Çocuklarda Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Bazı çocuklar yemek yemeyi reddederken, bazıları kontrolsüz şekilde yemek yiyebilir. Bu durum sadece iştah sorunu değildir. Psikolojik, davranışsal ya da biyolojik birçok nedeni olabilir. Erken fark edilmezse çocuğun sağlığı ve gelişimi olumsuz etkilenebilir. Bu nedenle çocuklarda yeme bozukluğu dikkatle ele alınmalıdır.

Çocuklarda Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi süreci her çocuk için farklılık gösterse de bazı temel adımlar evrenseldir. Tedavi; psikolojik destek, tıbbi takip ve beslenme planlamasını içeren çok yönlü bir müdahaleyi gerektirir. 

Çocuklarda yeme bozukluğu tedavisi şu şekildedir:

1. Tanı Süreci
2. Disiplin ve Düzen
3. Psikoterapi Uygulamaları
4. Aile Terapisi
5. Beslenme Eğitimi 
6. Gerekirse Tıbbi Müdahale

1.Tanı Süreci

Tedavinin ilk adımı, çocuğun yaşadığı durumun kapsamlı biçimde değerlendirilmesidir. Bu süreçte çocuğun fiziksel gelişimi, yeme alışkanlıkları, duygusal durumu ve aile dinamikleri ayrıntılı şekilde incelenir. Tanı konulurken çocuğun yaşına uygun gelişim göstergeleri, boy-kilo dengesi ve davranış örüntüleri dikkate alınır.

2.Disiplin ve Düzen

Yeme bozukluğu tedavisi, sadece psikolojik ya da sadece beslenmeye odaklı olamaz. Bu nedenle tedavi sürecinde farklı uzmanlara danışmak önemlidir:

• Çocuk ve ergen psikiyatristi: Tanı koyar, gerekli durumlarda ilaç tedavisi başlatabilir.
• Psikolog: Terapi sürecini yürütür, çocuğun davranış kalıplarını anlamaya çalışır.
• Diyetisyen: Çocuğun yaşına ve ihtiyaçlarına uygun bir beslenme planı hazırlar.
• Pediatrist veya gastroenterolog: Gelişimsel ya da sindirimle ilgili sorunların takibini yapar.

3.Psikoterapi Uygulamaları

Tedavide psikoterapi çok önemli bir yere sahiptir. En çok tercih edilen yöntemlerden biri bilişsel davranışçı terapi (BDT)’dir. BDT ile çocuk; yeme davranışlarını, düşüncelerini ve duygularını daha sağlıklı biçimde tanımayı öğrenir.

Bazı durumlarda oyun terapisi veya sanat terapisi gibi yöntemler de kullanılarak çocuğun kendini ifade etmesi sağlanır. Bu terapiler, çocuğun yeme davranışı arkasındaki duygusal nedenleri anlamada büyük rol oynar.

4.Aile Terapisi

Yeme bozukluğu sadece çocuğun değil, tüm ailenin birlikte çözmesi gereken bir sorundur. Bu nedenle aile terapisi, tedavinin önemli bir ayağını oluşturur. Ebeveynlerin tutumları, yemekle ilgili yaklaşımları ve ev içi iletişim biçimleri terapi sürecinde gözden geçirilir.

Ayrıca aileye çocuğun ihtiyaçlarını nasıl daha sağlıklı karşılayabilecekleri konusunda rehberlik yapılır. Aileye düşen temel görev; çocuğu suçlamadan, sabırla ve sevgiyle desteklemektir.

5.Beslenme Eğitimi 

Yeme bozukluğu yaşayan çocukların çoğunda yemek korkusu, belirli gıdalara karşı tepki veya sağlıksız yeme alışkanlıkları gelişmiştir. Diyetisyen desteğiyle çocuğa hem fiziksel ihtiyaçlarına uygun hem de psikolojik olarak rahatlatıcı bir beslenme düzeni oluşturulur.

• Az porsiyonlarla başlama
• Besinleri birlikte seçme ve hazırlama
• Yemeği cezalandırma ya da ödül aracı olarak kullanmaktan kaçınma
• Düzenli yemek saatleri oluşturma gibi uygulamalarla sağlıklı alışkanlıklar kazandırılır.

6.Gerekirse Tıbbi Müdahale

Bazı durumlarda yeme bozukluğu; kalp ritim bozuklukları, elektrolit dengesizlikleri, böbrek sorunları gibi ciddi fiziksel sonuçlara yol açabilir. Bu gibi durumlarda hastane yatışı ya da medikal tedavi gerekebilir. Anoreksiya gibi vakalarda vücut ağırlığı hayati seviyelere düştüğünde acil müdahale zorunlu hale gelir.

Çocuklarda Yeme Bozukluğu Nedir?

Çocuklarda yeme bozukluğu, çocuğun yemekle olan ilişkisinde süreklilik gösteren bir bozulmayı ifade eder. Bu durum, yetersiz beslenme, aşırı yeme ya da seçici yeme gibi farklı formlarda ortaya çıkabilir. Yeme bozuklukları sadece kilo ya da iştah sorunları değil, aynı zamanda çocuğun duygusal ve sosyal gelişimini de etkileyen kompleks problemlerdir.

• Çocuğun yemek yeme sırasında yoğun kaygı yaşaması
• Besin alımını en aza indirme ya da aşırı tüketim eğiliminde olma
• Sürekli kilo alma veya verme isteği
• Normal gelişimi engelleyecek düzeyde takıntılı yeme tutumları

Bu ve benzeri belirtiler, çocuğun besinlerle olan ilişkisini olumsuz yönde etkileyebilir. 

Çocuklarda Yeme Bozukluğu Neden Olur?

Her çocuğun beslenme alışkanlıkları birbirinden farklı olabilir. Bazı çocuklar iştahlı ve her şeyi yemeye yatkınken, bazıları aşırı seçici davranabilir. Çocuklarda yeme bozukluğuna sebep olan bazı etkenler:

1. Psikolojik Etkenler
2. Aile İçi Dinamikler
3. Genetik ve Biyolojik Faktörler
4. Toplumsal Baskı
5. Yanlış Beslenme Alışkanlıkları

1.Psikolojik Etkenler

Çocuğun kendini ifade etme biçimi, aile içi çatışmalar, okulda yaşanan zorbalık veya stres gibi durumlar yemek yeme düzenini etkileyebilir. Örneğin, kendini ifade etmekte zorlanan ya da kaygı düzeyi yüksek çocuklar, yeme davranışlarını kontrol altına alarak içsel huzursuzluklarını gidermeye çalışabilirler. Kimi zaman da vücut imajına yönelik olumsuz düşünceler (yaşından beklenmeyecek kadar erken başlayan “kilo alma korkusu” gibi) yeme bozukluklarının kaynağında yer alır.

2.Aile İçi Dinamikler

Aile içinde besinlerle ilgili çok katı veya çok esnek tutumlar sergilenmesi, çocuğun yemek yeme davranışı üzerinde baskı hissetmesine neden olabilir. Aşırı kontrolcü, her yemeği bitirmeyi şart koşan tavır ya da tam tersi şekilde yemesiyle hiç ilgilenmeyen ebeveyn tutumları, çocuğun sağlıklı beslenme dengesini bozabilir.

3.Genetik ve Biyolojik Faktörler

Bazı araştırmalar, yeme bozukluğu türlerinin aile içinde genetik yatkınlıkla aktarılabileceğini göstermektedir. Beyindeki açlık-tokluk mekanizmalarını düzenleyen hormon ve nörotransmiterlerdeki farklılıklar da çocuğun yeme davranışını etkileyebilir.

4.Toplumsal Baskı

Her ne kadar küçük yaşlarda daha az rastlansa da medyanın “ideal beden ölçüsü” vurgusu, özellikle ergenliğe yaklaşan çocuklar için baskı yaratabilir. Sosyal çevrenin etkisi, akran ilişkileri ve medya tarafından sunulan beden algısı, çocuğu fazlasıyla etkileyerek yemekle ilişkisinin bozulmasına neden olabilir.

5.Yanlış Beslenme Alışkanlıkları

Çocuğu çok erken yaşlarda yüksek şekerli, tuzlu ve yağlı gıdalara alıştırmak, gelecekte sağlıksız yeme kalıplarının oluşmasına zemin hazırlayabilir. Dengesiz öğün planlaması veya öğün atlama gibi durumlar zamanla kontrolden çıkarak yeme bozukluğuna dönüşebilir.

Çocuklarda Yeme Bozukluğu İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Ebeveynler, çocuklarının yeme davranışlarında belirgin bir bozukluk fark ettiklerinde, hangi doktora veya hangi bölüme başvurmaları gerektiğini merak edebilir. Bu sorunun tek bir yanıtı yoktur; çünkü çocuklarda yeme bozukluğu çoğu zaman multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Genellikle aşağıdaki uzmanlar ve bölümler tedavi sürecinde rol oynar:

1. Pediatri (Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları)
2. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi
3. Psikolog/Psikoterapist
4. Diyetisyen/Beslenme Uzmanı
5. Çocuk Gelişim Uzmanı

1.Pediatri (Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları)

İlk aşamada çoğu aile, yaşanan sorunları çocuk doktoru ile paylaşır. Doktor, çocuğun fiziksel büyüme ve gelişim parametrelerini değerlendirerek olası bir organik sorunu ekarte edebilir. Eğer altta yatan hormonal veya metabolik bir durum varsa, bu aşamada tespit edilip gerekli yönlendirmeler yapılır.

2.Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

Yeme bozukluklarının büyük çoğunluğunda psikolojik faktörlerin rol oynadığı bilinir. Bu nedenle çocuk ve ergen psikiyatristine başvurmak oldukça önemlidir. Uzman, çocuğun duygu durumunu, anksiyete seviyesini ve aile içi dinamikleri değerlendirerek uygun terapi yöntemlerini önerir. Gerekli gördüğü durumlarda farklı tedavilerle de süreci destekler.

3.Psikolog/Psikoterapist

Psikolojik değerlendirmelerin yanı sıra, aile ve çocuğun yaşadığı sorunları derinlemesine ele alarak duygusal destek sağlayan psikologlar, tedavinin vazgeçilmez parçalarıdır. Bilişsel davranışçı terapi, oyun terapisi veya aile terapisi gibi teknikler, yeme bozukluğunun altında yatan sebebi ortaya çıkarma ve sağlıklı yeme alışkanlıkları kazandırma noktasında etkili olabilir.

4.Diyetisyen/Beslenme Uzmanı

Yeme bozukluğu tedavisi sırasında doğru beslenme planlaması yapmak, çocuğun yeme davranışını yeniden yapılandırmak açısından önemlidir. Diyetisyen, çocuğun yaşına uygun kalori ve besin değerlerini belirleyerek, aileye pratik öneriler sunar. Ayrıca öğün düzeni, porsiyon kontrolü ve sağlıklı besin seçimleri hakkında yol gösterici olur.

5.Çocuk Gelişim Uzmanı

Bazı durumlarda, yeme bozukluğunun altında gelişimsel gecikmeler veya iletişim sorunları yatabilir. Çocuk gelişim uzmanları, çocuğun motor, bilişsel ve sosyal gelişimini değerlendirmekle birlikte, yeme alışkanlığını da bu kapsamda gözden geçirerek çözüm üretmeye yardımcı olurlar.

Çocuklarda Yeme Bozukluğu Nasıl Önlenir?

Çocukların sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanması, ebeveynlerin doğru rehberliği ve özeni ile yakından ilişkilidir. Yeme bozukluğu riski taşıyan ya da hali hazırda problemi olan çocuklarda süreci yönetmek için bazı öneriler şu şekilde sıralanabilir:

1. Ailenin Beslenme Alışkanlıklarını Gözden Geçirmek
2. Zorlamadan Kaçınmak
3. Düzenli Öğünler Oluşturmak
4. Alternatifleri Birlikte Değerlendirmek
5. Motive Edici Aktiviteler

1.Ailenin Beslenme Alışkanlıklarını Gözden Geçirmek

Çocuk, yemekle ilgili tutum ve davranışları aile içinde gözlemlediği kişilerden öğrenir. Dolayısıyla, ebeveynlerin ve evde yaşayan diğer yetişkinlerin sağlıklı beslenme ilkelerine dikkat etmesi, çocuğa olumlu bir rol model sunar.

2.Zorlamadan Kaçınmak

Her çocuğun iştah düzeyi ve damak tadı farklıdır. Yemek yemesi için tehdit etmek, cezalandırmak ya da aşırı ısrarcı olmak, çocuğun yemekle olan ilişkisini olumsuz yönde etkiler. Onun yerine, küçük porsiyonlarla başlayarak yeni tatları denemesine teşvik etmek ve olumlu geri bildirim vermek önemlidir.

3.Düzenli Öğünler Oluşturmak

Okul öncesi veya okul çağındaki çocuklarda belli bir rutin oluşturmak, sağlıklı beslenmenin temelidir. Ana öğünler ve ara öğünler dengeli bir şekilde planlanmalı, abur cubur tüketimi sınırlandırılmalıdır.

4.Alternatifleri Birlikte Değerlendirmek

Bazı çocuklar belirli gıdaları kesinlikle reddedebilir. Bu durumda, o besin grubunu tamamen ortadan kaldırmak yerine, farklı alternatiflerle aynı besin değerini sağlayacak yiyeceklere yönelmek daha doğru bir yaklaşımdır. Örneğin sebze yemeyen bir çocuğa, sebzeli börek ya da sebze çorbası gibi farklı formatlarda yemek hazırlayarak alışma sürecini kolaylaştırabilirsiniz.

5.Motive Edici Aktiviteler

Yemek yapım sürecine çocuğun da katılmasını sağlamak, ona besinlerin nereden geldiğini, nasıl hazırlandığını göstererek yemek yeme motivasyonunu artırabilir. Market alışverişine birlikte gitmek, meyve-sebze seçimini çocuğun yapmasına izin vermek ve mutfakta ufak sorumluluklar vermek, yemek konusundaki direncini azaltabilir.

Sık Sorulan Sorular

Çocuklarda yeme bozukluğu tedavisi sonrasında tekrar etme riski var mıdır?

Yeme bozuklukları tekrar edebilen sorunlardır; bu nedenle tedavi sonrasında da düzenli kontrol ve izleme önemlidir. Çocuğun sağlıklı beslenme alışkanlıklarının ve olumlu beden algısının devam etmesi için aile desteği, danışmanlık seansları ve uzman görüşmeleri sürdürülebilir. Erken müdahale ve iyi gözlem, olası tekrarlamaların önüne geçilmesinde yardımcı olur.

Çocuklarda yeme bozukluğu tedavisi ne kadar sürer?

Tedavinin süresi çocuğun genel sağlık durumu, yeme bozukluğunun şiddeti ve aile desteğine bağlı olarak değişir. Bazı çocuklarda birkaç ay içinde belirgin iyileşme sağlanırken, bazı vakalarda bir yılı veya daha uzun bir süreyi bulabilir. Tedavi sürecinde düzenli kontrol ve değerlendirmelerle ilerleme takip edilir.

Çocuklarda yeme bozukluğunda aile terapisi gerekli midir?

Aile terapisi birçok vakada sürece katkı sağlayabilir çünkü yeme bozukluğu yalnızca çocuğu değil aile içindeki ilişkileri de etkiler. Aile terapisi, ebeveynlerin ve kardeşlerin çocukla daha sağlıklı iletişim kurmalarına yardımcı olur ve birlikte çözüm odaklı bir yaklaşım geliştirmeyi destekler.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.