ontakt dermatit, bir maddeye doğrudan veya dolaylı temastan sonra oluşan kaşıntılı bir cilt döküntüsüdür. Kontakt dermatit genellikle; nikel, kobalt, parfüm, kozmetiklerdeki kimyasallar veya bazı bitkilerdeki maddelerden ötürü gelişebilir. Belirtiler ise çoğunlukla, alerjen maddelere temas ettikten kısa bir süre sonra ortaya çıkabilir. Bu duruma sebep olan madde tespit edilip kaçınılırsa semptomlar hızlıca düzelebilir. Kontakt dermatit tedavisi, cildiye uzmanlarının önerdiği ilaç tedavileri ve kişisel bakım uygulamalarını içerebilir.
Kontakt Dermatit Nedir?
Kontakt dermatit, belirli bir maddeye dokunulduğunda veya alerjik tepkime sonucu ortaya çıkan bir tür egzamadır. Kontakt dermatit, cildi tahriş eden ve kaşıntılı bir durumdur. Görülen belirtiler rahatsız edicidir, ancak; bulaşıcı özellikte değildir. Kontakt dermatit oluşum şekline göre genel olarak ikiye ayrılır:
Alerjik Kontakt Dermatit
Alerjik kontakt dermatit, vücudun hassas olduğu belirli bir maddeye karşı bağışıklık sisteminin tepkimesidir. Bu durum, alerji yapan maddeye ilk kez temas ettiğinizde ortaya çıkmaz. Bağışıklık sistemi alerjen maddeyi tanır, tekrar temas halinde tepki gösterir ve bu durumla başa çıkmak için antikorlar üretilir. Alerjik kontakt dermatite yol açan maddelerden bazıları şunlardır:
- Nikel içeren maddeler (takı, toka, piercing, bozuk para vb.)
- Kozmetik maddeler (losyon, krem, saç boyaları, oje, makyaj malzemeleri vb.)
- Kimyasal kokular (parfüm, ev-araç kokuları, aseton, boya vb.)
- Temizlik malzemeleri (sabun, şampuan, yüz yıkama jelleri, bulaşık-çamaşır deterjanları, çamaşır suyu vb.)
- Bazı bitkiler (mango, ısırgan otu, ayçiçeği, nergis, lale, çuha çiçeği, zehirli sarmaşık, zehirli meşe ve zehirli sumak v.b)
- Güçlü yapıştırıcılar ve kauçuk ürünler
- Ev tekstil ürünleri ve deri kumaşlar
İrritan Kontakt Dermatit
İrritan (tahriş edici) kontakt dermatit, alerjik olmayan cilt reaksiyonudur. Bu durum, kontakt dermatitin en çok yaygın türüdür. Tahriş edici maddeler, ciltte temas ettiğinde bağışıklık sistemi devreye girmez ve yalnızca derinin dış tabakası zarar görüp, hassaslaşabilir. İrritan kontakt dermatite yol açan maddelerden bazıları ise şunlardır:
- Sert, kireçli veya klorlu su
- Asitli ve alkali sıvılar
- Kireç çözücü, lavabo açıcı gibi kimyasallar
- Antibakteriyel ve antiseptik çözeltiler
- Dezenfektan temizleyiciler
- Toz, toprak veya çimento
- Sabunlar ve deterjanlar
- Makine yağları
- Gübre ve böcek ilaçları
- Plastik veya lateks eldivenler
Dermatit teşhisinizin netleşmesi gerekli tedavilerin uygulanması için gereklidir. Hekiminiz günlük hayatta dikkat etmeniz gereken noktalar ile gerekli ilaç ve dermokozmetik tedavileri için sizi bilgilendirecektir.
Kontakt Dermatit Belirtileri Nelerdir?
Kontakt dermatitin en yaygın belirtisi, cildin kızarması ve kaşınmasıdır. Kızarıklık ve kaşıntı, temas edilen yerde, yakınlarında veya vücudun herhangi bir yerinden ortaya çıkabilir. Belirtiler ise temastan hemen sonra veya kısa bir süre sonra görülebilir. Genel olarak kontakt dermatit belirtilerinden bazıları ise şunlardır:
- Cildin; kaşınması, kızarması, kuruması ve kabarması
- Kaşıntılı bir döküntü
- Kabuklanma veya sızıntılı kabarcıklar
- Şişlik, yanma, hassasiyet
- Güneş hassasiyeti
Kendinizde yukarıdaki belirtilerden bir veya birkaçını gözlemliyorsanız dermatoloji uzmanına başvurmanız yararınıza olacaktır.
Kontakt Dermatitte Ne Zaman Doktora Başvurulur?
Kontakt dermatit ciddi bir sağlık sorunu değildir ancak; kişinin normal yaşantısını bozabilir. Tekrar eden ve belirli bir süre geçmesine rağmen iyileşmeyen semptomlarda mutlaka bir cilt uzmanına görünmek gerekir. Kontakt dermatitte doktora başvurulması gereken durumlardan bazıları ise şu şekildedir;
- Döküntü ve kızarıklığın yaygınlaşması
- Döküntülerin çok şiddetli kaşınması
- Belirtilerin en az 3 haftadır geçmemesi
- Döküntülerin; ağzı, yüzü, genital organı etkilemesi
- Belirtilerin uyku düzenini veya günlük yaşamı aksatması
Dermatitin ilerlemeden tedavi edilmesi için yukarıdaki belirtilere sahipseniz mutlaka uzman bir hekime başvurmanız gereklidir.
Kontakt Dermatit Nasıl Teşhis Edilir?
Kişiler, kontakt dermatiti işaret edilebilecek bazı belirtiler yaşadığında bir dermatoloji uzmanına başvurabilirler. Doktorlar, öncelikli olarak hastadan yaşadığı belirtilerin neler olduğunu sorar ve bir cilt muayenesi yapar. Net bir teşhis için de alerji testi yapılır. Yama testi olarak bilinen yapışkan bantlar, cilde yapıştırılır ve 2-3 gün beklenir. Test bantları ile ciltte neye karşı reaksiyon olduğu belirlenebilir. Teşhis için ayrıca, kanda IgE (Immünglobulin E) düzeyine de bakılabilir.
Kontakt Dermatit Tedavisi
Kontakt dermatitin tedavisi, genel olarak alerjiye neden olan durumun belirlenmesi ve ondan uzak durulması ile başlayabilir. Belirtiler, reaksiyona neden olan maddeyle temasın kesilmesinden ortalama olarak 2-4 hafta içinde kaybolur. Kontakt dermatitin doktor önerisiyle kullanılan tıbbi tedavisi ise şekilde olabilir:
- Steroid (kortizon) içerikli haplar, kremler, merhemler
- Antihistaminik (antialerjik) etkili ilaçlar
- Şiddetli vakalar için immünosüpresif (bağışıklık sistemi baskılayıcı) ilaçlar
- Cilt bariyerini güçlendirici, hücre yenileyici kremler
Dermatit hastalığının durumu kişiden kişiye göre değişeceğinden mutlaka hekim gözetiminde tedavi alınmalıdır.
Kontakt Dermatit Tedavisinde Doğal Yöntemler
Kontakt dermatitin iyileşme süreci, tıbbi tedaviler kadar evde uygulanan bazı bakım uygulamalarıyla da ilişkilidir. Başta kaşıntı olmak üzere, diğer hafif semptomlar için evde uygulanabilecek bazı doğal tedavi yöntemleri ise şöyledir:
- Alerjiye neden maddeyle teması kesmek
- Cildi, temastan hemen sonra doğal bir sabun ve suyla yıkamak
- Kabartılara günde en az 3 kez ve 30 dakika boyunca soğuk kompres uygulamak
- Koruyucu cilt tabakasının yenilenmesine katkı sağlamak için hekimin önerdiği bir nemlendirici kullanmak
- Banyo yaparken sıcak su yerine ılık veya soğuk su kullanmak
Kontakt Dermatit Önlenebilir Mi?
Kontakt dermatit önlenebilir bir durumdur. Ancak bunun gerçekleşmesi için hangi maddenin alerjiyi tetiklediğinin önceden saptanması ve bundan uzak durulması gerekir. Genel olarak kontakt dermatiti önleme yollarından bazıları ise aşağıdaki gibidir:
- Tahriş Edicilerden Kaçınmak: Cilt temizleyici ürünleri kullanmadan önce içeriğinin kokusuz, boyasız ve ağır kimyasallar içermediğinden emin olmak.
- Koruyucu Ekipman Kullanmak: Özellikle ev temizliği yaparken maske, eldiven vb. koruyucu ekipmanlar kullanıp, kimyasal temizlik ürünleriyle temas etmemek.
- Giysilere Dikkat Etmek: Alerjik reaksiyonlara yol açabilecek bitkilerin yanında bulunurken, kolları ve bacakları kapatacak uzun giysiler giymek.
- Ürünleri Test Etmek: Herhangi bir kozmetik ürünü kullanmadan önce cildin küçük bir alanında uygulayarak alerjik reaksiyona sebep olup olmayacağını test etmek.
- Güneşten Korunmak: Güneş alerjisine karşı cildi korumak için, güneş gözlüğü ve koruyucu krem kullanmak.
- Aksesuar Kullanımına Dikkat Etmek: Olası nikel alerjilerinin önüne geçmek için aksesuar kullanırken altın veya gümüş olanları tercih etmek.
- Cildi Nemli Tutmak: Cilt bariyerini korumak ve cildin onarılma sürecine katkı sağlamak için düzenli olarak nemlendirici kullanmak.
Bahsedilen önlemlerle dermatitiniz kontrol altına alınmazsa, ilaç veya dermokozmetik tedavileri için uzman hekim görüşüne başvurabilirsiniz.
Kontakt Dermatit Tehlikeli Mi?
Kontakt dermatit, genel olarak tehlikeli olarak kabul edilmez. Ancak, bu durum tedavi edilmez veya nedeni saptanmazsa sürekli tekrar edip ciddi sorunlara yol açabilir. Bazı kişilerde acil tıbbi yardım alınması gereken durumlar meydana gelebilir. O durumlardan bazıları ise şunlardır:
- Ciltte oluşan kabarcıklardan irin sızması
- Nefes almakta güçlük çekilmesi
- Gözlerde ve burunda ağrı ya da sızlama
- Kontakt dermatite sebep olan maddenin yutulmuş olması
- Ateş veya sıtma olması
- Genel sağlık durumunun bozulması
gibi belirtileriniz var ise mutlaka sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Kontakt Dermatit Risk Faktörleri Nelerdir?
Kontakt dermatit, bazı meslek gruplarında çalışan kişilerde veya bazı hobileri olan kişilerde daha sık görülebilir. Kontakt dermatitin risk faktörlerinden bazıları ise şunları içerebilir:
- Tarım işçileri
- İnşaat işçileri
- Mekanik işçiler
- Aşçı ve gıda sektöründe çalışanlar
- Kuaförler, berberler ve güzellik uzmanları
- Çiçekçiler
- Sağlık çalışanları
- Makinistler
- Dalgıçlar ve yüzücüler
Yukarıda belirtilen bazı meslek grubunda çalışan kişiler, kontakt dermatit riskine karşı gerekli önlemleri alması faydalı olabilir..
Kontakt Dermatit Komplikasyonları Nelerdir?
Kontakt dermatit çoğunlukla ciddi bir sağlık sorununa yol açmaz. Ancak, bu durum bazı risk grubundaki kişilerde sık sık tekrar edebilir ve vücutta daha geniş bir alana yayılabilir. Alerji maddelerden etkilenen cildi kaşıdıkça tahriş artar ve ilgili alanda enfeksiyon oluşabilir. Bu bölgelerde ayrıca, bakteri ve mantar oluşumu da görülebilir.
Sizin de herhangi bir maddeye karşı alerjiniz varsa veya oluşan belirtilerin sebebini bilmiyorsanız bu durum kontakt dermatitin işareti olabilir. Gerekli tedavi ve önlem için bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz.
En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız
Dermatoloji (Cildiye)
27.3.2023
27.3.2023
74115
Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.