👩‍⚕️ İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir? İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri ve Tedavisi

 İdrar yolu, idrarın vücuttan atılmasını sağlayan organları içerir. Bu organlar böbrek, üreterler (idrar borusu), mesane ve üretradır.

İdrarın geçtiği bu organlardan herhangi birinde enfeksiyon görülmesi durumu ise idrar yolu enfeksiyonu olarak adlandırılır. Mesane enfeksiyonları, böbreğe göre daha yaygın görülür. Peki idrar yolu enfeksiyonu neden olur?

Bu enfeksiyon, genellikle bakterilerin mesaneden çıkıp üretraya geçtikten sonra tekrar yukarı taşınması nedeniyle oluşur.

Mesanede oluşan enfeksiyona tıpta sistit adı verilir. Böbrekte oluşan enfeksiyonlarda ise bakterinin daha da yukarı taşınması gereklidir. Böbreklerde oluşan enfeksiyon ise pyelonefrit olarak isimlendirilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?

İdrar yolu enfeksiyonu, Üriner sistem enfeksiyonları olarak da bilinir. Bu enfeksiyon, en temel tanımıyla idrar yolunun herhangi bir bölümünde ortaya çıkan enfeksiyonlardır. 

İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri içerisinde; idrar yaparken ağrı ya da yanma hissi, sık idrara çıkma ihtiyacı, acil veya aniden idrar yapma ihtiyacı ya da idrarda kan görülmesi gibi belirtiler görülebilir.

Böbrek enfeksiyonunda ise ateş, sırt ağrısı, bulantı ya da kusma gibi semptomlar oluşabilir. İdrar yolu enfeksiyonlarının çoğu antibiyotik haplar ile tedavi edilebilir. Antibiyotikler, enfeksiyona neden olan bakterileri öldürerek etki gösterir.

Mesane enfeksiyonlarında genellikle 3 ila 7 gün arası antibiyotik kullanımı gerekirken böbrek enfeksiyonlarında antibiyotiğin daha uzun süre (2 haftaya kadar) kullanılması gerekebilir.

Basit enfeksiyonlar, ayakta tedavi edilirken böbrek enfeksiyonunda hastaneye yatış gerekli olabileceği için belirtilerin ortaya çıkmasından sonra mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurmak gereklidir.

Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu

Alt idrar yolu veya mesanede oluşan sistit ile böbrek veya üst idrar yolunda oluşan pyelonefrit enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonlarındandır.

Kadınlarda daha sık olan bu durum anatomik olarak üretra uzunluğunun erkeklerinkinden daha kısa olmasından kaynaklanır.

Bu durum bakterilerin yukarı çıkışını kolaylaştırmakta ve mesaneye çıkan bakterilerin sistit, böbreğe çıkan bakterilerin ise pyelonefrit oluşturmasına neden olur.

Kadınlarda sık idrar yolu enfeksiyonu görülmesinin bir diğer nedeni ise makat ile üretra arasındaki mesafenin kısa olmasıdır.

Kadınlarda yeni cinsel ilişki ve geçirilmiş idrar yolu enfeksiyonu gibi durumlar, özellikle basit sistit oluşumu için risk faktörlerindendir. Diğer risk faktörleri ise spermisid (sperm öldürücü madde) kaplı prezervatifler, diyaframlar ve spermisidlerdir.

Erkeklerde İdrar Yolu Enfeksiyonu

Erkeklerde özellikle 15-50 yaş arasında görülen idrar yolu enfeksiyonları nadirdir.

Prostat sıvısında bulunan antibakteriyel içerik ve üretra çevresinde bakteri üremesini önleyen daha kuru ortamın olması nedeniyle erkeklerde daha seyrek idrar yolu enfeksiyonu görülür.

Sünnet olmayan erkeklerde basit sistit görülme riski artar. Ayrıca diyabet ve yapısal ya da fonksiyonel idrar yolu anormallikleri, nötropeni veya ileri HIV enfeksiyonu gibi bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda da genellikle komplike idrar yolu enfeksiyonu risk daha fazladır.

Bu nedenle İdrar yolu enfeksiyonu ilaç ve tedavisi için bir hekime başvurabilirsiniz.

Hamilelikte İdrar Yolu Enfeksiyonu

İdrar yolu enfeksiyonu, özellikle hamilelik döneminde oldukça sık görülen hastalıklardan biridir.

Bu durumun en belirgin sebebi, gebelik döneminde yaşanan idrar yollarındaki değişikliktir. Özellikle hamilelik döneminde enfeksiyona neden olan farklı faktörler vardır. İşte o faktörler;

• Böbrek rahatsızlıkları
• Hormonlardaki değişiklikler
• Şeker hastalığı
• Vajinadaki floranın değişmesi
• Cinsel ilişki

Yukarıda yer alan pek çok farklı faktör hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu yol açar. Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonuna ne iyi gelir konusu merak edilen bir diğer konulardan biridir. Özellikle hamile kadınlar idrar yolu enfeksiyonu tedavisi için uzman bir hekime başvurmalıdır.

Bunun yanı sıra antibiyotik tedavisini destekleyecek birkaç farklı yöntem bu hastalığı çok daha kolay bir şekilde atlatmanıza yardımcı olacaktır. İşte idrar yolu enfeksiyonu ne iyi gelir sorusuna yanıt olarak şunlar verilebilir:

• Bol su tüketmek
• Kişisel temizlik
• Kafein içeren içecekleri tüketmemek
• İdrarı tutmamak

Tüm bunların yanı sıra evde tüketebileceğiniz bazı besinler idrar yolu enfeksiyonuna iyi gelecektir. Doktorunuzun vereceği antibiyotiğin yanı sıra probiyotik ve C vitamini takviyesi ile hastalık sürecinizi çok daha hızlı bir şekilde atlatabilirsiniz. 

İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu olduğu nasıl anlaşılır sorusunun birçok farklı yanıtı vardır. İdrar yolu enfeksiyonu varlığında dizüri (idrarda yanma), sık idrara çıkma, idrara sıkışma hissi veya karnın alt kesimlerinde ağrı oluşabilir.

Sistit sendromları erkeklerde özellikle tekrarlıyorsa veya genitoüriner ile anüs bölgelerinde ağrı eşlik ediyorsa prostatit ile karışabilir.

Ateş, titreme, üşüme ve diğer sistemik hastalık belirtileri de idrar yolu enfeksiyonunda görülebilir. Kadınlarda şikayetlere ek olarak idrarda kan (hematüri) oluşabilir.

Özellikle yaşlı kadınlarda şikayetler tipik olmayabilir. Kronik idrarda yanma ya da idrar tutmada zorlanma gibi sistit düşündüren semptomlar olmasına rağmen idrar yolunda enfeksiyon görülmeyebilir.

Bu nedenle yaşlı kadınlarda son bir hafta içinde oluşan idrarda yanma şikayeti ile yeni ya da kötüleşen acil idrara çıkma hissi, yeni başlangıçlı idrar tutamama, idrar sıklığında artış, idrarda kan görülmesi ve karnın alt bölgesinde ağrı ya da hassasiyet gibi şikayetler, akut sistit için daha anlamlıdır.

Pyelonefritte sırt veya yan ağrısı, ateş, bulantı, kusma gibi şikayetler görülebilir. Komplike idrar yolu enfeksiyonlarında hem sistit hem pyelonefritte görülen şikayetler oluşabilir.

Ancak komplike sistitte, titreme, üşüme, belirgin yorgunluk veya halsizlik gibi şikayetler ortaya çıkabilir.

Komplike idrar yolu enfeksiyonunun ilerlemesi durumunda ise kanda bakteri üremesi, sepsis ve çoklu organ yetmezliği, şok veya akut böbrek yetmezliği meydana gelebilir.

Özellikle idrar yolunda darlık gibi idrar yolu anormallikleri bulunan ve yaşlı ya da diyabeti olan hastalarda bu durumun ortaya çıkması daha olasıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedenleri Nelerdir?

Escherichia coli olarak adlandırılan koli basili bakterisi, basit sistitlere en sık neden olan etkenlerdendir.

Vakaların %75-95’inde koli basili görülse de Enterobakter türleri ile birlikte diğer bakteriler de idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilir.

İdrar kültürü ve duyarlılık testleri ile idrarda hangi bakterinin enfeksiyona yol açtığı ve hangi antibiyotik tedavisine yanıt verdikleri öğrenilebilir. Özellikle antibiyotik direnci olan durumlarda bu testlerin yapılması tedavi açısından önemlidir.

İdrar sondası da idrar yolu enfeksiyonlarına yol açabilen önemli faktörlerden birisidir. Sondanın kalma süresi, enfeksiyonun oluşmasını etkiler.

Kadınlarda, yaşlılarda, diyabeti olanlarda, idrar torbasında bakteri üremesi olanlarda ve sonda yerleşimi sırasında hijyene dikkat edilmemesi gibi durumlarda, sondalar daha sık idrar yolu enfeksiyonuna neden olur.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Çeşitleri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonları bulunduğu bölgeye göre ikiye ayrılır.

• Sistit: Alt idrar yolları (üretra) ya da mesanede oluşan enfeksiyonlar bu grupta yer alır.
• Pyelonefrit: Böbreklerde ya da üst idrar yollarında (üreter) oluşan enfeksiyonlar ise bu grupta bulunur.

İdrar yolu enfeksiyonları ayrıca basit ya da komplike olarak ikiye ayrılır.

• Basit idrar yolu enfeksiyonları, ciddi şikayetlerin oluşmadığı ve genellikle ayakta antibiyotik tedavisine yanıt veren enfeksiyonlardır.
• Komplike idrar yolu enfeksiyonlarında ise ciddi şikayetler vardır ve genel durum daha kötüdür. Bu nedenle birçok hastada hastaneye yatış ile birlikte tedavi işlemleri yapılır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanısı Nasıl Konulur?

İdrar yolu enfeksiyonlarında görülen şikayetler genellikle tipiktir ve klinik olarak tanı konulabilir.

Bu noktada idrar yolu enfeksiyonu ilaçları için doktorunuza başvurabilirsiniz. Ancak atipik üriner semptomu olan kişilerde idrar tahlili ya da kültür gibi tetkikler istenebilir.

Akut basit sistitlerde ateş, titreme, üşüme, belirgin halsizlik, yorgunluk gibi sistemik hastalık bulguları ve yan ağrısı şikayetleri olmaz.

Bu şikayetlerin oluşması akut komplike idrar yolu enfeksiyonunu veya mesanenin üzerine çıkan enfeksiyon (pyelonefrit) varlığını işaret eder. Komplike idrar yolu enfeksiyonu düşünülen kişilerde idrar tahlili ve mikroskopik idrar incelemesi yapılır.

İdrar kültürü ile bakteri oluşumunun gözlenmesi genellikle tanının doğrulanması ve duyarlılık testi ise uygun antibiyotik tedavinin başlanması için uygulanır.

Ancak idrar kültürü sonucu uzun zaman aldığı için genellikle şüphelenilen durumlarda antibiyotik tedavisine hemen başlanır. Kültür sonucuna göre antibiyotik türü değiştirilebilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonlarında seçilecek antibiyotik tedavisi, hastalığın komplike ya da basit olmasına göre değişiklik gösterir.

Ayrıca başlangıçta kullanılacak antibiyotik tedavisi, hastaların alerji ya da yan etki profili gibi durumlara göre seçilebilir. İdrar yolu enfeksiyonu geçmesi için ne yapmalı diye düşünüyorsanız öncelikle doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

Akut basit sistit tedavisinde nitrofurantoin, trimetoprim-sulfametoksazol, fosfomisin gibi antibiyotikler ilk tedavi olarak kullanılabilir. Alternatif olarak beta laktam grubu antibiyotikler ya da florokinolonlar tercih edilebilir.

İdrar kültürü ve duyarlılık testi yapılan kişilerde testin sonucuna göre verilen antibiyotik çeşidi değiştirilebilir ve üreme görülen bakteriye direkt etki eden antibiyotik başlanabilir.

Komplike idrar yolu enfeksiyonlarında ise tüm hastalarda idrar kültürü ve antibiyotik direnç testi yapılır.

Hastalığın şiddetine ve diğer risk faktörlerine bağlı olarak kültür sonucu beklenmeden antibiyotik tedavisine başlanır, ancak kültür ve antibiyotik direncine göre tedavi şekillendirilir. Durumu ağır olan hastaların tedavisi ve takibi için hastane yatışı yapılabilir.

İdrar yolu enfeksiyonu, daha çok kadınlarda görülse de erkeklerde de görülebilen bir durumdur.

Tedavi edilmediği zaman komplike idrar yolu enfeksiyonuna neden olabileceği için idrarda yanma, sık idrara çıkma, acil idrara çıkma hissi gibi tipik belirtilerin oluşması durumunda mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

İdrar Yolu Enfeksiyonu Olduğunu Nasıl Anlarım?

İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri arasında; sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma veya acı hissi, bulanık veya kötü kokulu idrar, idrarda kan görülmesi, alt karın veya kasık bölgesinde ağrı veya rahatsızlık, genel olarak halsizlik ve ateş yer alır. Bu belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız, bir doktora başvurmanız önemlidir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Kendi Kendine Geçer mi?

İdrar yolu enfeksiyonu, kendi kendine geçmez ve tedavi gerektirir. Antibiyotikler çoğu zaman idrar yolu enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılır ve enfeksiyonun tipine ve şiddetine bağlı olarak tedavi süresi değişir. İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri fark edildiğinde, bir doktora danışarak uygun tedaviyi almak önemlidir. 

Ayakları Üşütmek İdrar Yolu Enfeksiyonu Yapar mı?

Ayakları üşütmek doğrudan idrar yolu enfeksiyonuna neden olmaz. Ancak, soğuk hava veya ıslak ayaklar vücuttaki direnci azaltır ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açar. Bu durum, bakterilerin idrar yollarına girmesini kolaylaştırır ve dolayısıyla idrar yolu enfeksiyonu riskini artırır.

Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Neden Olur?

Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu, bakterilerin idrar yoluna girmesiyle oluşur. Bu bakteriler genellikle bağırsaklarda bulunan bakterilerdir ve idrar yoluna kısa mesafe nedeniyle kolayca ulaşabilirler. İdrar yolunun kısa olması, cinsel aktivite, hamilelik, menopoz, sık sık idrara çıkma, genital hijyen eksikliği ve bazı doğum kontrol yöntemleri gibi faktörler kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu riskini artırır.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.