Anne Adaylarında Covid Hakkında Merak Edilenler

İnsanlık iki yıla yakın bir süredir Covid-19 pandemisi ile mücadele ediyor. Korona virus pek çok kişinin hayatını kaybetmesine, sağlığının bozulmasına neden oldu. Hastalığın ortaya çıktığı ilk günlerden bu yana uzmanlar bazı grupların ekstra dikkat sarf etmesi gerektiği konusunda uyarılarda bulunuyor.

Bu kişiler arasında 65 yaş üstü bireyler, tansiyon, şeker, kalp gibi kronik rahatsızlığı bulunanlar, organ yetmezliği olanlar, bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar ve bunlara ek olarak anne adayları yer alıyor. Özellikle Delta varyantının anne adaylarında ağır seyrediyor olmasıyla birlikte gebelerin endişeleri ve merak ettikleri konular arttı. Anne adayları “Covid’den nasıl korunabilirim?”, “Aşı yaptırmalı mıyım, yaptırırsam bebeğim etkilenir mi?”, “Covid olursam ilaç kullanabilir miyim?” gibi soruların cevaplarını merak ediyor.

Koronavirüs Hamileler için Risk Oluşturur mu?

Genç, genel sağlık durumu iyi ve bağışıklık sistemi güçlü olan kişiler, hastalığı hafif soğuk algınlığı belirtileriyle atlatabilir. Yaşlılar ve kronik hastalığı olanların yüksek risk grubunda değerlendirildiği süreçte gebeler, yüksek risk grubunda görülmez. Koronavirüsün dünyada ilk kez ortaya çıktığı Aralık 2019 tarihinden bu yana, virüsün anne karnındaki bebeğe geçtiğini gösteren bir veri bulunmamaktadır.

Ancak hamilelik sürecinde anne adayının vücudunda pek çok fizyolojik ve immünolojik değişim yaşanır. Buna bağlı olarak anne adaylarına koronavirüs bulaştığı takdirde tüm insanlarda oluşan öksürük, ateş, solunum güçlüğü, bulantı, kusma, hâlsizlik, ishal, kas ve eklem ağrıları gibi belirtiler görülebilir. Gebelik döneminde bağışıklık sisteminin baskılanmasına bağlı olarak anne adayları, var olan enfeksiyonları daha ağır geçirebilir. Ancak koronavirüsün etken olduğu COVID-19'un gebelik döneminde etkileri üzerine henüz kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır.

Koronavirüs ile enfekte olmuş anne adayının, rahminde bulunan bebeğe hastalığı bulaştırdığına dair bir veri bulunmasa da koronavirüs ailesine ait diğer virüslerin etken olduğu SARS ve MERS gibi hastalıklar göz önünde bulundurulduğunda bu durum olasılık dahilinde olarak değerlendirilebilir.. COVID-19 hastası olan anne adayının gebeliğinin erken doğumla sonuçlanıp sonuçlanmadığına dair de henüz yeterince veri yoktur.

Farklı bir deyişle koronavirüs pozitif anne adayının gerçekleştirdiği erken doğumun, normal bir süreç mi yoksa koronavirüsten kaynaklanan bir durumu mu olduğu net değildir. Ancak solunum yollarını tutan influenza gibi viral enfeksiyonların erken doğuma ya da bebeğin düşük doğum ağırlığıyla dünyaya gelmesine neden olduğu bilinir. Literatürde koronavirüsün anne karnındaki bebeğin sağlık durumunu etkilediğini gösteren vaka bulunmasa da hastalığın dikey yolla bulaştığını gösteren vakalar vardır. Ancak bu vakalarda koronavirüsün bebeğe, anne karnında mı yoksa doğum sırasında mı bulaştığı saptanamamıştır.

Anne Adayları Covid’den Korunmak İçin Nelere Dikkat Etmeli?

Hamilelik, kadın vücudu için fizyolojik ve psikolojik olarak yeni bir dönemin başlangıcıdır. Kadın vücudu, bağışıklık sistemini baskılayarak anne adayının bebeği taşıyabilmesini sağlar aksi takdirde bağışıklık sistemi bebeği kendisine zarar veren bir yabancı olarak düşünecek ve bebekten kurtulmaya çalışacaktır. Bu nedenle bağışıklık sistemi doğal yollarla baskılanmış olan bir anne adayı sadece korona virüse karşı değil, diğer viral enfeksiyonlara karşı da kendisini korumaya özen göstermelidir. Özellikle mevsim geçişlerinde anne adaylarının daha dikkatli olması gerekir.

Anne adayının korona virüsten kendisini ve bebeğini koruyabilmesinin ilk yolu maske takmak ve kalabalık ortamlardan mümkün olduğunca uzak durmaktır. Anne adayının yaşadığı ortam içerisinde soğuk algınlığı belirtileri gösteren bireyler varsa mutlaka onlar da maske kullanmalı, mümkünse ortak alanları kullanılmamalı ve bulunulan ortam düzenli olarak havalandırılmalıdır.

Bunlarla beraber anne adayı bağışıklık sistemini güçlü tutmalı, doktorunun verdiği vitaminleri kullanmalı, düzenli ve sağlıklı beslenmeli, bol sıvı tüketmeli, mümkünse doktorunun önerdiği şekilde ağır efor gerektirmeyen egzersizler yapmalı ve mutlaka düzenli uyumalıdır.

Doğumu yakın olan anne adaylarının bir diğer endişesi de doğum sırasında bebeğinin veya kendisinin koronavirüs ile enfekte olma ihtimalidir. Anne adayları bu süreçte sezeryan doğumu tercih etmeli miyiz, böylece kendimizi ve bebeğimizi daha iyi koruyabilir miyiz diye doktorlarına sıklıkla sormaktadır. Annenin ve bebeğin sağlığında bir problem yoksa uzmanlar anne adayı için en doğru doğum şeklinin normal vajinal doğum olduğunu ifade ediyorlar. Donanımlı bir hastanede uzman bir ekip tarafından anne adayının normal yolla doğum yapması kolaylıkla sağlanacaktır.

Anne Adaylarında Koronavirüs Belirtileri Nelerdir ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hamileliğin ilerlediği dönemlerde büyüyen rahim, akciğere ve kalbe daha fazla yük binmesine neden olur, bunun sonucunda, gebe olmayan bir kadına göre anne adaylarının solunum yolu enfeksiyonlarından daha çok etkilendikleri bilinmektedir.

Tüm insanlarda olduğu gibi anne adaylarında da hastalık bulaştığı zaman ishal, kusma, ateş, baş ağrısı, burun akıntısı, öksürük - özellikle gebeliğin 6. ayından sonra büyüyen rahmin akciğere baskı yapması sonucunda- nefes darlığı görülebilir. Daha ağır seyreden durumlarda ise zatürre, çoklu organ yetmezliği ve sonucunda ölüm görülen bir tablo ortaya çıkabilir.

Anne adayları gebelik sürecinde bebeklerinin sağlığını tehlikeye atmamak için ilaç kullanmaktan çekinirler, sadece doktorlarının kendilerine önerdiği ilaçları kullanabilirler. Bu nedenle covide yakalanan anne adayları tedavilerinin nasıl yapılacağını, ilaç kullanıp kullanamayacaklarını merak ediyor. Anne adayları covide yakalandıklarında çok ciddi belirtiler yoksa bebeğin ve anne adayının rutin kontrolleri yapılarak, gebe takip edilir. Ancak bazı durumlarda hastalığın seyrini anlayabilmek için tanı yöntemlerinin kullanılması gerekli olabilir.

Anne adaylarında tomografi veya akciğer grafisi ile inceleme yapmak genellikle tercih edilen yöntemler değildir. Ancak covid semptomları ağır seyrediyorsa karın bölgesine kurşun plaklar konularak bebek korumaya alınır, bu aşamadan sonra tanı koyabilmek ve akciğerlerin durumunu inceleyebilmek için tomografi kullanılabilir. Covid-19’a yakalanan anne adaylarının stresten uzak kalması, paniğe kapılmadan en kısa sürede doktorlarına danışmaları önemlidir. Günümüzde Covid’e karşı ilaç geliştirme çalışmaları hız kazanmış olsa da Covid-19 için etkinliği ispat edilmiş bir ilaç tedavisi şu an için yoktur. Bu nedenle doktorlar anne adaylarına Covid ile enfekte olmaları halinde C vitamini, D vitamini, çinko gibi gıda takviyelerini almalarını önerebilir. Solunum güçlüğü geliştiği durumlarda ise hamile olmayanlarda kullanılan tanı ve tedavi yöntemleri bebeğin sağlığı için gerekli koruma tedbirleri alınarak hamilelerde de kullanılabilir.

Delta Varyantı Anne Adaylarını Nasıl Etkiler?

İlk koronavirüs vakası Aralık 2019’da Çin’de tespit edilmiştir. Virüsler aktif formlarında canlılar gibi hareket eder ve hayatta kalabilmek için değişimler gösterirler. Koronavirüs de ortaya çıktığı ilk andan bugüne kadar pek çok mutasyona uğramıştır. Bu mutasyonlardan bazıları hastalığın daha bulaşıcı hale gelmesine ve semptomların daha belirgin olmasına sebep olmuştur.

Hastaneye başvuran kişilerin sayısında ciddi artışlar gözlenmiştir. Hastalığın ilk ortaya çıktığı günlerde kronik hastalığı olanların, yaşlı nüfusun, bağışıklığı baskılanmış olanların virüs ile enfekte olmaları halinde daha çok etkilediği bilinmekteydi. Ancak virüsün uğradığı mutasyonlar risk gruplarını da değiştirmiştir, hastalıktan enfekte olanların ve hastalığı ağır seyredenlerin yaş ortalaması 30’lu, 40’lı yaşlara kadar düşmüştür. Bu varyantlar arasında Hindistan varyantı olarak da bilinen Delta varyantı global olarak ciddi vaka artışlarının ve can kayıplarının yaşanmasına neden olmuştur.

Virüsün bulaşma hızının artması aynı evin içerisinde başkalarıyla birlikte yaşayan hamileleri de etkilemiştir. Virüsün ilk zamanlarında hamilelerin diğer insanlardan daha çok risk altında olduğuna yönelik çalışmalar yoktu, ancak dünya genelinde etkili olan Delta varyantı karşısında artık hamileler de etkilenebilen gruplar arasındadır. Anne adayları gebeliğin ilk dönemlerinde hastalığı asemptomatik geçirebilir.

Ancak yeni varyantlarla birlikte enfeksiyonu ağır geçiren gebelerde erken doğum riski, düşük riski, gebelik zehirlenmesi ve hatta anne ölümlerinde artış gözlenmektedir. Anne adayları ve anne adaylarının yakınındakiler bu süreçte kişisel hijyenlerine ve mümkün olduğunca az kişi ile temasta bulunmaya özen göstermelidir.

Koronavirüs Dönemine Gebelik Takibi Nasıl Yapılmalı?

Koronavirüste etkili bir yol olan genel izolasyon ve kişisel karantina, gebelik takibi aralıklarının uzamasına yol açabilir. Ayrıca anne adaylarının hastane ortamına girmekten çekinmesi de benzer şekilde doktor ziyaretlerinin aksamasına neden olabilir.

Normal seyreden gebeliklerde bu durum bir süre tolere edilebilse de yüksek riskli gebeliklerde problemleri beraberinde getirebilir. Farklı bir deyişle koronavirüsten korunmak için alınan önlemler, zaman zaman anne ve bebeğin sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Gebeliğin ilk 12 haftasının düşük riski taşıdığı göz önünde bulundurulmalıdır.

Ayrıca 16 ve 20. haftalar da gebelik takibinde önem teşkil eden dönemler arasındadır. Bu yüzden anne adaylarının gebelik takibini tümüyle bırakması kesinlikle önerilmez. Ancak alınan önlemler kapsamında 34. haftaya kadar ayda 1 yapılan rutin gebelik kontrolleri 1 buçuk aya, 34. haftadan sonra her 2 haftada bir olan kontroller ise 3 haftaya çıkarılabilir. Hekim ile online görüşme yapmak ya da telefonla iletişim hâline kalmak son derece önemlidir. Böylece hekim, anne adayının ne zaman kontrole gelmesi gerektiğini planlayabilir, riskli dönemlerin atlanmaması konusunda uyarılarda bulunabilir

Hamileler Covid-19 Aşısı Yaptırabilir mi?

Hayatının en heyecanlı dönemini pandemi sürecinde yaşayan anne adaylarının en çok merak ettikleri konuların başında aşıların güvenilirliği gelmektedir. Covid-19’a karşı geleneksel yöntemlerle veya yeni teknolojiler kullanılarak geliştirilen aşıların hamileler üzerindeki etkileri hakkında ilk günlerde yeterli veriler yoktu, bu nedenle uzmanlar hamilelerin aşı yaptırıp yaptıramayacağı konusunda tedirginlik yaşıyorlardı.

Aşıların ilk uygulanmaya başladığı günlerden bu yana milyonlarca insanın aşı yaptırması ile birlikte aşıların güvenilirliği konusunda yaşanan tereddütler de ortadan kalkmıştır. Delta varyantının hamilelerde enfeksiyonun ağır seyretmesine neden olması ile birlikte gebelerin aşı yaptırıyor olması daha da önemli hale gelmiştir. Geçen zaman içerisinde yapılan çalışmalar hamilelerin de güvenle aşı yaptırabileceklerini ortaya çıkardı.

Sağlık Bakanlığı’nın gebeler için yayımladığı aşı rehberinde gebelikte aşı yaptırmanın herhangi bir düşük riski oluşturmadığı ifade edilmiştir. Uzmanlar artık ilk 3 ay içerisinde de gebelerin aşı yaptırabileceğini belirtiyorlar. Gebelik döneminde Covid aşısı yaptırmıyor olmak hem anne adayının hem de bebeğin sağlığını tehlikeye atmak olacaktır. Günümüzde yoğun bakımda tedavi gören hamilelerin büyük çoğunluğunu aşı yaptırmamış olanlar veya eksik doz aşı yaptırmış olanlar oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalar sadece gebelerin değil emziren annelerin de aşılarını güvenle yaptırabileceğini göstermektedir. Bu çalışmalar, emziren anneler aşı yaptırdıklarında bebeklerinde de antikorlar olduğunu göstermiştir.

Ülkemizde uygulanan Sinovac ve Biontech aşılarının her ikisinin de gebeler ve anne adayları üzerinde diğer insanlardan farklı olarak ortaya çıkan yan etkileri gözlenmemiştir. Hastalığın seyri kişiden kişiye değiştiği ve anne adayları hamilelik süreçlerinde enfeksiyonlara karşı daha savunmasız oldukları için günümüzde elimizdeki tek korunma yöntemi olan aşıyı yaptırmalıdır.

Eğer anne adayı aşı konusunda tereddüt yaşıyorsa, ilk 3 ayın geçmesini bekledikten sonra da aşısını yaptırabilir. Pandemi sürecinde anne adayları hastaneye gitmekten çekindikleri için rutin kontrollerini geciktirebiliyor, kontrollerinizi doktorunuzun size söylediği zamanlarda yaptırmayı ihmal etmeyin.

Sıkça Sorulan Sorular

Koronavirüs Doğum Şeklini Etkiler mi?

Doğumun doğal yollardan ya da sezaryen ile yapılması gebeliğin mevcut seyrine, anne adayının ve bebeğin sağlık durumuna göre kararlaştırılır. Yapılan sınırlı araştırmalar ışığında koronavirüsün doğum şekli ile bağlantısının olmadığı söylenebilir. Dolayısıyla doğum şekli, önceden planlandığı şekilde gerçekleştirilebilir. Anne ve bebeğin genel sağlık durumu yerindeyse vajinal doğum tercih edilebilir. Doğumdan sonra eve ziyaretçi kabul edilmemesi sosyal izolasyon kurallarının uygulanmaya devam edilmesi, anne ve bebek sağlığı açısından son derece önemlidir.

Hamilelikte Koronavirüse Yakalanılırsa Ne Yapılmalı?

Alınan tüm önlemlere rağmen koronavirüse yakalanılması durumunda anne adayı, maske takarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. COVID-19 tanısı için tomografi gibi radyolojik görüntüleme yöntemlerine başvurulması gerekebilir. Hekim, bebek için gerekli önlemleri aldıktan sonra radyolojik görüntüleme yapılabilir. Dolayısıyla anne adayının kendi sağlığı için bu gibi tetkiklerin yapılmasına onay vermesi önerilir. Gebelerin koronavirüse yakalanmaları durumunda tedavi ve takip süreci, diğer bireylerden farklı şekilde uygulanmaz. Bu süreç boyunca anne adayının genel sağlık durumuna bağlı olarak hekim, kişinin tedavisini evde ya da hastanede uygulayabilir.

Koronavirüs salgını boyunca gebelik takibinizi yaptırmak için gerekli önlemleri aldıktan sonra en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaktan çekinmeyin. Sağlıklı günler dileriz.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.