Çocuklarda Şeker Hastalığı (Diyabet) Neden Olur?

Çocuklarda şeker hastalığı (diyabet), vücudun kan şekerini kendi imkânlarıyla düzenleyememesi durumudur. Çocuklarda hem Tip 1 hem Tip 2 diyabet görülebilir. Her iki tipin ortak sebepleri arasında genetik faktörler bulunur. Bunun yanında Tip 1 diyabetin başlıca nedenleri olarak çevresel faktörler ile bağışıklık sistemi problemleri sayılabilir. Tip 2 diyabetin yaygın görülen sebepleri ise obezite ve fiziksel aktivite eksikliğidir. 

Çocuk diyabet tedavisi, hastalığın türüne bağlı olarak belirlenir. Tedavi süreci çocuk endokrinoloğu tarafından yönetilir. Tip 1 diyabet hastası olan çocuklara insülin tedavisi uygulanır. Tip 2 diyabetli çocuklar için yaşam tarzında değişiklikler planlanır. Bazı hallerde Tip 2 diyabetliler için ilaç tedavisi tercih edilebilir. 

Çocuklarda Diyabet Nedenleri 

Çocuklarda şeker hastalığının nedenleri arasında genetik ve çevresel faktörler, yaşam tarzı ve bağışıklık sistemiyle ilgili problemler sayılabilir. Çocuklarda yaygın olarak görülen diyabet türleri Tip 1 ve Tip 2 diyabettir. Bu türler farklı nedenlerle gelişebilir. Tip 1 diyabete sebep olan durumlar şunlardır: 

• Genetik yatkınlık 
• Otoimmün reaksiyon
• Çevresel faktörler 

Ailede Tip 1 diyabet öyküsü olan çocuklarda şeker hastalığı görülme riski daha yüksektir. Genetik yatkınlığın yanında otoimmün reaksiyon da Tip 1 diyabet gelişimine sebep olabilir. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla pankreastaki beta hücrelerine saldırması sonucunda Tip 1 diyabet gelişebilir. Viral enfeksiyon ve D vitamini eksikliği gibi çevresel faktörler de Tip 1 diyabet riskini artırabilir. 

Tip 2 diyabetin başlıca nedenleri ise şöyle sıralanır:

• İnsülin direnci
• Genetik yatkınlık 
• Obezite 
• Hareketsiz yaşam tarzı 

Tip 2 diyabette, hücreler insüline karşı dirençli hale gelir. Böylece pankreas daha fazla insülin üretmek zorunda kalır. Zaman içinde pankreas vücudun ihtiyacı olan insülin miktarını üretemez ve kan şekeri yükselir.

Aile öyküsünde Tip 2 diyabet bulunan çocukların, genetik yatkınlık nedeniyle, diyabete yakalanma riski yüksektir. Obezite de Tip 2 diyabete yakalanma ihtimalini ciddi ölçüde artırır. Hareketsiz yaşam tarzı, insülin direncine yol açabilir.

Çocuklarda Diyabet Belirtileri 

Çocuklarda şeker hastalığı farkı belirtilerle kendini gösterebilir. Çocuklarda diyabet belirtileri, diyabetin tipine ve çocuğun yaşına göre değişebilir. Tip 1 ve Tip 2 diyabet belirtilerinin görülme hızı arasında farklar bulunabilir. Bununla birlikte, bazı çocuklar belirtileri fark edemeyebilir veya hafife alabilir. Bu yüzden ebeveynlerin çocuklarını yakından gözlemlemesi tavsiye edilir. 

Tip 1 diyabet belirtileri genellikle aniden ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkar. Çocuk, kısa sürede hızla kilo kaybedebilir. Başlıca belirtileri arasında; sürekli su içme isteği, sık idrara çıkma, yorgunluk ve halsizlik, bulanık görme ve ağız kuruluğu bulunur.  

Tip 2 diyabet genellikle yavaş gelişir ve bazı çocuklarda uzun süre belirti vermeyebilir. Yaygın görülen semptomları arasında; sık susama ve idrara çıkma, halsizlik, ani kilo artışı ve deri değişiklikleri sayılabilir. 

Çocuğunuzda diyabet belirtileri görülüyorsa bir endokrinoloji uzmanına gitmeniz tavsiye edilir. Erken teşhis, tedavi sürecine geçişi hızlandırarak diyabetten kaynaklı komplikasyonların zamanında önlenmesini sağlar. 

Çocuklarda Diyabet Tanısı Nasıl Konulur? 

Çocuklarda şeker hastalığı tanısı, klinik değerlendirme ve laboratuvar testleri ile konur. Çocuklarda diyabetin tipini belirlemek için birden fazla test uygulanabilir. Klinik değerlendirmede doktor çocuğun belirtilerini ve tıbbi öyküsünü değerlendirir. Ailede diyabet vakası gibi risk faktörlerini inceleyen doktor, laboratuvar testleri isteyebilir.  

Açlık kan şekeri testi, genellikle sabah saatlerinde uygundur. Ayrıca, günün herhangi bir saatinde, çocuğun aç veya tok olmasından bağımsız olarak, rastgele kan şekeri testi de uygulanır. Ek olarak, birkaç aylık kan şekeri seviyesini tespit etmek için HBA1c testi istenir. İdrarda ise glukoz testi yapılabilir. Yüksek kan şekeri, idrarda şeker çıkmasına neden olur. Tip 1 diyabet şüphesi olan çocuklardan idrarda keton testi istenebilir. Tip 1 ve Tip 2 diyabetin ayrımını yapmak için insülin seviyesi ve C-peptid testi uygulanabilir. 

Diyabet tanısı, klinik muayene ve test sonuçlarını değerlendiren, çocuk endokrinoloğu tarafından konulur. Tanının konulmasının ardından tedavi süreci başlar. 

Çocuklarda Diyabet Tedavisi 

Çocuklarda şeker hastalığının tanısından sonra tedavi süreci başlar. Çocuklarda diyabet tedavisi, diyabetin türüne göre değişir. Tip 1 diyabetli çocuklar için insülin tedavisi zorunluyken, Tip 2 diyabetli çocuklara yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi uygulanabilir.

Tip 1 diyabet hastalığı ömür boyu insülin tedavisi gerektirir. İnsülin tedavisi, enjeksiyon veya insülin pompası yoluyla uygulanır. İnsülin enjeksiyonları, genellikle günde birkaç kez, cilt altına yapılır. İnsülin pompası ise sürekli olarak küçük dozlarda insülin veren bir cihazdır.

Tip 2 diyabetli çocuklarda, tedaviye genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ile başlanır. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz planı hazırlanır. Obez çocukların insülin direncini azaltmak için kilo vermesi sağlanır. Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmazsa, doktor tarafından ilaç tedavisi başlatılabilir. 

Her iki tip diyabetli çocukların kan şekeri sürekli olarak takip edilir. Diyabet kaynaklı yaşanabilecek sorunları önlemek için göz, böbrek ve sinir hasarına karşı düzenli testler yapılır. Düzenli kontroller, sürecin uzman endokrinolog desteğiyle yürütülmesini sağlar.

Çocuklarda Diyabet Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler 

Çocuklarda diyabet yönetimi, hem çocuk hem aile için dikkat ve özen gerektiren bir süreçtir. Düzenli kan şekeri ölçümü, insülin enjeksiyonunu doğru uygulama, diyabetik çocuk beslenmesine dikkat etme, egzersiz, hastalık hakkında bilinçlenme ve psikolojik destekle çocukların sağlıklı bir yaşam sürmesi kolaylaşır. 

Çocuklarda kan şekeri kontrolü, diyabet yönetiminin temelidir. İnsülin enjeksiyonlarını veya insülin pompası kullanımını doğru bir şekilde öğrenmek, çocuğun gündelik hayatını kolaylaştırırken, şekerini yönetmesine imkân tanır. Sağlıklı ve dengeli beslenme kan şekerini kontrol altında tutmaya destek olur. Karbonhidrat sayımı yaparak, öğünlerdeki karbonhidrat miktarını kontrol etmek ve insülin dozunu buna göre ayarlamak mümkündür. Düzenli egzersiz kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. 

Şeker hastalığı hakkında bilgi sahibi olmak hem çocukların hem ailelerin hayat kalitesini arttırır. Kan şekerinin düşük olması, hipoglisemi, durumunda veya hiperglisemi (yüksek kan şekeri) ne yapılacağının bilinmesi çocuklarda diyabet yönetimi için oldukça önemlidir. Diyabet, çocuk ve aile için stresli olabileceğinden, bu süreçte psikolojik destek almak fayda sağlayabilir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Bir çocuğun şeker hastası olduğu nasıl anlaşılır?

Çocuklarda şeker hastalığının çeşitli belirtileri bulunur. Yaygın görülen belirtiler arasında sık susama, sürekli idrara çıkma, ani kilo değişimleri, bitkinlik ve bulanık görme sayılabilir. Belirtiler fark edildiğinde, vakit kaybetmeden bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir. 

Çocuklarda şeker hastalığı geçici mi?

Çocuklarda diyabet genellikle kalıcıdır. Tip 1 diyabet, genetik ve çevresel faktörler ile bağışıklık sisteminden kaynaklanan reaksiyonlar sonucu oluşabilir. Tip 1 diyabet hastaları sürekli insülin tedavisi görebilir. Tip 2 diyabet ise yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlarla kontrol edilebilir. Ancak tamamen iyileşmesi nadirdir, düzenli takip edilmesi gerekir.

Şeker hastalığı hangi yaşlarda başlar?

Şeker hastalığı her yaşta görülebilir. Çocuklarda Tip 1 diyabet genellikle 5-15 yaş aralığında ortaya çıkar. Tip 2 diyabet ise genellikle obezite ile hareketsiz yaşam tarzı yüzünden ortaya çıkar ve daha çok ergenlik döneminde görülür.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.