Melena, gastrointestinal sistem hastalıklardan biridir. Siyah renkli, normal dışı, kötü kokulu dışkıya melena adı verilir.
Halk arasında diğer bir tabirle siyah renkli dışkı olarak da bilinir. Bahsedilen dışkıdaki siyah renk, üst gastrointestinal sistemde ortaya çıkan kanama sonucu sindirim boşluğuna akan kandan kaynaklanır.
Sindirim sisteminde tespit edilen bu kan, mide asidinde ve bağırsak enzimleri yardımıyla sindirilmesi sonucu siyah, katran benzeri yapışkan bir maddeye dönüşür.
Melenaya neden olan pek çok farklı sebep vardır.
Melena Belirtileri Nelerdir?

Melena ne demek tıp literatüründe en çok merak edilen sorulardan biridir. Klasik melena belirtileri katranımsı dokuya sahip, yapışkan kıvamlı, siyah renkli dışkıdır.
Bahsedilen bu belirtilerle gözlenen siyah renkli dışkının, üst gastrointestinal kanamanın şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterdiği bilinir.
Kişide kan kaybının şiddetine ve geçen zamana göre karın ağrısı, karın şişkinliği, ishal, iştahsızlık, kötü kokulu dışkı, rektal bölgede ağrı, grip benzeri semptomlar, yorgunluk, cilt renginde solukluk, nefes darlığı, baş dönmesi, zihin bulanıklığı ve taşikardi gibi bazı semptomlar gözlemlenebilir.
Melena Nedenleri Nelerdir?
Melenaya yol açan gastrointestinal sistemin üst kısımlarındaki kanamanın birden fazla nedeni olduğu bilinmelidir.
İlk defa böyle bir problemle karşılaşan kişi dışkının neden siyah renkli olduğuna dair pek çok araştırma yapabilir.
Siyah dışkı neden olur sorusunu yanıtlamak amacıyla dışkının siyah renkli olmasına neden olabilecek fiziksel etkenlerin (demir, bizmut gibi boyar özellikli ilaçlar, bazı gıdalar vs.) yanı sıra bazı hastalıkların da olduğu bilinir.
Gıdalardan kaynaklı dışkı rengindeki değişimlerin uzun sürmemesi beklenirken hastalık nedenli dışkı rengindeki değişim ihmal edilmemeli, doktora başvurulmalıdır.
Melena Hastalık Çeşitleri Nelerdir?

Hastalıktan dolayı meydana gelen siyah dışkının doğru teşhis ve tedavinin sağlanması adına kanamanın hangi bölgeden kaynaklı olduğu tespit edilmelidir.
Melenaya neden olan birden fazla hastalık çeşidi olduğu söylenebilir Bu hastalıklar aşağıda sıralanmıştır:
- Yemek Borusu (Özofagus) carisleri
- Gastrit
- Özofajit
- Mide ülseri
- Basınç kanamaları
- Çeşitli ilaçlar
- Gastrointestinal sistem kanserleri
- Yenidoğanlarda anne kanının yutulması
Melena Tanısı Nasıl Konulur?
Melena nedir sorusuna yanıt aldıktan sonra bu hastalığın tanısı için doktor öncelikle hastanın şikayetini dinler, tıbbi öyküsünü not alır ve belirli bir muayene sonucu bazı testler isteyebilir. Kişinin dışkı analizi yapılması uygulanan önemli yöntemlerden biridir.
Dışkıda kan olup olmadığının tespit edilmesi için öncelikle kan testi istenir. Kan testinin yapılmasındaki amaç ise dışkıda açıkça belli olmayan kanın varlığının kanıtlanmasıdır.
Üst gastrointestinal sistemde kanama şüphesi olan ve melena belirtilerinin bir kısmı görülen hastalarda burnundan midesine inen nazogastrik tüp yerleştirilir.
Bu tüpte görülen numunede kanlı ya da kahve telvesi şeklinde madde gelmesi kanamayı gösterir; fakat %10 vakada kanama bu yöntemle gösterilemez.
Kahve telvesi halinde görülen numuneden, kanamanın yavaş olduğu tahmin edilir. Bu durumun aksine açık kırmızı renkli görülen numune ise kanamanın aktif olduğu ve şiddetli devam ettiği hakkında ipucu verir.
Nazogastrik tüp bu durumların yanı sıra kanama durumunun incelenmesine de yardımcı olur.
Melena sonucu hastanın değerlerinin kontrol altında tutulması önemlidir. Bu yüzden kan ve elektrolit ihtiyacının belirlenmesi için hastanın ilk durumunun değerlendirmesinde doktoru tarafından bazı kan testleri istenebilir.
Hastanın kan değerleri, kan basıncı ve nabzı takip altına alınır.
Panendoskopi adı verilen ve bağırsağı incelemeye yarayan kameralı bir çeşit tanı aleti olan bu cihaz sayesinde tanı konulur ve kanamanın nereden kaynaklandığı tespit edilir.
Anjiografi ise kanamanın devam ettiği ve endoskopi sonucunda kanama yerinin tespit edilemediği durumlarda tercih edilen bir yöntemdir.
Bunun haricinde kanama şiddetinin fazla gözlemlenmediği olgularda eğer üst gastrointestinal sistemde kanama merkezi tespit edilmezse kolonoskopi yöntemi uygulanır ve bu sayede çıkan kolon incelenir.
Burada da kanamanın esas nedeni saptanamazsa kanama durup, hastanın durumu düzeldiğinde ince bağırsak pasaj grafileri ya da kapsül endoskopisi yöntemi ile jejunum ve ileumda olma ihtimali bulunan kanama merkezi araştırılır.
Melena tanısı için genel olarak kan testinin yanı sıra CT taraması, CT anjiyogramı ve üst endoskopi gibi teşhis yöntemlerinden biri ya da birkaçı, hastalığın ulaştığı boyuta göre doktor tarafından istenir.
Doktorların melena durumunda tercih ettiği bilinen teşhis yöntemleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- X-ışınları
- Ultrason taramaları
- Kan testleri
- Dışkı testleri
- Kolonoskopi
- Gastroskopi
- Dışkı kültürü
Melena Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Melena acil bir durumdur ve mutlaka doktor kontrolünde tedavinin sağlanması gerekir. En kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Melena gözlenen hastalarda kanın varlığı, rektal muayenedeki bir hemokült slaytla, inceleyen parmakta belirgin bir şekilde görülen açık kanla ya da laboratuardan çeşitli yöntemlerle doğrulanma sağlanmalıdır.
Doktor hastanın tıbbi öyküsüne göre üst sindirim yolundaki bir kaynaktan şüphelenirse hastalığın nedenini tanımlamak için üst endoskopi yöntemini uygulayabilir.
Böyle bir durumda hastanede hemen bir nazogastrik tüp takılır, bu durumda hastanın ağızdan yemek yemesi istenmez.
Tedavinin bu noktada en önemli amacı nabız, kan basıncı ve kan pıhtılaşma faktörü değerlerini optimum seviyede tutmaktır.
Bunun için doktorun gerekli gördüğü durumlarda hastanın değerlerini kabul edilebilir sınırlarda tutmak amacıyla plazma ve sıvı kaybı olmaması adına serum takviyesi yapılır.
Herhangi bir olası cerrahi operasyon öncesi hastanın muhakkak üst gastrointestinal sistem endoskopisi yapılmalıdır. Endoskopi sırasında oluşan kanamayı durdurmak amacıyla kullanılan teknikler ise şu şekilde açıklanabilir;
- Heater probe ya da lazer ile kanayan bölgenin yakılması
- Bu bölgeye kanamayı durdurucu solüsyon (epinefrin) enjekte edilmesi
- Kanayan damara klip konulması
Özofagus varislerinden kaynaklı oluştuğu bilinen melena durumunda ise kanayan damar plastik bir bant ile bağlanabilir.
Damardan verilen proton pompası inhibitörü ilaçlarının kanamayı azalttığı tahmin edilir.
Kanama odağı çıkan kolonda ise bu sefer yine etken hastalığın durumuna göre kolonoskopik tedavi yöntemlerinden en uygun olanı (kanama durdurucu solüsyon enjekte edilmesi veya kanama odağının heater probe ile yakılması) uygulanır.
Endoskopik işlemlerle kanamanın durdurulamadığı vakalarda doktorun kararı doğrultusunda hasta ameliyata alınır.
Melena Durumunda Hangi Doktora Başvurulmalıdır?
Melena belirtileriyle karşılaşan kişilerin zaman kaybetmeden mutlaka sağlık kuruluşlarına başvurmaları ve sağlık kontrolünden geçmeleri önerilir.
Böyle bir durumda hastaların en çok merak ettiği konu hangi doktora başvurulması gerektiğidir. Melena şikayeti olan kişiler gastroenteroloji uzmanlarına başvurmalıdır.
Gastroenteroloji uzmanına ulaşılamaması halinde ön teşhis için gerekli olan birtakım testlerin yapılması için dahiliye (iç hastalıkları) polikliniklerine de başvurulabilir.
Hastanın şikayetlerinin artmasıyla beraber hayatını tehdit edecek ciddi semptomlar göstermesi ve buna ek olarak herhangi bir uzman hekime muayene olma imkanı bulunmadığı durumlarda en yakın hastanenin acil bölümüne başvurması ve pratisyen hekime danışması da mümkündür.
Melena Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Melena Kaç Gün Devam Eder?
Ne kadar süreceği kişinin kanama şiddetine ve bölgesine bağlı olarak değişir. Kanama durduktan sonra yaklaşık olarak 1-3 gün daha melena şeklinde dışkılama görülebilir, daha sonra dışkı rengi düzelir. Kanamadan sonra 7-10 gün daha dışkıda gizli kan pozitifliği gözlemlenebilir. Dışkıda gizli kan nadiren 4-5. günlerde negatif olurken, bazen de 3 haftaya kadar pozitif seyrettiği bilinir.
Melena Kendiliğinden Geçer mi?
Bazı durumlarda kendiliğinden geçme olasılığı bilinen melenanın, kanamanın şiddetine göre tedavi gerektirdiği bilinmelidir.
Melena Çocuklarda Görülür mü?
Çocuğa verilen gıda ya da çeşitli ilaçlar nedeniyle dışkı renginde değişmeler olabilir. Ancak yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da melena görülme ihtimali vardır. Böyle bir durumdan şüphelenen ebeveynler, vakit kaybetmeden uzman hekime danışmalıdır.
En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız
Uzm. Dr.
Erhan Alkan
https://www.medicalpark.com.tr/_uploads/_images/_doctorProfile/rAo3MGOW.jpg
Gastroenteroloji
Medical Park Antalya
https://www.medicalpark.com.tr/_assets/_i/mp_logo_red.jpg
Gastroenteroloji
3.7.2024
3.7.2024
42089
Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.