🧠 Ensefalopati Nedir? Hepatik Ensefalopati Nedir?

Ensefalopati nedir sorusuna beyinde ve beyin işleyişinde ortaya çıkan hasar, problem ya da hastalıkların etkilerini ifade eden terim, şeklinde genel bir cevap verilebilir. Ensefalopati geçici ya da kalıcı olabilir.

Tedaviler yardımıyla iyileşme olabildiği gibi sorunlar ömür boyu da sürebilir. Beyindeki sorunlar ve hastalıklar; beyin travması, inme ve beyin tümörü gibi nedenlerle tetiklenebilir. Hasar, bozulma ve hastalıkların etkisiyle bilinç problemleri, uyku sorunları, hafıza kaybı ve agresiflik oluşabilir. Tedavi süreci tetikleyici sebep ya da sebeplere göre şekillenir. 

Ensefalopati Nedir?

Ensefalopati beynin çalışmasında herhangi bir problem sonucu ortaya çıkan bozukluğa verilen isimdir. Yani bu tıbbi terim bir hastalık ismi değildir. Beyinsel bozulmaların yarattığı rahatsızlıklar bazen iyileşebilirken bazen de ömür boyu kalıcı olabilir.  

Ensefalopati nedir sorusunun cevabında derinleşmek için kök nedenlere bakmak gerekir. Beyin yapısındaki sorunların temelinde beyin tümörü gibi direkt beyinle ilgili problemler olabildiği gibi vitamin eksikliği, sağlıksız beslenme gibi faktörler de olabilir. Sonuç olarak hafıza kaybı, kafa karışıklığı gibi durumlar ortaya çıkabilir. Ağır vakalarda beyin hasarı komaya bile sebep olabilir. 

Beyin işlevindeki sorunlarda doktora gitmek erken tanı açısından önemlidir. Zamanında tedavi edilmeyen rahatsızlıklar kalıcı beyin hasarına yol açabilir. 

Ensefalopati Belirtileri Nelerdir?

Beyinde yaşanan problemler hem davranışsal hem de fiziksel birçok rahatsızlığın oluşmasına neden olur.

Ortaya çıkabilecek semptomlar şöyle sıralanabilir:

• Hafıza kaybı, bilinç bulanıklığı, konsantrasyon bozukluğu
• Uyku sorunları, uyuşukluk hissi
• Ruh hali ve davranış değişimleri
• Konuşmada zorluk
• Motivasyon kaybı
• Depresyon 
• Halüsinasyonlar 
• İstemsiz kas hareketleri
• Nöbetler
• Nefes sorunları
• Şiddetli vakalarda koma 

Ensefalopati Nedenleri Nelerdir?

Ensefalopatinin nedenleri çok çeşitli olabilir. Bazı vakalarda kök nedenin bulunamadığı da olur. Genel olarak tetikleyiciler şöyle sıralanabilir: 

• Enfeksiyon
• Kafa travması 
• Beyin tümörü
• Nöbetler
• Felç
• Vitamin eksikliği
• Dengesiz beslenme
• Böbrek ve karaciğer hastalıkları
• Diyabet(şeker hastalığı)
• Yaşlılık
• Madde bağımlılığı
• Zor yapılan doğumlar
• Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak

Ensefalopati Çeşitleri Nelerdir?

Ensefalopati tetikleyici nedenlere ve hastalıklara göre farklı türlere ayrılır. 

• Hipoksik iskemik ensefalopati (HIE): Beyinsel oksijen kaybı ya da kalp durması nedeniyle beyinde hasar oluşmasına konulan tanıdır. Oksijen kaybı neticesinde beyinde bozulma olmasının en yaygın nedenlerinden biridir. HIE ile birlikte çoğunlukla ciddi bilişsel gecikme ve sorunlar ortaya çıkar. Çocuklarda büyüme devam ederken motor bozukluklar tetiklenebilir. Bazı kişilerde inme ve felç gelişebilir. 
• Hepatik ensefalopati: Oluşan beyin yapısı bozulmalarının nedeni siroz ve benzeri karaciğer hastalıklarıdır. Hepatik ensefalopati nedir sorusunun cevabı özetle karaciğer sorunlarına dayanır. Kişilik değişimi ve hafıza zayıflığı en yaygın semptomlar arasındadır. Ayrıca uyku bozuklukları, konuşmada bozuklukları, spontan hareketlerde sorunlar, üremi, hiperventilasyon ve ateş yükselmesi de görülebilir. Ciddi vakalarda solunum yetmezliği, kalp yetmezliği ve koma yaşanma ihtimali de vardır. 
• Hashimoto ensefalopatisi: Bu türde beyinsel sorunların arka planında olan sebep anormal bağışıklık sistemi fonksiyonlarıdır. Tablo nöroendokrin bozukluk olarak adlandırılır yani hem hormonların hem de beyin işlevlerinin etkilenmesi söz konusudur. Hashimoto tiroiditine bağlı hipotiroidili olan ve tiroid sorunu yaşayanlarda görülür. 
• Metabolik ensefalopati: Metabolizmanın herhangi bir sebepten negatif etkilenmesi sonucunda beyinsel sorunların da olması durumudur. Genellikle önce hafif mental sorunlar ortaya çıkar ve durum ciddileştikçe bilinç bozukluğu hatta koma bile yaşanabilir. Tanı koymada nöropsikolojik testlerden faydalanılır. 
• Kronik travmatik ensefalopati (KTE): Kafaya çok fazla darbe alınması sonucu kronik travmatik ensefalopati yaşanabilir. Amerikan futbolu, boks, ragbi gibi sporlarla ilgilenenlerin bu tip beyin sorunu yaşama riski daha yüksektir. KTE olan kişilerde davranışsal, bilişsel ve duygudurum bozuklukları görülür.  
• Toksik ensefalopati: Ağrı kesiciler ve sakinleştiriciler gibi bazı ilaçlardan dolayı oluşan beyin sorunlarıdır. 
• Üremik ensefalopati: Kronik böbrek yetmezliği, kan kaybı, dehidrasyon veya enfeksiyon nedeniyle oluşan beyin problemleridir. 
• Wernicke ensefalopatisi: Ciddi düzeyde B1 vitamini eksikliği ile tetiklenen ensefalopati türüdür.

Ensefalopati için Hangi Doktora Gidilmeli?

Genellikle kişiler beyinsel problemler nedeniyle bilinç sorunları, kişilik değişimi, kafa karışıklığı gibi şikayetlere sahip olurlar. Bu şikayetlerle nöroloji yani beyin ve sinir hastalıkları bölümüne başvurulur.

Yalnız ensefalopati bir hastalık ismi değil beyin sorunları tablosuna verilen isimdir. Sebepler arasında birçok farklı hastalık olabilir. Bu nedenle tedavide multidisipliner yaklaşım önemlidir. Alttan yatan sebep bir karaciğer sorunuysa bununla bağlantılı şikayetlerle gastroenterolojiye de başvurarak ilk adım atılmış olabilir ya da atılabilir. Tetikleyici sebepler tespit edilince farklı alanlardaki doktorlar birlikte tedavi sürecini şekillendirirler.  

Bazen tedaviyi destekleyici ve yaşam kalitesini artırıcı yöntemler için fizik tedavi uzmanı ve diyetisyenlerden de destek alınır. Beyinsel sorunlar fiziksel fonksiyonları da etkilediği için tedavi sürecine fizik tedavi uygulamaları da dahil edilebilir. Beslenme düzenlemesi için de diyetisyenler destek olur.  

Ensefalopati Tanısı Nasıl Konur?

Ensefalopati aslında bir hastalık olmadığı için tanısı nasıl konur sorusu tam doğru olmaz. Altta yatan sebepler ve hastalıklarla ilgili tanı konabilir. Bu sebeplerin ve hastalıkların tespiti aşamasında hastanın şikayetleri yol gösterici olur. Ardından fizik muayene sonrasında bazı testler yapılır.

Yapılması gerekebilecek testler ve tetkikler şöyle sıralanabilir:

• Tam kan tahlili
• İdrar testi
• Bilgisayarlı tomografi veya MR
• Beyindeki elektriksel aktiviteyi ölçmek için elektroensefalografi (EEG) testi
• Omurilik sıvısı testi
• Konsantrasyon ve hafıza gibi zihinsel konu başlıklarını içeren özel testler

Ensefalopati Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi süreci kök nedenlere ve tetikleyici hastalıklara göre şekillenir. Örneğin sebep vitamin eksikliği ise takviyeler gerekebilirken sebep beyin tümörü ise tedavi için ameliyat yapılması gerekebilir. 

Altta yatan nedenlere uygun tedavi sürecinde neden ya da nedenlere göre şu tedavi yöntemleri uygulanabilir: 

• Nöbetleri durdurmak için ilaç tedavisi
• Besin takviyeleri ve/veya beslenme düzeni değişimi 
• Karaciğer veya böbrek hastalığı varsa diyaliz
• Fizik tedavi uygulamaları
• Konuşma terapisi gibi zihinsel fonksiyonları güçlendirici uygulamalar

Ensefalopati Nasıl Önlenir?

Ensefalopatinin önlenmesi için tetikleyici sebeplerden olabildiğince uzak durmak gerekir.

Önlem niteliğinde yapılabilecekler listesi şöyledir:

• Kafa darbelerine maruz kalmaktan kaçınmak
• Sağlıklı ve dengeli beslenmek 
• Aşırı alkol tüketiminden kaçınmak 
• Düzenli egzersiz yapmak 
• Toksin ve kimyasallardan uzak durmak
• Sinir sistemi sağlığına özen göstermek

Sıkça Sorulan Sorular

Ensefalit ve ensefalopati arasındaki fark nedir?

Ensefalit de ensefalopati de beyinle ilgilidir. Ensefalit, bakteri, virüs ve mantarlarla oluşan viral enfeksiyonlar sonucu beyin iltihaplanması durumudur. Ensefalopati ise hastalıklar ya da beyinsel problemler nedeniyle beyin yapısı ya da işlevinin bozulmasıdır. Oluşan tablo kalıcı ya da geçici olabilir.

Ensefalopati hangi aşamalarda gerçekleşir?

Süreç boyunca 4 aşama mevcuttur. İlk aşamada dikkat süresi kısalması ve uyku problemleri gibi şikayetler oluşur. İkinci aşamada konuşma sorunlar ve hafıza kaybı ortaya çıkmaya başlar. Üçüncü aşamada kafa karışıklığı git gide artar ve kişilik değişimi görülür. Dördüncü aşamadan ise tamamen bilinç kaybı yaşanabilir ve hasta komaya girebilir.

Hepatik ensefalopati yaşam süresi ne kadardır?

Hepatik Ensefalopati (HE) sirozla birlikte görülebilir. HE gelişmesi durumunda %50’den yüksek bir yıllık mortalite oranı vardır. Mortalite oranları istatistiki bilgilerdir. Her hastanın durumu özeldir ve uygun tedaviler ve yüksek moralle günümüzde artık iyileşme süreçleri çok daha konforlu olabilmektedir.  

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.