Kemoterapi Sonrası Beslenme Nasıl Olmalı?

Kemoterapi sonrası beslenme, kemoterapi tedavisinin yan etkilerini azaltmak ve genel sağlık düzeyinde iyileşme sağlamak için önemli olan bir unsurdur.

Kanser tedavisinde uygulanan kemoterapi sonucu tat değişiklikleri, ağız yaraları veya mide bulantısı nedeniyle belirli yiyecekleri yemeyi bırakmanız gerekebilir.

Kemoterapi görüyorsanız, gıda kaynaklı hastalık riskinin artması nedeniyle çiğ ve az pişmiş yiyeceklerin tüketiminden kaçınmak gerekir.

Kemoterapi Nedir?

Kemoterapi, kanser hücreleri gibi hızlı çoğalan hücreleri öldüren ilaçlar kullanan bir kanser tedavisi türüdür.

Kemoterapi; kanseri tedavi etmek, ameliyattan sonra kalan kanser hücrelerini temizlemek veya ameliyat olamayan ileri kansere sahip kişilerde yaşamı uzatmak için kullanılabilir.

Kemoterapi ilaçları yan etkilere neden olur. Çünkü sadece hızlı çoğalan kanser hücrelerini değil aynı zamanda ağız, bağırsak ve saç gibi diğer hızlı çoğalan hücreleri de öldürür.

Bu durum; ağız yaraları, mide bulantısı ve saç dökülmesi gibi yaygın yan etkilere neden olur.

Kemoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?

Kemoterapi ilaçları; kanser hücreleri de dahil olmak üzere tüm hızlı büyüyen hücreleri hedef alır.

Kemoterapi ilaçları, kanser hücrelerini yok etmesinin yanında vücuttaki diğer hücrelere de zarar verebileceği potansiyel yan etkilere neden olabilir.

Kan hücrelerinde, ciltte, saç köklerinde, sindirim sistemindeki hücreler hızla büyüyebilir ve çoğalabilir.

Bu nedenle kemoterapinin bazı yaygın yan etkileri ortaya çıkar. Kemoterapinin yan etkileri şu şekilde sıralanabilir;

• Kansızlık 
• Kanama
• Kabızlık 
• İshal 
• Tükenmişlik sendromu
• Saç dökülmesi 
• Enfeksiyon
• İştahsızlık
• Mide bulantısı ve kusma 

Kemoterapi Sonrası Beslenme Neden Önemlidir?

Kanser türlerinin tedavi sürecinde uygulanan kemoterapiden sonra hastalarda ortaya çıkardığı yan etkilerin şiddetini azaltmak için özellikle beslenme konusuna dikkat edilmelidir.

Bu süreçte bazı yiyeceklerin tüketiminden kaçınarak bazı yiyeceklerin ise tüketilmesi gerekir.

Kemoterapi gibi kanser tedavisi gören kişilerin, yumurta, balık ve fasulye gibi ekstra kalori ya da protein açısından zengin yiyecekler tüketmelidir.

Ayrıca, yiyecekleri çiğneme ve yutmayı kolaylaştırmak için yemeklerinin dokusu ile kıvamını değiştirmeleri gerekebilir.

Kemoterapi kanser hücrelerini öldürdüğünde, sağlıklı hücrelere de zarar verebilir.

Bu durum da ağız yarası, mide bulantısı ve iştahsızlık gibi yemeyi zorlaştıran çeşitli faktörlere yol açabilir.

Kemoterapi sonrası beslenme sırasında iştahsızlık çok yaygındır. Mide bulantısı ve kusma yemek yemeyi zorlaştırabilir. Bazı kemoterapi ilaçları tat alma duyusunda değişikliklere neden olabilir ve yiyecekler sizin için daha az çekici hale getirebilir. İshal ve diğer sindirim sorunları yeme ya da içme isteğinizi azaltabilir.

Kanser tedavisi sırasında iyi beslenmek gerekir. Düşük lifli veya çözünebilir bir lif olan pektin içeren yiyecekler tüketilmelidir.

Kemoterapi sonrası beslenme ile yağsız protein, renkli meyve ve sebzeler, bol miktarda kafeinsiz sıvıdan oluşan dengeli besinler tüketilmelidir. 

Kemoterapi sonrasında meydana gelen ishalde sadece sıvı kaybı değil aynı zamanda elektrolit de kaybedilir. Elektrolitler, elektrik yükü olan küçük parçacıklardır.

Vücudun işlev görmesi için hayati önem taşır. Elektrolit açısından zengin yiyecekler tüketmek, ishalde kaybedilen su ve elektrolitleri geri kazanmanıza yardımcı olur.

Kemoterapi tedavisinde iyi beslenmenin önemi şu şekilde sıralanabilir;

• Vücudunun besin depolarını korur.
• Vücudun enerjisini ve gücünü korur.
• Enfeksiyon riskini azaltır.
• Daha hızlı iyileşme ve toparlanmaya yardım eder.
• Tedaviyle ilgili yan etkileri daha iyi tolere eder.

Kemoterapi Sonrası Beslenme Nasıl Olur?

Kemoterapi sonrası bağışıklık sistemini korumak ve kemoterapinin yan etkilerini azaltmak için bazı besin maddelerini tüketmek oldukça önemlidir. Kemoterapi sonrası beslenme nasıl olur sorusuna verilebilecek cevaplar şu şekilde sıralanarak açıklanabilir;

Proteinler

Vücudun dokusunu onarmak, büyümek ve bağışıklık sistemini sağlıklı tutmak için vücudun proteine

ihtiyacı vardır. Kişi yeterli protein almazsa, vücudu ihtiyaç duyduğu yakıt için kas dokusunu parçalamaya başlayabilir. Bu durum, hastalıktan kurtulmayı zorlaştırır ve enfeksiyona karşı direnci düşürür.

Kanserli kişiler genellikle normalden daha fazla proteine

ihtiyaç duyar. Kemoterapiden sonra, insanlar genellikle enfeksiyonla savaşmaya ve dokuları iyileştirmeye yardımcı olmak için ekstra protein tüketmesi gerekebilir.

Kemoterapi sonrası beslenme sürecinde tüketilmesi gereken protein açısından zengin yiyecekler şu şekilde sıralanabilir;

• Balık
• Yumurta
• Yağsız kırmızı et
• Kuruyemiş
• Mercimek

Karbonhidratlar

Karbonhidratlar vücudun ana enerji kaynağıdır. Vücuda fiziksel aktivite ve düzgün organ işlevi için ihtiyaç duyduğu yakıtı sağlarlar. İyi karbonhidrat kaynakları arasında meyveler, sebzeler, fasulyeler ve tam tahıllar bulunur. 

Fitonutrientler (Doğal kimyasallar)

Likopen, karotenoidler, fitosteroller gibi fitonutrientler veya fitokimyasallar bitki bileşikleridir. Sebzeler, meyveler gibi bitkiler çay ve tofu gibi bitkilerden yapılan ürünler fitonutrientler içerir. 

Yağlar

Yağlar ve yağ asitleri, vücut için zengin bir enerji kaynağı görevi görür. Vücut yağları parçalar ve bunları enerji depolamak, vücut dokusunu yalıtmak ve kan yoluyla bazı vitaminleri taşımak için kullanır. 

Vücut, kemoterapi görürken enerjiyi korumak için daha fazla yağa ihtiyaç duyabilir. Trans yağ asitlerinden kaçınmalı ve daha sağlıklı yağlar seçilmelidir. Fındık, tohum, fındık ezmeleri, zeytinyağı, avokado ve yoğurt gibi süt ürünleri tüketmek kemoterapi sonrası oldukça önemlidir.

Vitaminler, mineraller ve antioksidanlar

Yeterli vitamin ve mineral almak genel sağlık açısından kritik öneme sahiptir. Dengeli bir diyet uygulamak, bir kişinin optimum vitamin ve mineral alımına sahip olmasını sağlamanın en iyi yoludur. Ancak, kanserli bazı kişilerin belirli vitamin ve mineralleri takviye ile alınması gerekebilir. A, C, E vitamini ile selenyum ve çinko takviye yoluyla alınması gerekebilir.

Kanser türüne bağlı olarak, hastaların çoğu yetersiz beslenir. Örneğin, kemoterapi gören kişilerde magnezyum, demir, D vitamini ve folat gibi çeşitli besinlerin eksikliği görülme olasılığı daha yüksektir.

Antioksidanlar serbest radikalleri nötralize ederek sağlıklı hücrelere zarar vermelerini engeller. Çeşitli meyve ve sebzeler tüketerek daha fazla antioksidan alınabilir. 

Kemoterapi Sonrası Beslenmede Kaçınılması Gereken Yiyecekler Nelerdir?

Kemoterapi bağışıklık sistemini baskılar ve bu durum, bağışıklık fonksiyonun tam potansiyeline dönene kadar ne yiyip ne yememeniz gerektiğini etkileyebilir. Pek çok kanser hastası kemoterapi ile ilişkili nötropeni yaşar. Nötropeni, nötrofil adı verilen beyaz kan hücrelerinin sayısının azalması anlamına gelir. 

Nötrofil, vücuda giren bakterilerle savaşan beyaz kan hücreleridir. Çiğ veya az pişmiş yiyecekler kemoterapi tedavisi uygulanan kişilerde rahatsızlık oluşturabilir. Kemoterapi tedavisinin yan etkilerini azaltmak ve genel sağlığı korumak adına bazı yiyeceklerin tüketilmemesi gerekir. 

Kemoterapi sonrası beslenme sürecinde kaçınılması gereken yiyecekler şu şekilde sıralanabilir; 

• Pastörize edilmemiş süt ürünleri 
• Az pişmiş yumurta
• Çiğ deniz ürünleri
• Yıkanmamış taze meyve ve sebzeler
• Küflü peynirler
• Konserve 
• Çiğ kuruyemiş
• Taze yapılmış kuruyemiş ezmeleri
• Yağlı yiyecekler 
• Şekerli yiyecekler
• Gazlı içecekler
• Fasulye
• Tohumlar
• Turpgiller ailesinden sebzeler
• Alkol
• Kahve
• Çay
• Yapay tatlandırıcılar

Sıkça Sorulan Sorular

Kemoterapi Sonrası Oluşan İştah Kaybı Nasıl Önlenir?

Kemoterapi tedavisinin yan etkilerinden biri de iştahsızlıktır. İştahsızlığın etkisini azaltmak için yemek yerine sıvı ve toz halde besin maddeleri tüketilebilir. Gün boyunca üç öğün yerine daha az porsiyonlarla hazırlanmış daha fazla öğünlerle yiyecek tüketimi yapılabilir. Doğal meyve suyu, süt ve çorba gibi kalori açısından zengin besinler tüketilebilir. Kemoterapi tedavisi sonrası yemek yerken iştahsızlık yaşanması durumunda bazı atıştırmalıklar tüketilebilir.

Kemoterapi Sonrası Beslenmede Hijyen Önemli midir?

Kanser hastaları kemoterapi alındığında, bağışıklık sisteminin bir parçası olan nötrofil adı verilen bir tür beyaz kan hücresinin varlığı takip edilir. Çok düşük nötrofil seviyeleri nötropeni olarak bilinir. Nötropeni olan kişilerde enfeksiyon riski daha yüksektir. Bu nedenle riski en aza indirmek için güvenli gıda işleme ve pişirme uygulamaları takip edilmelidir.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.