Glukagon, pankreastan salgılanan bir endokrin hormon olarak karbonhidrat metabolizmasına doğrudan etki eder.
Ayrıca, kandaki kan şekeri (glikoz) seviyesinin ayarlanmasında önemli bir yere sahiptir.
Diğer bir deyişle, glukagon nedir sorusuna vücutta glikoz üretimini arttırarak kan şekerini yükselten bir hormondur cevabı verilebilir.
Bunun yanında, şeker hastalığında insülin ve glukagon hormonun dengede çalışması kritiktir.
Eğer, vücutta kan şekerini yükselten bu hormonun eksikliği görülürse hipoglisemi meydana gelebilir.
Bunun sonucunda vücut için gerekli olan enerji yeterli düzeyde üretilemediği için biyokimyasal reaksiyonlar gerçekleştirilemez, böylece vücudun homeostasisi tehlikeye girebilir.
Glukagon Nedir?
Karbonhidrat metabolizması kasların, beynin ve organlar için besin kaynağı oluşturur ve karbonhidratların monomer yapısı olan glikoz kan şekerinin optimumda kalmasını sağlar.
Ayrıca, karaciğerde glikojen depolarının parçalanarak depo karbonhidratların kontrol altında tutulması gereklidir.
Tüm bu bilgilerden sonra glukagon nedir sorusu kandaki şeker seviyesini koruyan ve besinlerdeki karbonhidratın enerjiye dönüşmesini sağlayan protein bazlı bir hormondur şeklinde açıklanabilir.
Diğer bir yandan, geniş çapta glukagon nedir sorusuna pankreasın alfa hücrelerinden salınan ve insülin hormonu ile zıt çalışan hormonal bir sistemdir şeklinde cevaplanabilir.
Pankreasta alfa hücrelerinin uyarılması, kan şekerinin düşmesi, spor yapma, proteince zengin gıdalara cevap olması ve uzun süreli açlık sonucunda gerçekleşir.
Böylece, kan şekerini yükselten bu hormon vücut fonksiyonlarıyla entegre çalışarak enerji düzeyini yukarı çıkarır.
Genel sağlığın korunmasında önemli olan bu durum halsizlik, yorgunluk halini minimize eder.
Eğer kan şekeri dengesi korunamazsa kişinin başı dönerek baygınlık geçirebilir. Normalde doğal olarak üretilen hormon eğer yetersiz kalırsa glukagon iğnesi ya da burun tozu ile vücuda alınması zorunlu hale gelebilir.
Özellikle, kronik diyabet hastalığı olarak bilinen tip 1 diyabette kan şekeri dengesizliğine karşı bu tarz önlemler alınabilir.
Glukagon Nerede Üretilir?
Ekzokrin ve endokrin salgıları aynı anda sentezleyen pankreas organı vücut dönüşümlerini gerçekleştirmede oldukça kritiktir.
Kan şekerinin artmasını sağlayan glukagon hormonu da langerhans adacıklarının alfa hücrelerinde sentezlenerek kana verilir.
İnsülin hormonu ise pankreasın langerhans adacıklarının beta hücrelerinde üretilir.
Bu iki hormon birbirleriyle ters çalışarak kan şekerinin beslenme doğrultusunda dengelenmesini sağlar.
Glukagon Ne İşe Yarar?
Glukagon ne işe yarar sorusu ağırlıkla metabolik dönüşümlerin yer aldığı reaksiyonlarla ilişkilidir şeklinde cevaplanabilir.
Bu doğrultuda, glukagon ne işe yarar sorusunun cevapları aşağıdaki şekilde listelenebilir:
- Glikoz sentezi: Amino asitler ve laktat gibi monomerlerin karaciğerde glikoza dönüşerek üretimini sağlar.
- Glikojenin parçalanması: Karbonhidratların karaciğerde deposu olarak bilinen glikojenin glikoza parçalanmasına aracı olur. Böylece, açığa çıkan glikoz kana verilerek kan şekerini yükseltir, vücut için gerekli enerji sağlanmış olur. Kişi günlük olarak belirli bir kalori yakıyorsa enerjinin düşmemesi için serbest glikozun olması önemlidir.
- Glikozun dengeli kullanılması: Hormonun çalışma prensibi sayesinde karaciğerin bazı glikozları kullanması engellenir. Böylece, glikozlar kan dolaşımına verilerek kan şekerine katkı sağlar.
- Yağ yakımı: Lipoliz olarak bilinen yağ dokusunun parçalanmasını tetikleyerek serbest yağ asitlerinin vücutta düzeylerini yükseltir, karbonhidratlardan sonra enerji kaynağı olan yağ depoların yeterli düzeyde olması glikoza dönüşümünde etkili olur.
- Kan şekerinin dengelenmesi: Düşük kan şekeri hali mevcutsa glukagon hormonu yemeklerden önce ve sonra ya da uyku sırasında kan şekerinin düşmesini engeller.
- Hipoglisemi tedavisinde destek: Pankreasın hiç çalışmadığı ve dışarıdan insüline bağımlı olan tip 1 diyabet hastaları bazı durumlarda hipoglisemi yaşayabilir. Kan şekerinin ani düşmesini ifade eden bu süreçte acil olarak ilgili hormonun verilmesiyle tedavi edilebilir. Acil olarak enjeksiyon yapılarak kan şekerinin düşmesine bağlı komplikasyonların engellenmesine destek olur.
Glukagon Eksikliğinde Ne Olur?
Glukagon eksikliği pankreasta yeterli düzeyde hormonun üretilmemesini ifade eder. İnsülin salımına göre nadiren görülen bir durumdur.
Bu bağlamda, hormonun eksikliğinde görülebilecek bazı tehlikeler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Kan şekeri düşüklüğünün uzun vadede devam etmesi: Düşük kan şekeri halinde vücut yapım ve yıkım reaksiyonlarını tam gerçekleştiremez, devamında vücut tepki mekanizması zayıfladığı için hipoglisemi şiddetlenerek hayati fonksiyonları olumsuz etkileyebilir.
- Enerji üretiminde zorlanma: Karaciğerde depo karbonhidratın parçalanması bozulacağı için vücudun enerji kaynağı bulması engellenir.
- Şeker hastalığının yönetiminde ciddi aksamalar: Tip 1 ve tip 2 diyabet hastalarında kan şekerinin dengesinde bozulmalar hastalığa müdahaleyi imkansız hale getirebilir.
- Hipoglisemi riskinde yükselme: Glikoz yani kan şekeri açısından damar sisteminin yetersiz kalması düşük kan şekeri olarak bilinen hipoglisemi direncin kırılmasına neden olur.
- Metabolizmada olumsuz değişiklikler: Vücutta protein ve yağ metabolizması olumsuz etkilenerek kolesterol düzeyi olarak trigliserit seviyesi olumsuz etkilenir. Bu kapsamda, vücut sıcaklığının dengesi, kas hareketleri ve enzimatik reaksiyonlar tam anlamıyla gerçekleşemez.
- Hormon dengesizliği: Nadir de olsa yüksek seviyede üretilen ilgili hormon diyabet hastalarında hızlı kilo kaybına neden olabilir.İnsülin direncinden kaynaklı hormon duyarsızlığının yaşanması da süreci tetikleyebilir.
- Pankreas kanserinde tümör oluşumu ya da organ yetmezliği durumunda hormon dengesizliği oluşabilir.
Tüm bu bilgilere ilave olarak hormonun salgısını inhibe eden durumlar arasında artan keton cisimleri ve serbest yağ asitleri düzeyi, yüksek seratonin seviyesi, yüksek östrojen ve beta blokerler, atropin, gebelik hali bulunur.
Bununla birlikte, salgının uyarılmasını sağlayan etmenler açlık, stres, egzersiz, asetilkolin, dopamin, adrenalin, büyüme hormonu, amino asitlerdir.
Glukagon Eksikliğinde Tedavi Nasıl Uygulanır?
Glukagon iğnesi, ağırlıklı olarak tip 1 diyabet hastalarında şiddetli görülen düşük kan şekeri süreçlerinde acil olarak kullanılır.
Hormonun sentetik formu tercih edilerek enjeksiyon şeklinde uygulanır. Kişinin yanında taşıması gerekli olan enjeksiyon ani durumlarda ölümcül süreçleri engelleyebilir.
GlucaGen HypoKit olarak bilinen iğne, 1 mg enjeksiyonluk çözelti formunda hazırlanırken uygun toz ve çözücü ile muamele edilir.
Glukagon Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Glukagon kan şekerini yükseltir mi?
Glukagon kan şekerini yükseltir mi sorusuna pratik olarak evet cevabı verilebilir. Bu bağlamda, açlık durumunda vücudun enerjisini ve aktivitesini korumak için hormon seviyesi yükselerek kan şekerinin artması sağlanır. İnsülin hormon seviyesi mininimize edilerek ilgili hormonun yükselmesi glikozun kana verilmesinde doğrudan rol oynar. Bunun için depo glikojen ve yağ depolarının vücutta yeterli düzeyde bulunması etki mekanizmasının devamlılığı için oldukça önemlidir.
Glukagon iğnesi ne zaman kullanılır?
Burun spreyi olarak da kullanabilen hormon daha hızlı etki göstermesi için glukagon iğnesi şeklinde sıklıkla tercih edilir. Özellikle insülin kullanan diyabetli çocuklarda acil müdahalede gereklidir. Bilinç kaybı yaşandığı durumda kan şekerini yükseltmek için kullanılan enjektör, ciddi hipoglisemi vakalarında çözüm yoludur. Bununla birlikte, ağız yoluyla şeker alınmadığı durumlarda şırınganın yapılması kullanım talimatlarına göre tavsiye edilir.
Glukagon nedir ve insülinle arasındaki fark nedir?
İnsülin hormonu ile zıt oluşan kan şekerini yükselten hormonun her ikisi de bir denge içinde olması gerekir. Tokluk halinde insülin salınımı pankreas kontrolünde artarken açlık halinde de diğer önemli hormonun düzeyi kanda yükselir. İnsülin kan şekeri yükselişini herhangi bir şeker yüklemesine karşı koma gerçekleşmemesi için engellerken diğer hormon da ani kan şekeri düşüşünde baygınlık ve bilinç kaybının yaşamasını önler. Vücutta her iki hormonda endokrin hormonlar olarak adlandırılır, eğer salgılanmasında bir problem çıkarsa sentetik formları dışarıdan vücuda alınması gerekir.
En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız
Doç. Dr.
Eda Demir Önal
https://www.medicalpark.com.tr/_uploads/_images/_doctorProfile/RU9aTN3e.jpg
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları
Medical Park Kocaeli
https://www.medicalpark.com.tr/_assets/_i/mp_logo_red.jpg
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları
11.7.2024
11.7.2024
5487
Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.