🚬 Akciğer Sönmesi (Pnömotoraks) Belirtileri Nedir?

Çeşitli sağlık sorunları, kimi zaman hayatı tehdit edebilecek ciddi problemlere yol açabilir. Bu tip durumların önüne geçilebilmesi ise bu problemler ve probleme yol açan sebepler hakkında doğru ve yeterli bilgi sahibi olmakla mümkündür. Günlük yaşamda belirli koşullarda, meydana geldiğinde hazırlıklı olunması gereken önemli sağlık sorunlarından biri Pnömotoraks'tır (Akciğer Sönmesi). 

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) nedir?

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi); akciğerdeki havanın çeşitli etkiler nedeniyle akciğerden, akciğer dışı doku katmanına kaçışını ifade eder. Bu durumda, hava göğüs kafesinde akciğerler arasında kalan boşluğu doldurarak akciğeri bası altında bırakır ve akciğer havasını kaybederek büzüşür. Pnömotoraks meydana geldiği alan ve etkiye bağlı olarak, kimi zaman hayatı ciddi tehdit edebilen önemli bir soruna dönüşebilir. Bunun yanında, küçük çaplı pnömotorakslarda ciddi bir belirti meydana gelmediği gibi önemli bir sağlık sorunu yaratmayabilir.

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) neden olur?

Genel olarak Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi), kistleşmiş veya zayıflamış akciğer duvarlarının varlığında, çeşitli dış veya iç etmenlerin akciğer dokusunu zorlaması veya zarar vermesi sonucunda; bu dokularda biriken havanın akciğere kaçması sonucu gelişir. Bununla beraber pnömotoraks meydana geliş biçimine göre temelde altıya ayrılır:

• Primer pnömotoraks (Akciğer Sönmesi): Kendiliğinden gelişerek, belirgin bir etkenin varlığından söz edilemeyen pnömotoraks tipidir. Sıklıkla uzun boylu, ince yapılı, genç erkeklerde izlenir. Altta yatan yapısal bir sağlık sorunu söz konusu olabilir.
• Sekonder pnömotoraks (Akciğer Sönmesi): Çeşitli sağlık sorunlarının sonucu olarak (KOAH, amfizem vs.) akciğerlerdeki kistik yapıların hava kaçırması sonucu gelişen tiptir.
• Basit pnömotoraks (Akciğer Sönmesi): Akciğerdeki hava kaçışına rağmen belirgin bir doku ve organ hareketi ya da zararı gözlemlenmediğinde basit pnömotorakstan söz edilir.
• Açık pnömotoraks (Akciğer Sönmesi): Akciğerin dış etkilerle zarar görerek hava kaçışını doğrudan dış ortama gerçekleştirmesi durumudur. Bu koşulda, akciğer tamamen söner ve diğer akciğer sönen tarafa doğru yer değiştirir. Uygun tedavi ile hızlıca müdahale edilmesi gereken bir durumdur.
• Tansiyon pnömotoraks (Akciğer Sönmesi): Özellikle akciğere dışarıdan gelen yüksek enerjili darbelerde, akciğerin hasar görmesi sonucu havanın akciğer ile göğüs kafesinde sıkışarak bir valv görevi görmesiyle sonuçlanan tiptir. Bu valv, her soluk alışverişte kaçan havanın artmasına ve zarar gören akciğer tamamen sönmesiyle sonuçlanır. Biriken hava ise gittikçe iç organlara bası yaparak organların kan dolaşımını engeller. Hayatı ciddi anlamda tehdit eden ve hemen tedavi edilmezse kalp yetmezliği ve ölümle sonuçlanan, acil bir durumdur.
• Travmatik pnömotoraks (Akciğer Sönmesi): Sıklıkla akciğere tanı veya tedavi amacıyla yapılan girişimlerin sonucunda meydana gelen açık pnömotoraksı ifade eder.

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) nedenleri nelerdir?

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) meydana getiren etmenler vücuttaki hastalıklarla alakalı olabileceği gibi birtakım çevresel faktörlerden de ileri gelebilir. Bu sebepler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Akciğer hastalıkları: Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve amfizem gibi akciğer dokusunda bozulmalara neden olan sağlık sorunları pnömotoraks riskini artırır.
• Travma: Trafik kazası, yüksekten düşme gibi yüksek enerjili travmatik durumlarda akciğer dokusu doğrudan hasar alarak ciddi pnömotoraks vakalarına yol açar. Ayrıca spor karşılaşmalarında çarpışmalar, silahlı veya kesici aletlerle yaralanmalar, kaburga kırıkları veya kalp masajı gibi bazı tıbbi müdahaleler de pnömotoraks oluşturabilir.
• Mekanik ventilasyon: Solunum destek cihazı, solunum yetmezliği olan kişilerde kullanılması gereken tıbbi bir cihazdır. Bununla beraber doğru ayarlanmayan ventilasyon cihazları yüksek basınçlı hava vererek akciğer dokusuna hasar verebilir.
• Hava kistleri (bül): Çeşitli akciğer sorunlarına ikincil gelişen hava dolu kistler kendiliğinden veya çevresel etmenlere bağlı patlayarak pnömotoraks meydana getirebilir.
• Adet dönemleri: Özellikle adetin başlamasından 3 gün önce ve adetin ilk günleri arasında akciğerde hava kistleri oluşarak pnömotoraks riski yaratabilir.
• Sigara kullanımı: Sigara doğrudan akciğer cidarının yapısını bozarak pnömotoraks gelişme riskini çok artırır.
• Genetik: Marfan veya Ehler-Danlos gibi genetik temelli sendromlarda akciğer yapısı bozuk gelişeceğinden kolay pnömotoraks meydana gelir.

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) belirtileri nelerdir?

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) klinikte aşağıdaki belirtileri meydana getirerek tanınır:

• Ani göğüs ağrısı; özellikle pnömotoraksın meydana geldiği bölgede bıçak saplanır tarzda ani bir ağrı hissedilir. Basıcı, ezici tarzdaki kardiyak ağrıdan ayrımı yapılmalıdır.
• Nefes darlığı; akciğerdeki sönme derecesine göre hava açlığı hissedilir.
• Öksürük; hava açlığı ile birlikte akciğerdeki büzüşmeye bağlı öksürük refleksi gelişebilir.
• Hızlı nefes alma ; oluşan hava açlığını kapatmak için solunum hızı artar.
• Çarpıntı; büzüşen akciğer ile biriken havanın kalbe etkileri nedeniyle nabız hızlanır.
• Halsizlik; hava kaybına bağlı olarak halsizlik gelişebilir.
• Morarma; uzun süreli ve şiddetli hava kaybında oksijen yetersizliği nedeniyle vücut genelinde morarma izlenebilir.

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) tanısı nasıl konur?

Acil durumlarda Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) tanısının konması hayati olabilir. Tansiyon pnömotoraks tanısı tamamen klinik belirtilere göre konur ve ona göre tedavisi planlanır. Özellikle hayati belirtileri bozulan, travma öyküsü olan; bilinç bozukluğu, çarpıntı, hızlı soluk alıp verme, tansiyon düşüklüğü ve nefes darlığı şikayetleri olan kişilerde mutlaka şüphelenilmelidir.

Bunun yanında belirtileri daha stabil ve muğlak olan vakalarda göğüs röntgeni ve tomografiden yararlanılmaktadır. Bu sayede akciğerdeki altta yatan sağlık sorunlarının da tanısı kolaylaşır.

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) tedavisinde neler yapılır?

Pnömotoraksa yapılacak müdaheleyi vakanın ciddiyeti belirler. Basit ve küçük çaplı pnömotoraks durumlarında hastada herhangi bir hayatı tehdit eden veya kalıcı hasar bırakan bir sorun söz konusu olmadığından, takip edilerek tedavi izlemi yapılabilir. Ancak tansiyon pnömotoraks gibi ciddi durumlarda derhal acil müdahale yapılmalıdır.

• Basit pnömotoraks vakalarında hasta doktor gözetiminde takip edilir. Burada beklenen göğüs boşluğundaki az miktardaki havanın kendiliğinden emilmesi ve hasarın vücut tarafından onarılmasıdır.
• Yine biriken hava miktarına bağlı olarak, torasentez veya iğne aspirasyon yöntemi yardımıyla, hava şırıngayla boşaltılarak sönen akciğer tekrar hava ile dolması sağlanabilir.
• Daha şiddetli veya açık pnömotoraks durumlarında, hastanın bulguları stabil hale getirilerek, kaburgaların arasından göğüs kafesi içerisine göğüs tüpü takılır ve su altı drenajı yapılır. Burada amaç, göğüs kafesine sızan havanın boşaltılması ve sönen akciğerin tekrar hava ile dolmasına izin verilmesidir.
• Tekrarlayan pnömotoraks vakalarında hastanın yeniden atak geçirmemesi için, akciğer zarı (plevra) çeşitli operasyonlarla akciğer dokusuna sabitlenerek muhtemel kaçakların önüne geçilir.
• Tansiyon pnömotoraks vakalarında amaç ilk olarak “valv” mekanizmasının ortadan kaldırılmasıdır. Bunun için, hastanın kapalı pnömotoraks durumu göğüs boşluğu dışarı ile bağlanarak açık pnömotoraks haline getirilir. Bu sayede göğüs kafesinde biriken hava dışarı çıkarılarak iç organlara bası yapması engellenir. Ardından hastaya açık pnömotoraksa yönelik yaklaşım uygulanır.
• Büyük akciğer yaralanmalarında hasarın doğrudan onarılması için cerrahi yöntemler tercih edilir.
• Hava kistleri veya amfizem gibi akciğer sorunlarında cerrahi yöntemler uygulanabilir. Burada amaçlanan, kistlerin operasyonla çıkarılarak pnömotoraks riskini azaltmaktır. Ciddi vakalarda akciğerin lobları da operasyonla çıkarılabilir.

Genellikle pnömotoraksın tamamen iyileşmesi 6-8 haftayı bulabilmektedir. Ayrıca, pnömotoraks geçiren kişilerin ikinci kez pnömotoraks geçirme riski, sağlıklı bireylere göre artmaktadır.

Tedavi sonrasında pnömotoraksın tekrarlamaması için hastaların çeşitli tedbirler alması mümkündür:

• Sigara alışkanlığına son verilmelidir. Sigara amfizem ve hava kistlerine neden olarak pnömotoraks riskini ciddi artırır.
• Derin su altı dalışı veya uçakla seyahat gibi yüksek basınç değişimlerine neden olabilecek aktiviteler ertelenmeli; gerekirse doktorun tavsiyesine göre hareket edilmelidir.
• Bilinen akciğer problemleri olan kişilerin doktor gözetiminde hareket etmeleri ve tedavilerine uymaları önemlidir.

Eğer Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi) şikayetiniz varsa, uzman bir hekim tarafından değerlendirilmek üzere size en yakın sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz.

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.