😨 Başarısızlık Korkusu Nasıl Yenilir?

İnsanların başarı üzerine ilerledikleri yolda, yaptıkları davranışta itici bir güç olan ve başarıyı belli bir oranda etkileyebilen güçlü bir duygu vardır ki bu duygunun adı da başarısızlık korkusudur.

Başarısızlık korkusu, kişiden kişiye varlığı değişebilen bir duygu durumudur. Her insanda farklı bir çerçevede kendini gösterebilir.

Kişinin başarısızlığı nasıl tanımladığı ve nasıl deneyimlediğine göre kişide kendini gösteren bu duygu bireysel yeterlilik ile ilgili sosyal ortamlarda nasıl düşündüğü, nasıl bir hissiyata vardığı ve nasıl hareket ettiği konusunda kişide kendini şekillendirebilir.

Yüksek bir başarısızlık korkusuna sahip olan biri için başarısızlık, hem sosyal hayatta hem de iş hayatında geniş bir çerçevede yetersizlik hissine yol açabilir.

Bundan dolayı kişi, benliğinin sevilmeye layık olmadığını ve yalnız kalma ihtimalini kafasında kurabilir. Başarısızlık deneyiminin insanlara acı verdiği düşünülürse kişinin başarılı olabileceği bir ortamda algısal ve bilişsel olarak başarısızlıkla ilgili bazı düşüncelere yönelebilir.

Hatta kişi belirlediği bir göreve başlamadan önce ya da görev esnasında bir kaygı duygusuna kapılabilir ve bu duygudan fiziksel ya da zihinsel olarak da etkilenebilir. Bunun sonucunda başladığı görevi bırakabilir ya da yeterli çabayı gösterememekten kaynaklı gerekli başarı sağlanamayabilir.

Başarısızlık Korkusu Nedir?

Korku, kişinin algıladığı bilişsel bir tehditten kaçmaya ya da kaçınmaya çalışmasıyla ortaya çıkan duygusal bir tepki olarak tanımlanabilir.

Kişi belli bir ortamda o duygu tarafından uyarıldığında ve başarısızlık korkusunu hissettiğinde, o duygudan gelen tehdide karşı bir kaçış yolu arar ve bu duygu, davranışlarına da yansıyabilir.

Hem duygusal hem de bilişsel olan kaçınma davranışı kişilerin içsel deneyimlerinden kaçınmaya, kaçmaya ya da bunları değiştirmeye çalıştığı deneyimsel kaçınma olarak tanımlanır.

Korku duygusuna sahip bu kişiler, korktukları sonuca karşı kendilerini korumak amacıyla üstlendikleri görevden kaçınarak bu korkuyu engellemeye çalışırlar.

Başarısızlık korkusu da insanları başarı konusunda korku ve kaygı duygusuna yönlendiren, deneyim kazanmış bir kişilik durumu olarak ifade edilebilir. Başarısızlık korkusu kişide yatkın bir davranış olarak görülebilir.

Bunun nedeni, doğuştan gelebilen bir duygu olduğundan dolayı kişinin kendisi için önemli bir konuda gösterdiği çabada ortaya çıkan olumsuz durum olarak meydana gelebilir.

Başarısızlık Korkusu Neden Olur?

Başarısızlık korkusu Atkinson tarafından ilk defa “başarısızlıktan kaçınma eğilimi” olarak ifade edilmiştir. Ayrıca başarısızlıkla karşılaşılan bir durum sonucunda utanç ve aşağılanma yaşama sorunu olarak görülmüştür.

Bunun sonucunda başarısızlık korkusu, yapılan değerlendirmelerde beklenen utançla ilgili başarısızlıktan kaçınma isteği olarak belli bir kavram haline gelmiştir. Bu utanç durumu bilişsel, davranışsal, temelli kaçınma isteği ve duygusal deneyimleri kapsayabilir.

Atkinson ve McClelland tarafından geliştirilen başarı motivasyon teorisi kişilerin motivasyon sebeplerini, başarıya yaklaşma ve başarısızlıktan kaçınma olarak iki bölüme ayırmışlardır.

Bu araştırmaya göre, kişiler için bir görevi gerçekleştirme veya bir hedefe ulaşmada iki bölüme ayrılan bir karar mekanizması bulunur. İnsanlar, başarılı olma isteği veya başarısızlıktan kaçınma isteğine göre hareket eder.

Bu duruma göre başarılı olma isteği, başarının sonucu olarak ortaya çıkan gurura yönelik tepki halini gösterir. Bir diğer bölüm olan başarısızlıktan kaçınma isteği ise gidilen hedefin sonucu başarısızlık olması durumunda utanç ve mahcubiyet ile tepki verme halini gösterir.

Bunun sonucunda kişinin başarısızlıktan utanç duymasından dolayı başarı ortamlarında başarısızlığa yönelme ve başarısızlıktan kaçınma eğilimi bir kişilik özelliği olarak ortaya çıkmıştır.

Başarısızlık Korkusu Nedenleri

Başarısızlık korkusuna sahip olan kişilerde şu tür nedenler görülebilir:

• Mahcubiyet ve utanç yaşama korkusu
• Kendi değerini düşürme korkusu
• Sosyal etkiyi kaybetme korkusu
• Belirsiz bir geleceğe sahip olma korkusu
• Değer verdiği insanları üzme korkusu

Kişiler var olan bu olumsuz sonuçlara karşı sahip oldukları inançlarının gücünü ve doğruluğunu ölçerek bir karara varırlar.

Bunun sonucunda başarısızlığı daha sonra yaşayacakları deneyimlerin meydana getirdiği tehditlerle ilişki kurma eğiliminde olabilirler.

Bundan dolayı başarısızlığı belli bir sonuç olarak görmeye başlayan kişiler, başarısızlığı artık bir tehdit olarak algılayabilir ve bir değerlendirme sonucunda korku ve kaygı duygu durumları ortaya çıkabilir.

Başarısızlık korkusunun verdiği tepki kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu nedenle kişilerin deneyimledikleri korku seviyesi de farklı olabilir. Kısacası, kişinin başarısızlık korkusuna olan inancı ne kadar güçlü bir seviyedeyse korku da aynı büyüklükte olabilir.

Başarısızlık Korkusu Belirtileri Nelerdir?

Başarısızlık korkusu her insanda farklı bir durumda kendini gösterebilir. Her başlanan görevde, her yeni hedefte kişinin isteği dışında düşüncelerinde bir acaba durumu meydana gelebilir.

Kişi bunu yenebiliyorsa endişelenecek bir durum yoktur fakat bu durum kişinin başına devamlı geliyorsa ve başarısını etkiliyorsa başarısızlık korkusunun kişiyi etkisi altına aldığını gösterir.

Başarısızlık korkusu kişiyi etkisi altına almışsa duygusal ve davranışsal olarak kendini gösterebilen bir duygu durumuna dönüşür.

Başarısızlık korkusuna sahip olan kişilerde gözlemlenen duygusal ve davranışsal durumlar şunlardan oluşabilir:

• Hayata karşı olumlu düşünmek yerine olumsuz düşüncelere kapılma
• Devamlı meydana gelebilen kızgınlık ya da sinirli olma durumu
• Başarı yolunda olan bir kişide görülen üzgünlük ve depresif hali
• Arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşama
• Yapılabilecek basit görevlerde dahi yapamama korkusu
• Eleştirilere açık olmama ve yargılanma korkusu
• Yardımları kabul etmeme ve grup çalışmalarında isteksiz olma
• Basit günlük aktivitelere karşı zorlanma düşüncesi ve kaçınma

Başarısızlık Korkusu Nasıl Geçer, Tedavisi Nedir?

Başarısızlık korkusuyla uzman doktora başvuran hastalarda hastanın durumu, yaşı, tıbbi öyküsü, davranışları ve psikolojik durumuna göre tedavi yöntemi farklılık gösterebilir.

Uzman doktor öncelikle bir teşhis süreciyle hastanın nasıl bir durumda olduğunu belirler ve ona göre uygun tedavi yöntemine başlayabilir. Eğer hasta başarısızlık korkusu içerisindeyse bu rahatsızlığa uygun farklı tedavi yöntemleri bulunur.

Yapılabilecek başarısızlık korkusu testi ile bu rahatsızlığın önüne geçilebilir. Başarısızlık korkusu tedavi yöntemleri şunlardan oluşur:

• Maruz Bırakma Tedavisi: Korku gibi olumsuz duygularda çoğunlukla kullanılan terapi yöntemlerinden biridir. Kişi içinde bulunduğu korkunun kaynağına yavaşça maruz bırakılır ve korkunun etkisiyle oluşan tepkiyi yenmesi için destek olunur. Kişinin görüştüğü terapist, onun geçmişte başarısız hissettiği bir olayı yeniden düşünmesini ve tekrardan yaşamasını isteyebilir. Uygun bir ortamda yapılan bu yöntem ile kişinin başarısızlıkla korkusuyla karşılaştığı bir tehdidin aslında olmadığının farkına varabilir.
• Bilişsel Davranışçı Terapi: Başarısızlık korkusuna sahip olan bir kişinin zihninde oluşmuş olumsuz düşünceleri değiştirmeyi sağlayabilen bir psikoterapi yöntemidir. Terapist, kişinin başarısızlık olarak gördüğü bu düşüncelerin aslında her konuda öğrenme ve gelişim için atılması gereken adımlar olduğunu kişiye bu yöntemle yansıtabilir. Ayrıca hastanın durumuna göre yeni yöntemler öğretebilir. Özellikle korku ve kaygıya karşı yapılabilecek bazı yöntemler öğretilebilir.
• İlaç Tedavisi: Başarısızlık korkusuna sahip olan bir kişi bir terapiste başvurduğunda teşhis sonucunda eğer uygunsa ilaç tedavisi uygulanabilir. İlaç tedavisi çoğunlukla başvurulacak ilk basamak değildir.

Çocuklarda Başarısızlık Korkusu

Çocuklarda başarısızlık korkusu, yetişkinlerle çok az farklılığı bulunabilir. Her iki dönemde de var olan başarısızlık korkusu, toplum içinde bazı ortak belirtilerle (öfkeli olma, kaygı, isteksizlik vb.) kendini gösterebilir.

Çocuklarda başarısızlık korkusu durumunda ebeveynlere büyük bir pay düşer. Özellikle okul çağındaki çocuklarda hem okulda hem de evde çevresindeki kişiler, başarısızlığı yenebilmesi açısından ona destek olması ve gerekli olması durumunda uzman bir terapistten yardım alması gerekebilir. Uzmanlar yapacakları başarısızlık korkusu testi sonucuna göre uygun tedavi yöntemleriyle bu rahatsızlığın önüne geçebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Başarısızlık Korkusu İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Başarısızlık korkusu için psikolog veya psikiyatrist ile görüşülebilir. Görüşülen terapist yapacağı teşhise göre yönlendirme ve tedavi seçenekleri sunabilir.

Başarısızlık Korkusu Neden Olur?

Başarısızlık korkusu kişinin sosyal hayatı ve ailesiyle olan ilişkilerinden kaynaklandığı gibi doğuştan gelen bir durumdan da meydana gelebilir. Kişi, eğitim hayatında ya da iş hayatında belirlediği bir hedefe giderken başarısızlık sorunu ile karşılaşabilir. Bu sorun, kaygı ve heyecan duygularından da oluşabilir.

Başarısızlık Korkusunu Yenmek İçin Ne Yapmalıyım?

Başarısızlık korkusunu yenmek bazen yardıma ihtiyaç duyulan bir konu olsa bile kişi kendine güvendiği sürece de bu korkuyu yenebilir. Kişi belirlediği bir hedefe giden yolda bu korkuyla karşılaşırsa öncelikle hedefinden emin olması gerekebilir.

Kişi ilerlediği bu yolda olası sonuçları değerlendirmeli ve olumsuz bir durumla karşılaştığında bunun yaşanabilecek bir durum olduğunu ve üstesinden gelebileceğine dair kendini inandırması gerekir.

Hatta her ihtimale karşı bir yedek plan yapması onun için daha güven verici hissettirebilir ve bu sayede hedefe giden yolda daha sağlam adımlar atabilir. Eğer kişi başarısızlık korkusunu büyük bir engel olarak görüyorsa bir uzmanla görüşme sağlayabilir.

Bu sayede yapılacak başarısızlık korkusu testi ile teşhis yapılabilir ve uzman terapist, başarısızlık korkusu için iyi bir tedavi yöntemi uygulayabilir.

Başarısızlık Korkusu Nasıl Yenilir?

Başarısızlık korkusu kişiden kişiye göre değişebilen bir rahatsızlıktır. Bu yüzden bu sorunu yaşayan kişi öncelikle başarısızlık korkusuna neden olan kaynağı belirlemeli ve o kaynağı ortadan kaldırabilecek bir yöntem üzerinden hareket etmelidir. Bu süreçte uzman bir terapistten de destek alabilir.

Başarısızlık korkusu hakkında daha detaylı bilgi ve desteği sağlamak için bir uzmandan hemen randevu alabilirsiniz.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.