👨‍⚕️ İshal Nedir? İshale Ne İyi Gelir? İshali Ne Keser?

İshal (diyare), yirmi dört saatte üçten fazla sulu dışkılama veya anne sütü alan bebeklerde her zamankinden daha sık ve sulu dışkılamadır. Bulaşıcı hastalıklar akut (aniden) ortaya çıkan ishal nedenleri arasında başta gelir.

İshal Nedir?

 

 

İshalle birlikte çocuklarda kusma, karın ağrısı ateş de olabilir. İshal olgularında tedavi planlaması ishal süresinin uzunluğuna ve nedenine bağlı olarak değişkenlik gösterir. İshal nedeniyle vücudun kaybettiği sıvının geri konması (rehidrasyon terapisi), ishal tedavisinin en önemli noktalarından biridir.

Bebek ve çocuk yaş grubunda ishal meydana gelmesi oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Ancak diyare ile birlikte vücutta aşırı bir sıvı kaybı meydana gelmesi müdahale gerektirebilir.

Yenidoğan dönemindeki bebeklerde ishal gelişimini takip eden 1 gün içerisinde dehidrasyon meydana gelebileceği için dikkatli olunması gerekir. Bebek ve küçük çocukların idrarında azalma, ağzın kuru olması, ağlama esnasında gözyaşının akmaması, çökük göz küreleri ve fontanel, uykuya eğilim veya huzursuzluk, vücutta sıvı kaybı sonrası meydana gelen değişiklikler arasındadır.

Çocuklarda İshal Ne Kadar Süre Normal Sayılabilir?

 

 

İshal, normalin dışında bir tablo ile karşılaşılmasına rağmen belirli sürelerde gruplandırılarak takip ve tadavisini yapmak mümkündür. Eğer iki üç gün ile bir haftaya kadar süren bir ishal var ve şiddetli bir ateş, kusma, bulantı etki etmiyor ise ve semptomatik probiyotik tedavisine cevap veriyor ise bu kısa süreli akut isal tablosudur. Fakat ishal iki ve üç haftayı geçiyor ise kronik ishal adı altında değerlendirmek gerekir ve buna göre takip ve tedavisini düzenlemek gerekmektedir.

Tedavi Edilmeyen İshal Nelere Sebep Olabilir?

 

 

Ateş, kusma ve ishali olan çocuk zamanında tanı almaz ve tedavisi yapılmaz ise sıvı kaybı bulguları olabilir. Sıvı kaybı bulguları başta halsizlik ve keyifsizlik iken daha sonra ağızda kuruma,iştahsızlık, yaşam kalitesi düşüklüğü, tansiyon düşmesi, şuur bozukluğu, daha da ileri giderse eğer koma ve ölümle karşılaşılabilir.

Çocuklarda İshal Nasıl Tedavi Edilir?

 

 

Çocuklarda ishal tedavisi,çocuğun yaşı ve nedenine göre değişebilir.Eğer küçük bir bebek ise sadece semptomatik, sıvı alımını yerine koyarak tedavi etmek mümkündür. Eğer bebek büyük ise ve bakteriyel bir enfeksiyon ile karşılaşılmış ise antibiyotik kullanmaya varacak kadar tedavi spektrumu genişleyebilir. Kronik bir hastalık var ise sadece probiyotik vermek, sıvı yerine koymak ve destek tedavileri yetmez; hastanın, nedenine yönelik tedavi programları yapılması gerekmektedir.

Çocuklarda İshal Neyin Habercisidir?

 

 

İshal hastalığında çocuğun yaşı çok önemlidir. Çünkü beslenme şekline göre ishal kavramı da değişmektedir İshal şikayeti olan bebek yeni doğan bebek ise genelde normal bir durumdur.Fakat bebekler 6 aylık döneme geldi ise,ek gıdaya başladığında viral veya enfeksiyonlar sonucu ishal yaşamış olabilir. Enfeksiyonların viral ya da bakteriyel olduğunu ayırt etmek, uygulanacak tedavi açısından çok önemlidir. Çocuk, ilk okul çağına geldiğinde, kanlı ishal, şiddetli karın ağrıları keyifsiz iştahsız, besin reddi olan ve hayattan keyif almayan bir çocuk ile karşılaşıldığında kronik hastalıkları düşünmek, tanı ve tedavisine yönelmek gerekir.

Çocuklarda İshal Tedavisi ve Sonrası

 

İshal olan çocuğa ne yedirilir?

Çocuklarda ishal olunca tüketilmesi önerilen yiyecekler:

1. Pirinç: Sindirimi kolay ve bağırsakları yatıştırıcıdır.
2. Haşlanmış Patates: Lif içeriği düşük ve sindirimi kolaydır.
3. Muz: Potasyum açısından zengin ve sindirimi kolaydır.
4. Yoğurt: Probiyotikler içerir, bağırsak florasını düzenlemeye yardımcı olur.
5. Elma Püresi: Pektin içerir, sindirimi kolay ve bağlayıcıdır.
6. Tost Ekmeği: Beyaz ekmek gibi sindirimi kolay karbonhidrat kaynağıdır.
7. Haşlanmış Tavuk: Yağsız protein kaynağıdır.
8. Zencefil Çayı: Mideyi rahatlatıcı etkisi vardır.
9. Havuç Çorbası: Besleyici ve sindirimi kolaydır.
10. Elektrolit İçecekleri: Vücudun kaybettiği elektrolitleri yerine koyar.

Bu yiyecekler, bağırsakları sakinleştirmeye ve vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri sağlamaya yardımcı olabilir.

İshal; bağırsaktan sıvı emimi yeterince olamaması sonucu veya bağırsaktan sıvı miktarının fazlaca sekrete edilmesi sonucu yumuşak ve sulu gaita yapmaktır. Diğer bir tanımı ile diare; besinlerin ağza girdikten sonra izledikleri yolun midenin bağırsak çıkışına kadar olan kesiminde sindirilmesi gerekirken, sindirilmeden aşırı miktarda dışarıya atılması durumudur.

İshal hastalığında çocuğun yaşı çok önemlidir. Çünkü beslenme şekline göre ishal kavramı da değişmektedir İshal şikayeti olan bebek yeni doğan bebek ise genelde normal bir durumdur.Fakat bebekler 6 aylık döneme geldi ise, ek gıdaya başladığında viral veya enfeksiyonlar sonucu ishal yaşamış olabilir. Enfeksiyonların viral ya da bakteriyel olduğunu ayırt etmek, uygulanacak tedavi açısından çok önemlidir. Çocuk, ilk okul çağına geldiğinde, kanlı ishal, şiddetli karın ağrıları keyifsiz iştahsız, besin reddi olan ve hayattan keyif almayan bir çocuk ile karşılaşıldığında kronik hastalıkları düşünmek, tanı ve tedavisine yönelmek gerekir.

İshal, normalin dışında bir tablo ile karşılaşılmasına rağmen belirli sürelerde gruplandırılarak takip ve tadavisini yapmak mümkündür. Eğer iki üç gün ile bir haftaya kadar süren bir ishal var ve şiddetli bir ateş,kusma, bulantı etki etmiyor ise ve semptomatik probiyotik tedavisine cevap veriyor ise bu kısa süreli akut isal tablosudur. Fakat ishal iki ve üç haftayı geçiyor ise kronik ishal adı altında değerlendirmek gerekir ve buna göre takip ve tedavisini düzenlemek gerekir.

Çocuklarda ishal tedavisi,çocuğun yaşı ve nedenine göre değişebilir.Eğer küçük bir bebek ise sadece semptomatik, sıvı alımını yerine koyarak tedavi etmek mümkündür. Eğer bebek büyük ise ve bakteriyel bir enfeksiyon ile karşılaşılmış ise antibiyotik kullanmaya varacak kadar tedavi spektrumu genişleyebilir. Kronik bir hastalık var ise sadece probiyotik vermek, sıvı yerine koymak ve destek tedavileri yetmez; hastanın ,nedenine yönelik tedavi programları yapılması gerekmektedir.

Ateş, kusma ve ishali olan çocuk zamanında tanı almaz ve tedavisi yapılmaz ise sıvı kaybı bulguları olabilir. Sıvı kaybı bulguları başta halsizlik ve keyifsizlik iken daha sonra ağızda kuruma, iştahsızlık, yaşam kalitesi düşüklüğü, tansiyon düşmesi, şuur bozukluğu, daha da ileri giderse eğer, koma ve ölümle karşılaşılabilir.

İshal (Diyare) Gelişiminde Risk Faktörleri Nelerdir?

• İlk 4 ayda anne sütü ile beslenmeme,
• Biberon ve emziğin mikroplarla çabuk bulaşması,
• Besinlerin uygun şekilde hazırlanmaması ve saklanmaması,
• Uygun olmayan su kullanımı, kötü hijyen özellikle kanalizasyon sisteminin bulunmaması,
• Kişiye ait risk faktörleri (bağışıklık sisteminin zayıf olması, müzmin hastalık vb.)

İshal (Diyare) Salgını Neden Olur?

İshal (diyare), özellikle bağırsaklarda olmak üzere sindirim sisteminde su emiliminin azalması ve su salınımının artması nedeniyle ortaya çıkar. Laktoz intoleransı diyare nedenlerine örnek teşkil eder. Laktoz intoleransı, süt şekeri olarak da bilinen laktoza karşı hassas sindirim sistemine sahip kişilerde şişkinlik, aşırı gaz ve sulu dışkılama şikayetleri ile seyreden bir rahatsızlıktır.

Enfeksiyon hastalıklarına bağlı olarak da ishal ortaya çıkabilir. Virüs ya da bakteriler gibi çeşitli bulaşıcı hastalık etkenleri, bağırsak çeperinde harabiyete neden olarak sindirim sisteminde su emilimini engelleyici özellik gösterebilir.

İshal olguları akut, kronik, enfeksiyon hastalığına bağlı ya da enfeksiyonla ilişkili olmayan olmak üzere 4 farklı grupta değerlendirilir. Akut ishal, sulu dışkılama şikayetinin 2 haftadan daha kısa sürdüğü durumlara denir. Zararlı bir mikroorganizmaya ya da virüslere bağlı olarak oluşan enfeksiyöz ishal, akut ishal nedenlerinin başında gelir.

Hem çocuk yaş grubunda hem de yetişkin kişilerde, her 5 bulaşıcı hastalığa bağlı oluşmuş ishal olgusundan birinin nedeni norovirüstür. Norovirüs gelişmekte olan ülkelerde yılda yüzbinlerce kişinin ölümüne neden olmaktadır. Geçmişte rotavirüs, dünya genelinde bebek ve küçük yaştaki çocuklarda ciddi seyirli ishallere neden olmuştur. Aşılama programları ile rotavirüse bağlı ortaya çıkan ishal olgularında olumlu sonuçlar elde edilebilmiştir. İshal ile seyredebilecek enfeksiyon hastalığı etkeni bakteriler arasında ise salmonella türevi bakteriler ve e.coli bakterisi bulunur.

İshalin 4 haftadan daha uzun süre ile devam etmesi halinde kronik (uzun süreli) ishal tanımlaması yapılır. Bu ishal türü nedenleri arasında bulaşıcı hastalıklara nadir olarak rastlanılır. Sindirim ve emilim ile ilgili rahatsızlıklar (malabsorpsiyon), inflamatuar (iltihabi) bağırsak hastalıkları ve çeşitli ilaçların yan etkisi olarak kronik ishal ortaya çıkabilir.

Birçok farklı faktör ishal gelişiminde rol oynayabilir.

Kronik İshalin Belirtileri:

• Barsak enfeksiyonları: Virüsler, bakteriler, parazitler ve diğer mikroplar
• Gıda zehirlenmesi
• Diş çıkarma
• Bazı gıdalara karşı hassasiyet (intolerans, alerji)
• Gereğinden fazla meyve ve meyve suyu (özellikle elma ve üzüm) tüketimi ve diğer ishal yapıcı gıdalar
• Antibiyotik tedavisi
• Üst/alt solunum yolu enfeksiyonları
• Doğuştan metabolik hastalıklar
• Çeşitli sindirim sistemi rahatsızlıkları
• Mesane ya da mide operasyonları

İshal (Diyare) Belirtileri Nelerdir?

Birçok farklı belirti ve şikayet ishal olgularına eşlik edebilir. Bu belirtiler tek tek ortaya çıkabileceği gibi bazı kişiler, birden fazla belirtiye aynı anda sahip olabilir:

İshalin Belirtileri:

• Sulu dışkı yapma
• Dışkılama sıklığının artması
• Dışkı miktarının artması
• Sümüksü ve/veya kanla karışık dışkı
• Kusma
• Karın ağrısı
• Huzursuzluk

Sıvı kaybı (dehidrasyon), ishal olgularında karşılaşılabilecek bir diğer önemli belirtidir. Dehidrasyona müdahale edilmemesi ciddi sonuçlar doğurabileceği için dikkatli olunmalıdır. Halsizlik, ağız içi gibi mukozal bölgelerde kuruluk, çarpıntı, baş ağrısı, sersemlik, artmış susuzluk hissi ve idrar çıkışında azalma gibi belirtiler bir kişide dehidrasyon oluştuğuna işaret ediyor olabilir.

İshal yılın her mevsimi olabilir. Ancak yazın yiyeceklerin daha çabuk bozulması, tatil yerlerinde hijyenik kuralların tam uygulanamaması ve beslenme alışkanlıklarının değişmesi nedeniyle daha sık görülür.

Su gibi İshal Neden Olur?

Su gibi ishal, genellikle viral bir enfeksiyon sonucu  ortaya çıkar. Antibiyotikler başta olmak üzere Kullanılan bazı ilaçlar, sindirim sistemi bozukları su gibi ishale yol açabilir.

Su gibi İshale Ne İyi Gelir?

Su gibi ishal bakteriyel veya viral bir enfeksiyondan kaynaklıysa ishal genellikle kendi kendine geçer. Su gibi ishale iyi gelen yöntemler şunlardır:

• Bol sıvı tüketimi: İshal durumunda vücut çok fazla sıvı kaybettiği için bol sıvı tüketmek gerekir. Su ve çorba tüketimini arttırabilirsiniz.
• Düşük lifli gıdaların tüketimi: Lifli gıdalar bağırsak hareketlerini daha da arttırdığı için kaçınmalıyız. Beyaz pirinç, patates, yoğurt ve muz gibi düşük lifli gıdalar ishale iyi gelir. 
• Antibiyotik kullanımı: İshal, bakteriyel enfeksiyonlara bağlıysa antibiyotik kullanımı gerekebilir. Ancak, öncesinde bir doktora gözükmeli ve antibiyotikleri doktor tavsiyesi ile kullanmalısınız. 

Yetişkinlerde İshali Ne Geçirir?

Yetişkinlerde ishali geçirmek için şunlar yapılabilir:

• Bol miktarda sıvı tüketmek.
• İshal kesici ilaçlar kullanmak. İshal kesici ilaçlar, bağırsağın su emilimini artırarak ishalin şiddetini ve süresini azaltabilir.
• Probiyotik takviyeleri almak. Probiyotikler, ishalin iyileşmesini hızlandırabilir ve bağırsaktaki yararlı bakterilerin sayısını artırmaya yardımcı olabilir.

İshali Ne Keser?

İshale iyi gelen yöntemler, ishalin nedenine bağlı olarak değişebilir. Fakat su tüketimini arttırmak, düşüklü lifli gıdalar tüketmek ishalin geçmesine yardımcı olur.

Bebeklerde İshale Ne İyi Gelir?

• Bol miktarda anne sütü veya formül mama verin. bebeklerin ihtiyaç duydukları sıvı ve besinleri sağlar.
• Bebeğinizi Küçük öğünler ile sık sık besleyin. bebeğinizin dehidrasyon riskini azaltmaya yardımcı olacaktır.
• Bebeğinizi bol sıvı içmeye teşvik edin.

Geçmeyen İshale Ne İyi Gelir?

Geçmeyen ishal, altta yatan bir nedenden kaynaklı olabilir. Bu nedenle, geçmeyen ishal durumunda bir doktora gözükmeniz önemlidir. Bu durumda, doktor önerisiyle ishal kesici ilaçlar kullanılabilir. Bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanan ishali tedavi etmek için antibiyotikler kullanılabilir ve probiyotik takviyeleri alarak ishalin iyileşmesi hızlandırılabilir.

İshalin (Diyare) Bulaşma Şekilleri Nelerdir ve Nasıl Önlenebilir?

Enfeksiyon en sık olarak dışkının ağız ve el teması yoluyla geçer. Aynı zamanda uzun süre bekletilmiş besinler, uygun şekilde hazırlanmamış konserveler ve iyi pişirilmemiş besinler, kaynağı belli olmayan içme suları da çeşitli mikropları barındırarak ishale neden olur. Gıdalar nedeniyle ortaya çıkabilecek ishalde korunmak için uygulanabilecek çeşitli uygulamalar mevcuttur:

• Yemek hazırlama süreci içerisinde hijyen kurallarına dikkat edilmesi ve ürünlerin iyice yıkanması
• Yemeğin pişirilmesi ile servis edilmesi arasındaki sürenin kısa tutulması
• Öğün sonrasında kalan gıdaların uygun koşullarda buzdolabında saklanması

İshalin Süresi Ne Kadardır?

Genellikle birkaç saatten bir kaç güne kadar değişebilir. Daha uzun sürebilmekle birlikte, iki haftadan daha uzun süren ishaller kronik ishal olabilecekleri için doktor takibi gerektirir.

Kronik İshal (Diyare) Belirtileri Nelerdir?

Kronik ishal tanımı haftalarca devam eden sulu dışkılama şikayetini tanımlar. Kronik ishal vakalarında sulu dışkılamaya ek olarak bazı belirtiler ortaya çıkabilir:

• Karın ağrısı
• Şişkinlik
• Bulantı

Kronik İshal (Diyare) Nedenleri Nelerdir?

Ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı gibi bazı iltihabi bağırsak hastalıkları, kronik sulu dışkılamaya neden olabilir. Bu hastalıklarda dışkıda kan olması ve yoğun karın ağrısının varlığı, sulu dışkılamaya eşlik edebilecek belirtiler arasındadır.

Gaita incelemeleri ile birlikte hastanın dışkısında iltihabi yanıt oluşumu için görevli beyaz kan hücrelerinin varlığı araştırılabilir. Aynı zamanda çeşitli bakteriyel ve parazitik enfeksiyon hastalıkları da kronik ishale neden olabilir. Bu hastalıkların tanısı amacıyla hastanın gaita kültürü istenebilir. Bu testte, hastanın dışkısında var olup sonrasında laboratuvarda üreme gösteren herhangi bir mikroorganizmanın varlığı incelenir.

Öğünler ile birlikte tüketilen besin maddeleri ağız, yemek borusu ve mideyi takiben ince bağırsağa ulaşır. Pankreastan salgılanan çeşitli sindirim enzimleri bu bölgeye gelerek karbonhidrat, protein ve yağ yapıdaki besinlerin emilim için uygun küçük parçalara ayrılmasında rol oynar. Uzun süreli pankreas iltihabı (kronik pankreatit) varlığında sindirim enzimlerinin salgılanmasında yetersizlik oluşur ve tüketilen besinler düzgün şekilde emilemeden dışkı ile atılır.

Yağlı ve sulu dışkılama kronik pankreatit (pankreas iltihaplanması) durumunda ortaya çıkabileceği için dikkatli olunması önerilir. Kronik pankreatit dışında Çölyak hastalarında da yağlı ve sulu dışkılamaya sık olarak rastlanılır.

Bu nedenler dışında beslenme ile alınan gıdalar ve bu gıdalara vücudun tepkisi de ishal oluşumu ile sonuçlanabilir. Örnek olarak gluten enteropatisi olarak bilinen çölyak hastalığında, gluten içeren unlu mamül ve türevi gıdaların tüketimi ile birlikte ishal oluşabilir.

İshalin Tanısı Nasıldır?

İshal olgularında tanısal yaklaşımda öncelikle şikayetlerin süresi, eşlik eden diğer belirtiler, seyahat öyküsü, yakın zamanlı veya düzenli ilaç kullanımları ile öğünlerde tüketilen gıdalar sorgulanır.

Dışkılamanın sıklığı, tipi, hacmi ve içeriğinde sümüksü yapıda mukus ya da kan olup olmadığı ishal hastalarına hekimler tarafından yöneltilebilecek diğer sorulara örnek teşkil ederler.

Yeni başlangıçlı (akut) ishal olguları genellikle kendi kendini sınırlayan ve ileri araştırmalara başvurulmayan rahatsızlıklardan olsa da kişinin sulu dışkısında kan veya mukus gibi maddelerin eşlik ediyor olması halinde bakteriyel nedenlerin dışlanması amacıyla dışkı kültürü istenebilir.

İshal hastasının bu şikayetinin ortaya çıkmasından önce antibiyotik tedavisi alıyor olması ya da hastaneye yatış öyküsünün olması kişide ortaya çıkan ishal etkeninin clostridium difficile olabileceğine işaret eder.

Kronik yani uzun süredir devam etmekte olan ishal olgularında ise altta yatan nedenin ortaya konması amacıyla birçok laboratuvar testi ve görüntüleme yöntemine başvurulabilir. Tam kan sayımı, kişinin metabolizması ile ilgili biyokimyasal değerler, tiroid hormon düzeyleri, karaciğer fonksiyon testi, dışkı analizi ve vücuttaki iltihaplanmaya işaret eden eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) gibi belirteçler kronik ishalin neye bağlı meydana geldiğinin aydınlatılması amacıyla başvurulabilecek laboratuvar testleri arasındadır.

Bu testler, hekim tarafından gerçekleştirilen fizik muayene sonrasında hastanın tıbbi öyküsü göz önünde bulundurularak başvurabilecek tanı araçlarındandır.

Besin kısıtlama testleri ile intolerans ya da alerjik bulguların tetiklendiği olası gıdalara karşı başvurulabilen bir yöntemdir. Gaita (dışkı) kültürü olası bakteri ve parazit enfeksiyonlarının aydınlatılmasını sağlayabilir.

Özellikle kronik diyare durumlarında kolonoskopi ve sigmoidoskopi gibi görüntüleme yöntemlerinden tanısal yaklaşımda faydalanılabilir. Çeşitli radyolojik tetkikler ise sindirim sisteminde mevcut yapısal anormalliklerin ortaya konmasında katkı sağlayabilir.

Bazen ishal olgularının altında yatan neden tam olarak aydınlatılamayabilir. Uzun süredir devam eden ve tanısal testlerde herhangi bir yol gösterici sonuç elde edilemeyen kişilerde altta yatan neden irritable bağırsak sendromu olarak adlandırılan sağlık durumu olabilir.

Bu kronik sendrom her ne kadar ishal, kabızlık, şişkinlik, karın ağrısı ve bulantı gibi sindirim sistemi şikayetlerine neden olsa da kalın bağırsaklarda herhangi bir hasara neden olmaz.

İshal (Diyare) Tedavisi Nasıldır?

Nedenleri farklı olsa da ani başlangıçlı ishallerde tedavi yaklaşımları aynıdır. Kesinlikle ishal olan bebeğe doktor onayı olmadan antibiyotik ya da diğer ilaçlar verilmemelidir. Küçük çocuklarda ishal özellikle kusma varlığında büyük su kayıplarına yol açtığından 5-7 gün içinde düzelebilecek olan bağırsak enfeksiyonu yeterli su verilmediği takdirde öldürücü olabilmektedir.

İshali başlayınca emzirilmesi ve beslenmesi kesilen, sıvı verilmeyen çocuklar günde 8 veya daha fazla sulu ishal yapan çocuklar, günde ikiden fazla kusması olan çocuklar ve 12 aydan küçük bebekler susuzluk açısından risk altında olan çocuklardır. Susuzluğu önlemek için bir sıvı verin. İshalli bebekte hem sıvı ihtiyacının hem de kalori alımının sağlanması önemlidir. Yağsız çorba, pirinç suyu ile ve seyreltilmiş sütle hazırlanmış muhallebi, ayran, elma suyu gibi sıvılar susuzluğu önlemek ve kalori ihtiyacını karşılamak için verilebilir.

Altı aylıktan küçük ve henüz ek gıda başlanmamış bebeklerde hekim tarafından uygun görülmesi halinde emzirme sıklaştırılır. Bebek aldığı takdirde aralıklı kaynatılmış ılık su verilebilir.

Bu bilgiler, ishal (diyare) için yapılan tedavi planında kaybedilen sıvının yerine konmasının önemini vurgulamaktadır. Kaybedilen sıvının yanında meydana gelen elektrolit (mineral) kaybının da önlenmesi, çeşitli minerallerin eksikliği halinde yerine koyma tedavisi uygulanabilir.

Ciddi seyirli ishal olgularında hastalara damar yoluyla sıvı verilmesi gerekli olabilir. Altta yatan nedenin bakteriyel bir enfeksiyon olarak tespit edildiği vakalarda ise antibiyotik tedavisine başvurulur.

Diyare (ishal) için düzenlenecek tedavi planlamasında hekimin göz önünde bulundurduğu birçok önemli nokta mevcuttur:

• İshalin seyri, sıklığı ve ilişkili olabileceği diğer sağlık sorunları
• Kişinin sıvı kaybının derecesi
• Kişinin yaşı, genel sağlık durumu ve tıbbi öyküsü
• Uygulanması planlanan tedaviye hastanın uyum sağlayıp sağlayamacağı

İshale Ne İyi Gelir?

Bağırsak hareketlerini düzenleyici ilaçlar hekim tarafından uygun görülen hallerde reçetelendirilebilir. Uzun süreli ishal olgularında ise altta yatan neden tam olarak aydınlatılmalı ve tedavi planlanması ve öneriler hekim tarafından hastaya göre kişiselleştirilerek ifade edilmelidir.

İshal önleyici ve bağırsak hareket düzenleyici ilaçların kullanımı konusunda, bazı enfeksiyon hastalığına bağlı ishal gelişmiş olgularda mevcut tabloyu kötüleştirebileceği için dikkatli olunması gerekir. Kilo kontorolü ve sağlık beslenme de ishale iyi gelir. Ayrıca bariatrik cerrahi nedir diye merak eden hastaların başvurduğu operasyonların ardından önerilen beslenme düzenine uyulmaması da ishal gibi sorunlara yol açabilir. 

Beslenme ishal olgularında önemli bir konudur. Uzun süreli (kronik) ishal olgularında altta yatan herhangi bir gıda ise bunun aydınlatılmasında beslenme günlüklükleri yada sağlayabilir. Beslenme günlüklerinde aynı zamanda hangi atıştırmalık ya da besinden sonra belirtilerin kötüleştiği veya farklı şikayetlerin ortaya çıktığının kaydı tutulabilir.

Kronik ishal olgularında kısıtlanması ile fayda sağlanabilecek bazı beslenme uygulamaları mevcuttur:

• Kafein ve alkollü içeceklerden uzak durulması
• Fiber içeriği daha az yiyecek tüketimi
• Dehidrasyonun önlenmesi amacıyla düzenli sıvı tüketimi
• Aşırı değil dengeli ve düzenli beslenme

İshal nedeninin enfeksiyon olması halinde hekim tarafından antibiyotik ilaçlar reçetelendirilebilir. Antibiyotik ilaçlar bir yandan hastalığa neden olan mikroorganizmaların temizlenmesini sağlarken bir yandan da bağırsakların normal florası olarak adlandırılan yararlı bakterileri olumsuz şekilde etkileyebilir.

Yoğurt ve kefir gibi probiyotik içerikli gıdalar veya probiyotik takviye ürünlerinin kullanımı, antibiyotik tedavisi sonrasında bağırsaklarda yer alan yararlı bakterilerin desteklenmesine katkı sağlayabilir.

Probiyotikler aynı zamanda akut ishal ve beraberinde meydana gelen diğer belirtilerin seyri ve süresi konusunda da fayda sağlayabilir.

İshalde Ne Kadar Aralıkla Sıvı Verilmelidir?

Her ishalli dışkıdan sonra;

• 2 yaşının altındaki çocuklara 50-100 ml sıvı (1/2-1 çay bardağı)
• 2 yaşından büyüklere 100-200 ml sıvı (1/2-1 su bardağı)
• Daha büyük çocuklara içebildiği kadar sıvı verilmelidir.

Kusması olan çocuklarda aynı miktarda sıvı iki veya üç dakikada bir bir kaşık veya bir yudum şeklinde verilmelidir. Kısa zamanda çok miktarda sıvı verilmesi veya beslemeye zorlama kusmayı arttırmaktadır.

İshal Olduğunda Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

• Çok fazla sayıda ve miktarda dışkılama
• Su içmeme çocuğun su kaybı belirtileri (gözyaşı olmaması, gözlerin içe çökük olması, cildin kuru ve buruşuk olması, tükürüğün azalması) varsa
• Tekrarlayan kusmalar
• Dışkıda kan görülmesi
• Ateşin yükselmesi
• İdrar çıkışının belirgin azalması

gibi çeşitli durumlarda sağlık kuruluşlarından yardım alınmalıdır.

İshal Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kola ishale iyi gelir mi?

Hayır, kola ishale iyi gelmez. Kola, kafein ve şeker içerdiği için ishali daha da kötüleştirebilir. Kafein, bağırsak hareketlerini hızlandırabilir. Şeker, bağırsakta su tutulmasına neden olabilir ve ishalin daha sulu olmasına neden olabilir.

Covid-19 ishal yapar mı?

Evet, Covid-19, sindirim sistemini de etkilediği için ishal yapabilir. Genellikle covid ile beraber ishal, birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak, bazı durumlarda, covid ile ilişkili ishal şiddetli olabilir ve sıvı kaybına neden olabilir.

Çocuklarda ishal ne iyi gelir?

Çocuklarda ishale iyi gelen bazı şeyler şunlardır:

• Bol sıvı vermek: İshal, vücutta sıvı kaybına neden olduğu için bol sıvı tüketmek önemlidir. Su, meyve suları, çorba içilebilir.
• Hafif yiyecekler vermek: İshal sırasında, çocukların midelerini rahatsız etmeyecek hafif yiyecekler verilmelidir. Muz, pirinç, patates, haşlanmış yumurta ve yoğurt gibi yiyecekler verilebilir.
• Antibiyotik vermek: Bazı durumlarda, doktor antibiyotik verebilir.

Antibiyotik ishal yapar mı?

Evet, antibiyotikler ishal yapabilir. Antibiyotikler, bağırsaktaki yararlı bakterileri de öldürebilir. Bu, zararlı bakterilerin büyümesine neden olabilir ve ishale neden olabilir. Uzun süren ishal de doktor önerisiyle antibiyotik değiştirilebilir.

İshal kaç gün sürer?

İshal, genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Ancak, bazı durumlarda, ishal bir hafta veya daha uzun sürebilir.

İshale iyi gelen yemekler nelerdir?

İshale iyi gelen bazı yemekler şunlardır:

• Muz, potasyum açısından zengindir. İshal sırasında kaybedilen potasyumu geri kazanmaya yardımcı olur.
• Pirinç, sindirimi kolaydır ve ishali durdurmaya yardımcı olur.
• Patates, sindirimi kolaydır ve ishali durdurmaya yardımcı olur.
• Haşlanmış yumurta, protein açısından zengindir ve ishali durdurmaya yardımcı olur.
• Yoğurt, probiyotik içerir. Probiyotikler, bağırsak sağlığını iyileştirmeye yardımcı olur ve ishalin önlenmesine veya tedavisine yardımcı olabilir.

Muz ishale iyi gelir mi?

Evet, muz ishale iyi gelir. Muz, potasyum açısından zengindir ve muzun içindeki nişasta, bağırsak hareketlerini yavaşlatmaya yardımcı olur. 

Kahve ishale iyi gelir mi?

Hayır, kahve kafein içerdiği için ishale iyi gelmez. Kafein, bağırsak hareketlerini hızlandırabilir ve ishali daha da kötüleştirebilir.

Durduk yere ishal neden olur?

Durduk yere ishal, aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir:

• Gıda zehirlenmesi
• Enfeksiyon
• İlaç yan etkisi
• Yanlış beslenme alışkanlıkları
• Kronik hastalıklar

Kanlı ishal neden olur?

Kanlı ishal, enfeksiyon, iltihaplanma veya kanserden kaynaklanabilir.

Şeftali ishale iyi gelir mi?

Evet, potasyum ve lif açısından zengin olan şeftali ishale iyi gelir. Potasyum, ishal sırasında kaybedilen potasyumu geri kazanmaya yardımcı olur. Lif, bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olur.

Soda ishale iyi gelir mi?

Hayır, soda ishale iyi gelmez.

Mısır ishal yapar mı?

Mısır, genellikle ishal yapmaz, ancak bazı durumlarda ishal gibi sindirim sorunlarına yol açabilir. Bu durumlar arasında şunlar yer alabilir:

1. Yetersiz Çiğneme: Mısır taneleri iyi çiğnenmediğinde sindirimi zor olabilir ve bu durum bazı kişilerde sindirim sorunlarına yol açabilir.
2. Mısırın İçeriği: Mısır, yüksek miktarda lif içerir. Fazla miktarda lif tüketimi, hassas bağırsaklara sahip kişilerde ishale neden olabilir.
3. Gıda Alerjisi veya İntoleransı: Bazı insanlar mısıra karşı alerjik olabilir veya mısırdaki belirli proteinlere karşı intolerans geliştirebilir. Bu durumlar da ishale yol açabilir.

Eğer mısır tükettikten sonra düzenli olarak ishal yaşıyorsanız, bir sağlık profesyoneli ile görüşmeniz faydalı olabilir.

Yetişkinlerde siyah ishal neden olur?

Yetişkinlerde siyah ishal ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir ve tıbbi müdahale gerektirebilir. Siyah ishal genellikle mide veya bağırsaklardan kaynaklanan kanama nedeniyle oluşur. Siyah renkte dışkı, sindirilmiş kanın bir belirtisi olabilir. Siyah ishalin olası nedenleri şunlardır:

1. Üst Gastrointestinal Kanama: Mide ülseri, gastrit, yemek borusu varisleri veya mide kanseri gibi üst gastrointestinal sistemde kanamaya neden olan durumlar.
2. Nonsteroidal Anti-inflamatuar İlaçlar (NSAIDs): NSAID'lerin uzun süreli kullanımı mide veya bağırsaklarda kanamaya neden olabilir.
3. Alkol ve Sigara: Aşırı alkol tüketimi ve sigara kullanımı mide mukozasında hasara yol açabilir ve kanamaya neden olabilir.
4. Crohn Hastalığı veya Ülseratif Kolit: Bu inflamatuar bağırsak hastalıkları sindirim sisteminde ülserlere ve kanamaya neden olabilir.
5. Hemoroidler: Hemoroidler ciddi şekilde kanıyorsa, dışkıdaki kan siyah renkte olabilir.
6. Demir Takviyeleri: Demir takviyeleri dışkıyı siyah renkte boyayabilir, ancak bu durum genellikle ishal yapmaz.
7. Bismut İçeren İlaçlar: Bismut subsalisilat içeren ilaçlar dışkıyı siyah renkte boyayabilir.

Siyah ishal ciddi bir durumun işareti olabileceğinden, bu semptomu yaşayan kişilerin acilen bir doktora başvurması önemlidir. Doktor, altta yatan nedeni belirlemek için gerekli testleri yapacak ve uygun tedaviyi önerecektir.

Toz ishal ilaçları kullanılabilir mi?

Toz ishal ilaçları, ishalin belirtilerini hafifletmek için kullanılabilir, ancak bunları kullanmadan önce bazı önemli noktaları göz önünde bulundurmanız gerekmektedir:

1. İlacın Türü ve İçeriği: İshal tedavisinde kullanılan toz ilaçlar genellikle probiyotikler, lif takviyeleri veya elektrolit içeren rehidrasyon çözeltileri olabilir. İçeriği hakkında bilgi sahibi olmanız ve ne tür bir ilaç kullandığınızı bilmeniz önemlidir.

2. Nedene Yönelik Tedavi: İshalin nedeni bilinmelidir. Eğer ishal ciddi bir enfeksiyon, gıda zehirlenmesi veya başka bir ciddi sağlık sorunu nedeniyle oluşmuşsa, yalnızca belirtileri hafifletmek yerine altta yatan nedeni tedavi etmek gerekir. Bu durumda doktorun önerisi önemlidir.

3. Dozaj ve Kullanım Talimatları: Toz ishal ilaçlarının kullanım talimatlarına uygun şekilde kullanılması önemlidir. Aşırı dozajdan kaçınılmalı ve belirtilen süre boyunca düzenli olarak alınmalıdır.

4. Yan Etkiler ve Uyarılar: Toz ishal ilaçlarının yan etkileri ve olası uyarıları hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Bazı ilaçlar belirli sağlık koşulları olan kişiler için uygun olmayabilir.

5. Tıbbi Danışma: Özellikle çocuklarda, yaşlılarda, hamilelerde veya altta yatan sağlık sorunları olan kişilerde ishal durumunda mutlaka bir sağlık profesyoneline danışılmalıdır. Ayrıca, ishal üç günden uzun sürerse, şiddetli karın ağrısı, yüksek ateş veya dışkıda kan varsa, acilen doktora başvurulmalıdır.

Sonuç olarak, toz ishal ilaçları belirli durumlarda etkili olabilir, ancak bunları kullanmadan önce ishalin nedenini anlamak ve doğru tedavi yöntemini belirlemek için bir doktora danışmak her zaman en iyisidir.

Alkol ishal yapar mı?

Evet, alkol ishal yapabilir. Alkol, sindirim sistemini tahriş ederek bağırsak hareketlerini hızlandırabilir ve su emilimini azaltabilir, bu da ishale yol açabilir. Özellikle aşırı alkol tüketimi bu etkiyi artırabilir.

Neden sürekli ishal oluyorum?

Sürekli ishal olmanızın nedenleri arasında enfeksiyonlar, gıda intoleransları, stres, irritabl bağırsak sendromu (IBS), inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı, ülseratif kolit) veya ilaç yan etkileri bulunabilir. Kesin nedeni belirlemek için bir doktora başvurmanız önemlidir.

Klima çarpması ishal yapar mı?

Evet, klima çarpması ishal yapabilir. Soğuk hava, vücudun ısı dengesini bozarak mide ve bağırsak hareketlerini etkileyebilir, bu da ishale yol açabilir.

Yazın ishal salgını neden olur?

Yazın ishalin nedenleri:

• Gıda Zehirlenmesi: Sıcak hava, bakterilerin gıdalarda hızlıca çoğalmasına neden olabilir.
• Kirli Su: Tatil yerlerinde veya yaz etkinliklerinde kirli su tüketimi ishale yol açabilir.
• Sıcak Hava: Vücudun sıcakla başa çıkmak için daha fazla su tüketmesi gerekebilir, bu da bağırsak hareketlerini etkileyebilir.
• Daha Fazla Çiğ Gıda Tüketimi: Salata ve meyve gibi çiğ gıdalar, iyi yıkanmazsa bakteri ve parazit taşıyabilir.
• Seyahat: Yeni ortamlara ve farklı bakterilere maruz kalmak ishale neden olabilir.

İshal olunca ne yenir?

İshal olunca tüketilmesi önerilen yiyecekler:

1. Pirinç: Sindirimi kolay ve bağırsakları yatıştırıcıdır.
2. Haşlanmış Patates: Lif içeriği düşük ve sindirimi kolaydır.
3. Muz: Potasyum açısından zengin ve sindirimi kolaydır.
4. Yoğurt: Probiyotikler içerir, bağırsak florasını düzenlemeye yardımcı olur.
5. Elma Püresi: Pektin içerir, sindirimi kolay ve bağlayıcıdır.
6. Tost Ekmeği: Beyaz ekmek gibi sindirimi kolay karbonhidrat kaynağıdır.
7. Haşlanmış Tavuk: Yağsız protein kaynağıdır.
8. Zencefil Çayı: Mideyi rahatlatıcı etkisi vardır.
9. Havuç Çorbası: Besleyici ve sindirimi kolaydır.
10. Elektrolit İçecekleri: Vücudun kaybettiği elektrolitleri yerine koyar.

Bu yiyecekler, bağırsakları sakinleştirmeye ve vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri sağlamaya yardımcı olabilir.

Sıcaktan ishal olunur mu?

Evet, sıcaktan ishal olunabilir. Sıcak hava, yiyeceklerin ve içeceklerin daha hızlı bozulmasına ve bakterilerin çoğalmasına neden olabilir, bu da gıda zehirlenmesine ve ishale yol açabilir. Ayrıca, sıcak hava vücudun su dengesini bozarak bağırsak hareketlerini etkileyebilir.

Yeşil ishal neden olur?

Yeşil ishalin nedenleri:

• Besinler: Ispanak gibi yeşil yapraklı sebzeler veya gıda boyası içeren yiyecekler.
• Safra: Bağırsaklardan hızlı geçiş, safranın tam olarak sindirilmeden dışkıda kalmasına yol açar.
• Antibiyotikler: Bağırsak florasını etkileyerek renk değişikliğine neden olabilir.
• Enfeksiyonlar: Bakteri veya virüs kaynaklı bağırsak enfeksiyonları.
• Gıda İntoleransı: Laktoz veya glüten intoleransı gibi durumlar.

Gebelikte ishal olur mu?

Gebelikte ishal, bazı kadınların deneyimleyebileceği bir durumdur. Hamilelik sırasında hormonal değişiklikler, beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikler ve prenatal vitaminler gibi faktörler ishale neden olabilir. İshal genellikle kısa süreli olup, herhangi bir ciddi sağlık sorununa işaret etmez. Ancak, şiddetli ve uzun süreli ishal durumunda doktorunuza başvurmanız önemlidir.

Medical Park'ın hamilelik belirtileri ve gebelik süreci hakkında daha fazla bilgi almak için aşağıdaki referans linke göz atabilirsiniz:

https://www.medicalpark.com.tr/hamileligin-ilk-haftasi/hg-2578 

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.