👨‍⚕️ Kuduz Nedir? Kuduz Belirtileri Nelerdir?

Kuduz, insanlık tarihinde yüzyıllardır korkulan ve ölümcül olan bir hastalıktır.

Bu virüs, sinir sistemini etkileyerek ciddi beyin hasarına ve sonunda ölüme neden olur. Kuduz, genellikle vahşi hayvanlardan insanlara ısırık veya tükürük yoluyla bulaşır ve dünya genelinde hala ciddi bir sağlık sorunu olarak kabul edilir.

Günümüzde kuduzun kontrolü ve önlenmesi için etkili yöntemler geliştirilmiştir. Bunların başında kuduz aşısı gelir. Kuduz aşısı, kuduz virüsü ile temas sonrası enfeksiyon riskini azaltır ve hayat kurtarıcı bir tedavi olarak bilinir.

Kuduz Nedir?

Kuduz, insanlar ve diğer memeliler arasında ölümcül bir viral enfeksiyondur. Bu hastalık, genellikle kuduz virüsü tarafından ortaya çıkar. Kuduz virüsü, Lyssavirus cinsine ait bir RNA virüsüdür ve  vahşi hayvanlardan insanlara ısırık veya tükürük yoluyla bulaşır.

Kuduz, insan vücuduna girdikten sonra merkezi sinir sistemini (beyin ve omurilik) etkiler, beyin hasarına ve sonunda ölüme yol açacak kadar ciddi bir durumdur.

Kuduz virüsü, enfekte bir hayvan tarafından ısırıldığında veya tükürük teması yoluyla bir kesi veya çizikle temas ettiğinde insanlara bulaşır.

Kuduz virüsü, enfekte hayvanın tükürüğünde bulunur. Bu nedenle ısırık yoluyla alınan virüs, kan damarlarına geçer ve sinir sistemine doğru ilerler. Burada, sinir hücrelerini enfekte eder ve merkezi sinir sistemine ulaşarak beyin hasarına neden olur.

Kuduz belirtileri başlangıçta hafif grip belirtileri şeklinde ortaya çıkar. Sonrasında nörolojik belirtiler de gelişir.

Bu belirtiler arasında; yutma güçlüğü, yüksek ateş, huzursuzluk, ajitasyon, halsizlik, baş ağrısı ve kafa karışıklığı bulunur. Hastalık ilerledikçe, kuduz belirtileri şiddetlenir ve felç, kramplar, deliryum ve bilinç kaybı gibi ciddi nörolojik sorunlar ortaya çıkabilir. 

Kuduz, dünya genelinde hala ciddi bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir. Fakat kuduzun önlenmesi ve kontrolü için etkili yöntemler mevcuttur. Bunların başında kuduz aşısı gelir.

Kuduz aşısı, kuduz riski taşıyan kişilere veya kuduz virüsü ile temas sonrası korumaya ihtiyaç duyan kişilere yapılır.

Kuduzun yayılmasını önlemek için hayvanların aşılanması ve temas riskinin azaltılması gibi çeşitli önlemler alınmalıdır.

İnsanda Kuduz Belirtileri Nelerdir?

Kuduz belirtileri oldukça fazladır. Bu belirtiler herkeste aynı şekilde ortaya çıkmaz. Kişiden kişiye değişiklik gösteren yaygın kuduz belirtileri şunlardır:

• Hafif ateş
• Halsizlik
• Baş ağrısı
• Huzursuzluk
• Yutma güçlüğü (disfaji)
• Kas spazmları
• Kas ağrıları
• Titreme
• Sinirlilik
• Anksiyete
• Ajitasyon
• Huzursuzluk
• Duygusal dalgalanmalar
• Hiperaktivite
• Öfke nöbetleri
• Anormal davranışlar
• Felç
• Kas krampları
• Deliryum
• Bilinç bulanıklığı
• Bilinç kaybı
• Solunum güçlüğü
• Solunum yetmezliği
• Koma

Bu belirtiler genellikle hastalığın ilerleyen aşamalarında ortaya çıkar ve kuduz virüsü ile temas sonrası enfeksiyonun bir sonucudur.

Kuduzun belirtileri ciddi ve hayati riskler taşıdığından, kuduz riski taşıyan kişilerin veya kuduz virüsü ile temas etmiş kişilerin bir doktoa başvurması şarttır.

Kuduz Nasıl Bulaşır?

Kuduzun doğadaki temel kaynağı kurt, çakal, tilki, domuz, ayı, sırtlan gibi vahşi hayvanlardır.

Ayrıca sadece Güney Amerika'da görülen bir tür yarasa kuduz virüsünü taşımaktadır. Kuduz virüsü bir şekilde köpek, kedi, eşek gibi evcil hayvanlara geçerek bunlar arasında da varlığını sürdürebilir.

Yılan, kertenkele gibi soğukkanlı hayvanlar kuduz virüsü taşımazlar.

Kuşlar, tavuklar, fareler, hamsterler ve tavşanlar tarafından ısırılmalar kuduz riski taşımazlar.

Hemen hemen bütün hayvanlar kuduz virüsünü aldıktan sonra hastalanarak ölürler. Sadece yarasalar kendileri hastalanmadan kuduz virüsünü taşıyabilirler.

Kuduz virüsü hasta hayvanların ısırmaları sonucu oluşan yaralarla insanlara geçerek hastalık oluşturur.

Daha nadir olarak açık yaraları olan kişiler, yine bu hasta hayvanların salyaları ile kirlenmiş ayak ve pençeleri ile tırmalamaları sonucu kuduz virüsünü alabilirler.

Kuduz riski taşıyan yaralanmaların hemen hepsi nedensiz saldırılar ile oluşurlar.

Hayvanlar bir şeyler yerken, kendilerine verilmiş bir yiyecek tekrar alınmak istenirse, hayvanın canı yakılırsa, yavruları olan hayvanların yavrularına dokunulduğunda veya yaklaşıldığında veya sürüyü ya da bir bölgeyi korumak amacıyla yetiştirilmiş çoban ve bekçi köpeklerinin bölgelerine girildiğinde, yaklaşıldığında meydana gelen ısırma olayları genellikle kuduz açısından masum olaylardır.

Fakat av köpeklerinin yol açtığı yaralar her zaman kuşkuyla karşılanmalıdır.

Kedilerde Kuduz Belirtileri Nelerdir?

Kuduz olan kedilerde bu hastalık bazı belirtilerle ortaya çıkar. Kedilerde kuduz belirtileri şunlardır:

• Normal davranışlardan sapma
• Daha saldırgan veya daha durgun olma
• İnsanlara veya diğer hayvanlara saldırganlık gösterme
• Normalde sevilen aktivitelere ilgisizlik
• Yutma güçlüğü
• Ses değişiklikleri 
• Hidrofobi (Su Korkusu)
• Hiperaktivite
• Denge kaybı ve koordinasyon problemleri
• Yutkunma güçlüğü
• Ağızdan artan tükürük akışı

Bu belirtiler, kedilerde kuduz enfeksiyonunun belirtileri arasında yer alır. Kuduzlu bir kedi çoğu zaman normal davranışlarından sapar.  Ayrıca mevcut belirtiler zamanla daha da ilerler.

Kuduz Olan Hayvanların Özellikleri

• Kuduz olan hayvanlar hastalığın ilk döneminde davranış değişiklikleri gösterir.
• Başlangıçta ürkek ve korkak olurlar.
• Sık sık idrar yapar, aşırı su içme isteği olur.
• Önceleri gözden uzak durmaya çalışırken giderek sahibinin emirlerini dinlemez hatta sahiplerine de saldırırlar.
• Köpekler evlerini terk ederek bir daha geri dönmezler.
• Hastalık ilerledikçe ağızlardan çok miktarda salya çıkarmaya başlarlar.
• Giderek dengeleri kaybolur, oluşan felçlerle yürüyemez hale gelir, düşerler.
• Kuduz olan bir hayvan en geç bir hafta içinde ölür.

İnsanda Kuduz Nasıl Gelişir?

Kuduz hayvanın yol açtığı yara yerindeki sinirler yoluyla virüs beyine gider ve burada üreyerek çoğalmaya başlar.

Bu süreç yavaş ilerlemektedir. Virüsün vücuda girişinden sonra hastalık belirtileri çıkana kadar geçen süreye kuluçka dönemi denir.

Bu dönem ortalama 20 – 60 gün arasında değişmekle beraber, ısırık yerinin beyine yakınlığı, yaranın büyüklüğü ve yara yerinin sinirlerden zenginliğine bağlı olarak kuluçka süresi kısalabilir veya uzayabilir.

4–5 güne kadar kısalabilir veya bir yıla kadar uzayabilir.

Kuduz Şüpheli Isırıklarda Neler Yapılmalıdır?

Bu konu kuduz hastalığının nasıl olduğu nasıl geliştiğinden çok daha önemlidir.

Çünkü kuduz hastalığı riski olduğunda tedavi değil alınacak önlemler hayat kurtarıcıdır.

Bunların en başında gelen en etkin işlem yara yerinin bol sabunlu su ile yıkanmasıdır. Uygulanması her yerde yapılabilecek olan bu çok kolay işlemin yaralanan kişinin kuduz olma riskini yüzde 90'ın üzerinde azalttığı saptanmıştır.

Yapılacak ikinci en önemli işlem mümkünse yaralanmaya yol açan hayvanı gözetim altına almaktır. 

Daha önce değindiğimiz gibi kuduz olan hayvan en geç bir hafta içinde ölmektedir.

Gözlem altına alınan hayvanın 10 gün sağ kalması kuduz riskinin ortadan kalktığını gösterecektir. Bu, bizi gereksiz korku ve panikten koruyacaktır.

Diğer önemli nokta ise en kısa zamanda bir sağlık kuruluşuna başvurmaktır.

layın nasıl olduğu, ısıran hayvanın sahipli olup olmadığı, gözlem altına alınıp alınmadığı konularında doğru ve eksiksiz bilgi verilmelidir.

Hastayı değerlendiren hekim tüm verileri dikkate alarak verecektir.

Yaranın yeri, yaranın büyüklüğü, ısırılmanın bir nedeninin olması, yaranın sabunlu su ile yıkanmış olması, hayvanın gözlem altında olup olmadığı göz önüne alınarak aşılama yapılıp yapılmayacağına karar verecektir. 

Bundan sonra hastanın yapması gereken hekimin öğütlerini eksiksiz yerine getirmektir.

Kuduz için Neler Yapılmalı Neler Yapılmamalı?

Isıran ya da yaralanmaya yol açan hayvanı kızgınlıkla öldürmek yanlıştır. Saldırı devam etmiyorsa devam eden bir tehlike yoksa ısıran veya tırmalayan hayvanlar kesinlikle öldürülmemelidir.

Oluşan yarayı değişik yöntemlerle tedavi etmeye çalışılmamalıdır. Ne olursa olsun bir sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmemek gerekir. Önemsiz görerek olay göz ardı edilmemelidir. Genel olarak ;

• Yiyeceğini yemekte olan hayvanlardan uzak durulmalı
• Tanınmayan hayvanlara yaklaşılmamalı
• Hayvanların canı yakılmamalı
• Evde veya işimiz gereği bakılan yetiştirilen hayvanların aşıları zamanında yaptırılmalı
• Hasta veya yardıma ihtiyaç duyan hayvanlara dikkatle yaklaşılmalı
• Yavruları olan hayvanlara dikkat edilmeli
• Evcil hayvanlar kontrol altında tutulmalı
• Önemli önemsiz her türlü yaralanmada mutlaka eller ve yaralar sabunlu su ile yıkanmalıdır.

Kuduz Aşısı Kaç Doz Yapılır?

Kuduz riskinin var olması durumunda alınacak en etkin önlem aşıdır.

Eski yıllarda yapılan aşıların oldukça fazla yan etkileri vardı. Buna karşın koruma gücü yüksek değildi.

Günümüzde insan hücrelerinde üretilen virüslerle yapılan aşılar kullanılmaktadır. Yan etkileri yok denecek kadar azdır, koruma güçleri de yüksektir. 

Klasik program ısırılma olayını 0. gün sayarak  3., 7., 14., 28., ve 90. günde birer doz koldan yapılan aşılama biçimindedir. 

Daha önce aşılanmış kişilerin aşılanması, meslek gereği (veterinerler v.b.)ısırılmaya maruz kalmadan yapılan aşılama, ısıran hayvanın gözlem altında bulunduğu süre içinde yapılan aşılama gibi değişik aşılama programları uygulanabilir.

Buna başvurulan kurumdaki hekim karar verecektir.

Riskin çok yüksek olduğu durumlarda ise kuduz antiserumları kullanılmaktadır.

Kuduz Aşısı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kuduz Aşısı Kaç Yıl Korur?

Kuduz aşısı, tipik olarak bir kişiyi kuduz virüsüne karşı uzun vadeli korur ve bir kez tamamlandığında  ömür boyu etkilidir. İlk aşılama serisi tamamlandıktan sonra kuduz aşısının düzenli olarak yenilenmesine gerek yoktur. Çünkü bağışıklık sistemi kuduz virüsüne karşı sürekli koruma sağlar.

Kuduz Aşısı Nereye Yapılır?

Tipik olarak, kuduz aşısı uyluk veya üst kol kaslarına enjekte edilir. Bu bölgeler, aşının etkin şekilde emilmesini sağlayan büyük ve güçlü kas gruplarıdır.

Kuduz Aşısı Yan Ekileri Nelerdir?

Kuduz aşısı etkili bir aşıdır. Bu nedenle aşı olan kişide bazı yan etkiler nadiren de olsa görülebilir. En yaygın yan etkiler arasında; enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık veya şişlik bulunur. Nadir durumlarda, baş ağrısı, halsizlik, hafif ateş, bulantı veya kas ağrıları gibi hafif grip benzeri semptomlar da görülebilir. 

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.