsızlık olduğundan çocuklarda da görülür. Çocuklarda hiperglisemi durumu doğuştan Tip 1 diyabet hastası olunması durumunda meydana gelir. Küçük yaştan itibaren düzenli şeker ölçümü takibi yapılarak insülin uygulaması gerçekleştirilen çocuklar vardır. Diyabet hastası çocuklar hayatın zorluklarına erken yaşta alışmak durumunda kalırlar.

Hiperglisemi Koması Nedir?

Kan şekeri ciddi derecede yükseldiğinde oluşan hiperglisemi koması, acil müdahale gerektiren ve hayati tehlike oluşturabilen bir durumdur. Hiperglisemi koması genellikle iki şekilde gerçekleşir. Biri Diyabetik Ketoasidoz denilen kişinin kendi yağlarını parçalayarak kanda keton cisimlerinin birikmesiyle oluşan hayati tehlikedir. Diğeri ise hiperosmolar hiperglisemik durum sonucu dehidratasyon ile vücutta görülen ciddi sıvı kaybı sonucu oluşan hayati tehlikedir. Hiperglisemi koması söz konusu olduğunda acil müdahale gerektiğinden en kısa sürede hastaneye veya ambulansa ulaşılmalıdır.

Hızlı Şekilde Hiperglisemiye Neden Olabilecek Besinler Nelerdir?

Şekeri hızlı yükselten besinler arasında başta sofra şekeri olmak üzere bal, pekmez, reçel, marmelat, meyve suyu, hoşaf gibi kana çabuk karışan şekerli yiyecekler yer alır. Hiperglisemi riski olan kişilerin özellikle bu besinlerden uzak durması önerilir. Ayrıca hamur işleri, makarna, pilav, tatlılar, abur cubur, çikolata ve helva gibi yiyeceklerde hiperglisemi problemi yaşayan kişilerin tüketmemesi tavsiye edilir.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Sosyal Medya Hesaplarımız:
Facebook | Instagram | YouTube | LinkedIn

62756

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.