Gastroşizis Nedir? Gastroşizis Belirtileri Nelerdir?

Gebelikte yapılan kontroller sırasında bebeğin karın bölgesinde açıklık görülmesi ebeveynleri endişelendirebilir. Bu durumlardan biri olan gastroşizis, nadir görülen ama zamanında müdahale edildiğinde yönetilebilen bir doğumsal sorundur.

Gebelik sürecinde bebeğin gelişimi esnasında meydana gelen karın duvarı açıklıkları, farklı isimler ve farklı özellikler taşıyabilir. Kimi zaman bu açıklık göbek kordonu etrafında ya da daha farklı alanlarda oluşabilir. 

Gastroşizis, bebekte karın duvarının genellikle göbek kordonunun sağ tarafında gelişen bir açıklığa işaret eder.

Bu açıklık nedeniyle bebeğin bağırsakları veya diğer karın içi organları, anne karnındayken karın dışında, amniyotik sıvıyla doğrudan temas eder.

Doğumdan hemen sonra da net bir şekilde gözlemlenebilen bu durum, erken teşhis ve uygun planlama ile oldukça başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.

Bu rahatsızlığı anlamak için temel noktalar:

• Karın duvarının olması gerekenden farklı bir şekilde kapanması
• Bağırsak gibi bazı organların vücudun dışında konumlanması
• Doğum öncesi dönemde ultrason yardımıyla büyük oranda saptanabilmesi
• Yeni doğan cerrahisiyle tedavi planının yapılabilmesi

Gastroşizis Nedir?

Gastroşizis, bebeğin karın duvarında doğumsal olarak oluşan bir açıklık nedeniyle mide, bağırsaklar ve bazen diğer organların karın dışına çıkması durumudur.

Genellikle göbek deliğinin sağ yanında, birkaç santimetrelik bir açıklıktan bağırsaklar dışarı sarkar. 

Bu organlar amniyon sıvısına doğrudan temas ettiği için iltihaplanma, tahriş ve hasar gelişme riski artar. Gastroşizis vakalarında bu çıkıntıların üzeri genellikle zar ile kaplı değildir, bu da omfalosel gibi benzer durumlarla arasındaki önemli farklardan biridir.

Gastroşizis gebelik sırasında ultrasonla saptanabilir ve doğumdan hemen sonra cerrahi müdahale gerektirir. Doğumdan sonra, bebek yaşamının ilk saatlerinde ameliyata alınarak organlar karın içine yerleştirilir ve karın duvarı kapatılır.

Gastroşizis Belirtileri Nelerdir?

Gastroşizis belirtileri, doğum öncesi ve doğum sonrası olmak üzere iki aşamada gözlemlenir:

Doğum Öncesi:

• Detaylı ultrason taramasında bağırsakların karın dışında görülmesi
• Amniyon sıvısında artış (polihidramnios)
• Fetal gelişim geriliği (bazı vakalarda)

Doğum Sonrası:

• Bebeğin karnında açık bir delikten dışarı taşmış bağırsaklar
• Organların çıplak gözle görülmesi ve zarla kaplı olmaması
• Beslenme zorlukları, karın şişliği
• Bağırsakların tahrişe uğramış, şişkin veya iltihaplı görünmesi

Bu belirtiler doğumdan hemen sonra fark edilir ve acil müdahale gerektirir. Gecikme, bağırsak dokusunda kayba ve ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.

Gastroşizis Neden Olur?

Gastroşizis neden olur sorusunun kesin bir cevabı bulunmamaktadır. Ancak çeşitli risk faktörleri tespit edilmiştir. Bunlar:

• Özellikle 20 yaş altı gebeliklerde daha sık görülür.
• Sigara ve alkol kullanımı
• Uyuşturucu madde kullanımı (özellikle kokain gibi damarları daraltan maddeler)
• Düşük vücut kitle indeksi (BKI)
• Yetersiz folik asit alımı
• Bazı ağrı kesicilerin (NSAID gibi) ilk trimesterde kullanımı
• Çevresel toksinlere maruz kalma

Gastroşizis genetik geçişli bir hastalık değildir, ancak yukarıdaki faktörlerin varlığıyla riskin arttığı bilinmektedir.

Gebelik planlayan kadınların, bu riskleri azaltacak yaşam tarzı değişiklikleri yapması önerilir.

Gastroşizis Nasıl Tedavi Edilir?

Bebek dünyaya geldikten sonra karın duvarındaki açıklığın ve dışarıya sarkmış organların durumu titizlikle incelenir. gastroşizis ameliyatı genellikle bebeğin bağırsaklarını ve eğer dışarıda başka organları da bulunuyorsa, onları steril şartlarda karnın içine yerleştirmeyi hedefler.

Fakat tedavi yalnızca ameliyatla bitmez; yoğun bakım süreci ve beslenme düzenlemeleri gibi ilave takip basamakları da devreye girer.

Gastroşizis tedavi aşamaları şu şekildedir:

• Doğumdan Hemen Sonra Değerlendirme 
• Steril Koruma
• Cerrahi Müdahale
• Yoğun Bakım Süreci
• Ağızdan Beslenme Dönemi

Doğumdan Hemen Sonra Değerlendirme 

Bebek, doğumda uzman bir yenidoğan ekibi tarafından karşılanmalı. Bağırsakları dışarıda olan bebek için özel bakım ve enfeksiyon riskinin yönetimi adına gerekli önlemler alınmalı.

Steril Koruma

Bağırsakların zarar görmemesi için plastik örtü veya özel poşetlerle organların dış ortamla teması minimuma indirilir. Bu, enfeksiyon riskini en aza çekmeyi amaçlar.

Cerrahi Müdahale

Hızlı bir şekilde cerrahi operasyon planlanır. Gastroşizis tedavisi bu ameliyatı kapsar. Eğer bağırsaklar çok ödemli veya bebeğin karın hacmi yetersizse, organların tek seferde içeri alınması mümkün olmayabilir. Böyle durumlarda safhalı bir ameliyat yaklaşımı izlenebilir. Bazı vakalarda özel sentetik yamalar kullanılarak karın hacminin genişlemesi beklenir, sonrasında organlar kademeli olarak karın içine yerleştirilir.

Yoğun Bakım Süreci

Ameliyat sonrası bebek, yenidoğan yoğun bakım ünitesinde solunum desteği, sıvı-elektrolit dengesi ve beslenme gibi önemli parametreler açısından izlenir. Damar yoluyla beslenme (parenteral beslenme) gerekebilir.

Ağızdan Beslenme Dönemi

Bebek, bağırsak fonksiyonları yeterli hale geldiğinde yavaş yavaş anne sütü veya özel mamalarla beslenecek duruma gelir. Bu süreç de doktor gözetiminde kademeli biçimde uygulanır.

Gastroşizis Kaçıncı Haftada Belli Olur?

Hamilelik kontrollerinde ultrason oldukça önemli bir tanı yöntemidir. Bu sayede bebekteki pek çok yapısal sorun erken dönemlerde fark edilebilir. Doğum öncesi tanı açısından, gebeliğin 12-20. haftaları arasında yapılan detaylı ultrason incelemeleri kritik önemdedir. 

Bu incelemelerde karın duvarındaki açıklıklar ve bağırsakların konumu net bir şekilde görülebilir. Dolayısıyla gastroşizis çoğunlukla 2. trimester içerisinde, yani hamileliğin 15-20. haftaları civarında saptanabilir. Bazı vakalarda daha erken ya da daha geç fark edilmesi de mümkündür.

Erken teşhis, ailelerin sürece daha hazırlıklı olmasını sağlar. Tedavi ekibi de doğumun yapılacağı hastane koşullarından, ameliyat ekibinin planlanmasına kadar birçok detayı önceden organize etme fırsatı yakalar. Bu durum, bebeğin doğumdan sonra en iyi şartlarda müdahale almasına yardımcı olur.

Gastroşizis ve Omfalosel Farkı Nedir?

Hem gastroşizis hem de omfalosel, bebeğin karın duvarında ortaya çıkan anormalliklerle ilişkilidir. Fakat farklı noktalara sahiptirler. omfalosel durumunda, organlar genellikle göbek kordonunun merkezinden dışarı çıkar ve bir zarla kaplıdır. 

Yani bağırsaklar ile amniyotik sıvı doğrudan temas etmez, organlar bir kesenin içinde bulunur. Oysa gastroşiziste, bağırsaklar tamamen dış ortamla ve amniyotik sıvıyla temas halindedir. Ayrıca omfalosel genetik anomalilerle veya başka sistemik problemlerle birlikte görülebilirken, gastroşizis genellikle izole bir karın duvarı problemidir.

Bu ayrım, tedavi yaklaşımı ve risk değerlendirmesi açısından önemlidir. omfalosel söz konusu olduğunda bazen ek kalp problemleri, genetik sendromlar veya başka yapısal anomaliler de incelenmeli ve tedavi süreci ona göre planlanmalıdır. gastroşizis farkı ise daha çok karın duvarının yan tarafında açıklık bulunması ve organların zarsız olarak dışarıda olmasıdır. Tedavi ve takip yaklaşımı bu temel fark doğrultusunda yapılır.

Gastroşizis Ameliyat Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

Cerrahi müdahale, tedavinin ana adımı olsa da bebeğin tam iyileşme süreci ameliyat sonrasındaki bakımla şekillenir. Bu dönem, ailenin de aktif katılımıyla yürütülür ve uzun soluklu olabilir. 

Gastroşizis ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gerekenler:

Hijyen ve Enfeksiyon Önlemleri

Beslenme Düzeni

Düzenli Doktor Kontrolü

Karın Duvarı Kontrolleri

Bebeğin Genel Sağlık Durumunun İzlenmesi

Hijyen ve Enfeksiyon Önlemleri

Ameliyat bölgesi özenle korunmalı, pansumanlar düzenli olarak yapılmalıdır. Bebek hastaneden taburcu olduktan sonra da evde hijyene önem verilmelidir.

Beslenme Düzeni

Başlangıçta damar yoluyla veya sonda yardımıyla besin alınırken, bağırsak fonksiyonları uygun hale geldiğinde prenatal bakım sürecinde önerilen şekilde anne sütü veya mama ile beslenmeye geçilir. Burada doktor ve diyetisyen tavsiyelerine mutlaka uyulmalıdır.

Düzenli Doktor Kontrolü

Bebek, cerrahi müdahale sonrasında belirli aralıklarla doktor muayenesine götürülmeli, büyümesi ve bağırsak fonksiyonları yakından takip edilmelidir.

Karın Duvarı Kontrolleri

Karın duvarındaki dikiş yerlerinin durumu, bebeğin normal şekilde gelişip gelişmediği, herhangi bir fıtıklaşma veya benzeri sorunun ortaya çıkıp çıkmadığı düzenli muayenelerde değerlendirilir.

Bebeğin Genel Sağlık Durumunun İzlenmesi

 Yenidoğan döneminde bağışıklık sistemi, sindirim sistemi gibi unsurlar hassastır. Bu süreçte, bebeğin ateşi, sindirim sorunları, ciltteki değişiklikler gibi işaretler dikkatle gözlemlenmelidir.

Sık Sorulan Sorular

Gastroşizis tanısı almış bebeğin mutlaka sezaryenle mi doğması gerekir?

Her durum özeldir ve doktor değerlendirmesi gerekir. Bazı uzmanlar, bebeğin bağırsaklarının zarar görmemesi ve doğum sırasındaki travmayı en aza indirmek için sezaryeni tercih edebilir. Diğer vakalarda normal doğum da mümkün olabilir. Bu karar, bebeğin durumuna ve annenin obstetrik koşullarına göre belirlenir.

Gastroşizis ameliyatı ne kadar sürer?

Operasyonun süresi, açıklığın büyüklüğüne, organların durumu ve bebekteki diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Kimi zaman tek bir ameliyatla bağırsaklar karın içine yerleştirilirken, bazı durumlarda kademeli olarak müdahale gerekebilir.

Bebeklerde karın duvarı sorununun tekrarlama ihtimali var mı?

Karın duvarı anomalisi olarak doğan bebekte, aynı açıklığın sonradan nüksetmesi gibi bir durum beklenmez. Ancak nadiren, cerrahi müdahale bölgesinde fıtık oluşabilir. Bunun için düzenli doktor kontrolleri önemlidir.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.