Preeklampsi, gebelik döneminde görülen bir komplikasyondur. Bu durum; genel olarak gebelikle birlikte ortaya çıkan tansiyon yüksekliği ile giden bir sorundur. Gebelik zehirlenmesi, hamileliğin 2. yarısından sonraki döneme denk gelen 20. haftadan sonra daha sık görülür. Preeklampsi tedavisi; kan basıncını düşürmek, oluşan komplikasyonları stabil tutmak veya bebeğin erken alınması olarak yürütülebilir. Preeklampsi nedir, neden olur, tedavisi nasıl yapılır gibi soruların cevabı ve diğer detaylar için yazının devamını okuyabilirsiniz.
Gebelik Zehirlenmesi Nedir?
Gebelik zehirlenmesi, hamilelik döneminde ortaya çıkan yüksek tansiyon ve idrardaki protein seviyelerinin yükselmesidir. Protein seviyelerinin yüksekliği ise başta böbrek olmak üzere diğer organlarına hasarına yol açabilir. El, bacak, ve ayak şişmesi rahatsızlığın en yaygın belirtisidir. Preeklampsi, anne ve bebeği tehlikeye sokabilecek ciddi bir durumdur.
Gebelik Zehirlenmesi Belirtileri
Gebelik zehirlenmesinin en karakteristik belirtisi, hipertansiyon durumudur. Bu duruma vücudun geneline yayılmış ödem (şişlik) de eşlik edebilir. Gebelik zehirlenmesi, bazı kadınlarda rutin gebelik takibi sırasında da tespit edilebilir. Genel olarak gebelik zehirlenmesi belirtilerinden bazıları şunlardır:
- Ödem sorunlarına bağlı hızlı kilo artışı
- Bulanık görme, ışığa karşı hassasiyet ve geçici görme kaybı gibi bazı görme problemleri
- Karnın sağ üst kısmında ağrı
- Omuz ağrısı
- Şiddetli baş ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- Baş dönmesi
- Daha az idrara çıkma
- Zihinsel durum değişikleri
- Reflekslerde zayıflama
- Böbrek sorunlarını gösteren idrardaki proteinin seviyelerinde yükseklik olması
- Kandaki trombosit seviyelerinde azalma
- Karaciğer problemlerini işaret eden karaciğer enzimlerinde artış olması
- Akciğerlerde sıvı birikmesine bağlı nefes darlığı
Gebelik Zehirlenmesi Neden Olur?
Gebelik zehirlenmesinin sebebi tam olarak net değildir. Ancak bazı sağlık uzmanları, bu duruma genellikle bebeğin eşi olarak bilinen plasenta zarındaki anomalilerin sebep olabileceğini bildirmiştir. Plasenta zarındaki kan damarlarına bağlı sorunlar, anne adayında kan basıncı problemlerine yol açarak preeklampsi riski oluşturabilir.
Gebelik Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorlar, gebelik zehirlenmesi şüphesi olduğunda kesin teşhis için bazı tıbbi değerlendirme yöntemlerine başvurur. Bu yöntemlerden bazıları ise şöyledir:
- Kan Testleri: Kan testleri ile karaciğer, böbrek değerlerine bakılır ve kan pıhtılaşması olup olmadığı kontrol edilir.
- İdrar Analizleri: İdrar testleri sayesinde böbreklerin ne kadar iyi çalıştığı analiz edilir.
- Fetal Ultrason: Fetal ultrason, anne karnındaki bebeğin ultrason yoluyla izlenmesidir. Bu sayede, bebeğin kilosu ve amniyon sıvısının durumu takip edilir.
- Non Stres Test (NST) ve Biyofiziksel Profil: Non stres test, bebek hareket ettiğinde kalp atış hızının nasıl olduğunun takip edilmesidir. Biyofiziksel profil ise bebeğin iyilik halinin saptanmasına yarayan bir dizi parametreyi inceler.
Hamilelikteki Diğer Tansiyon Sorunları Nelerdir?
Hamilelikte ortaya çıkan tansiyon sorunları, preeklampsi dışındaki durumlardan da kaynaklanabilir. Bu duruma bazen gebeliğin 20. haftasından önce de var olan kronik hipertansiyon, bazen de gestasyonel hipertansiyon denilen gebelik tansiyonu sebep olabilir. Gestasyonel hipertansiyon, yalnızca gebelik döneminde görülen, ancak gebelik zehirlenmesine yol açmayan bir durumdur.
Her Tansiyon Yüksekliği Preeklampsiye Yol Açar Mı?
Hamilelik döneminde görülen yüksek tansiyon, her zaman preeklampsiye yol açmaz. Yüksek tansiyon, gebelik öncesi dönemde de var olabilir. Bu durumun gebelik zehirlenmesi olarak ortaya çıkması için normalden çok daha yüksek bir kan basıncının, gebeliğin 20. ila 30. haftasında görülmesi ve yüksek protein değerlerinin olması gerekir.
Gebelikte Tansiyon Kaç Olmalı?
Normal bir insanın tansiyonu 120/80 (mm Hg) değerlerinde seyreder. Hamilelik döneminde ise bu değerlerin biraz yükselmesi normal kabul edilir. Ancak hamilelikteki kan basıncının 140/90 (mm Hg) ve daha yüksek olması, preeklampsi de olmak üzere gebelik tansiyonu veya diğer sağlık sorunlarının habercisi olabilir.
Gebelik Zehirlenmesi Risk Faktörleri Nelerdir?
Gebelik zehirlenmesi risk faktörleri arasında; gebelik öncesi sağlıksız beslenme düzeni, kötü yaşam tarzı alışkanlıkları, stres veya önceki hamileliklerde sağlık sorunları geçirmek gibi faktörler sayılabilir. Genel olarak gebelik zehirlenmesi risk faktörleri aşağıdaki gibidir:
- Önceki gebeliklerde gebelik zehirlenmesi geçirmek
- Çoğul gebelik
- İlk kez hamile kalmak
- Kronik yüksek tansiyon hastalığı olması
- Diyabet
- Böbrek hastalığı
- Otoimmün bozukluklar
- Tüp bebek tedavisi görmüş olmak
- Obezite
- 40 yaş ve üzeri hamilelik yaşı
- Önceki hamilelikle mevcut gebelik arasında 2 yıldan az veya 10 yıldan fazla zaman olması
- Aile üyelerinde gebelik zehirlenmesi öyküsü
Gebelik Zehirlenmesi Komplikasyonları Nelerdir?
Gebelik zehirlenmesi, beraberinde istenmeyen başka sorunlara da yol açabilen bir rahatsızlıktır. Bunlar arasında ciddi olanları ise doğumun zamanından önce olması ve anne karnında bebek ölümleridir. Preeklampside görülen komplikasyonlardan bazıları şunlardır:
- Felç geçirme
- Doğum sonrası yoğun vajinal kanama
- Bebeğin gelişim bozuklukları
- Erken doğum riski
- Plasenta dekolmanı (plasenta rahim duvarından erken ayrılması)
- HELLP sendromu (kırmızı kan hücrelerinin parçalanması)
- Eklampsi (nöbet veya konvülsiyonlara benzer durum)
- Diğer organların hasarı
- Kalp-damar hastalığı
Preeklampsi Doğum Sonrası Devam Eder Mi?
Preeklampsi, genel olarak doğumdan 48 saat sonra iyileşme eğilimi gösteren bir rahatsızlıktır. Bu durumu olan birçok hamile kadında semptomlar doğumdan kısa bir süre sonra düzelir. Karaciğer ve böbrek değerleri ise birkaç ay içinde normale döner. Ancak preeklampsi, düşük bir oran olsa bile doğumdan 48 saat ila 6 hafta sonra yeniden ortaya çıkabilir. Bu sebeple, tansiyon ve kan değerlerinin düzenli takibi gerekir.
Preeklampsi Bebeğe Zarar Verir mi?
Preeklampsi, hamile bireye zarar verdiği kadar anne karnındaki bebeğe de zarar verebilir. Bu durumun en çok görülen komplikasyonu ise bebekte gelişim geriliği olmasıdır. Bunun sebebi, plasenta yoluyla bebeğe giden kanın yetersiz olmasıdır. Bebek, bu durumda olması gerekenden daha az oksijen ve besin alır.
Gebelik Zehirlenmesinde Doğum Ne Zaman Gerçekleşir?
Gebelik zehirlenmesi durumunda doğum, mümkün olduğunca geciktirilir. Ancak, semptomların ilerlememesi ve preeklampsiye bağlı risklerin engellenmesi için bebeğin 37. veya 38. haftalarda doğması sağlanır. Bu durum, suni sancı verilerek veya sezeryan doğum yöntemiyle gerçekleşir.
Gebelik Zehirlenmesi Tedavisi Nasıl Olur?
Gebelik zehirlenmesinin tedavisi, durumun ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. Rahatsızlık, ileri seviyede ise anne ve bebeğin hayatını riske sokabilir. Bu sebeple doktorlar, kesin tedavi için doğum kararı verebilir; ancak preeklampsi, ciddi semptomlar vermiyorsa ve bebeğin rahimdeki yerleşimi iyi konumdaysa alternatif yöntemlere başvurulur. O yöntemlerden bazıları şunlardır:
- Evde veya hastanede yatak istirahati
- Bebeğin kalp atış hızınının sık sık kontrol edilmesi
- Kan basıncını düşüren ilaçların kullanılması
- Kan ve idrar değerlerinin düzenli takibi
- Bebeğin akciğer gelişimini hızlandırmak için steroid içerikli ilaçlar
- Annede nöbet görülmesini engellemek için magnezyum kullanımı
Gebelik Zehirlenmesi Önlenebilir Mi?
Gebelik zehirlenmesi, önlenebilir bir durum değildir. Ancak bazı hamile kadınlarda risk faktörleri azaltılabilir. Böyle bir risk olup olmadığı ise gebelik takibi yapan doktorlar tarafından belirlenebilir. Hamilelerde preeklampsi riskini azaltmak için alınacak önlemlerden bazıları ise şöyledir:
İlaç Tedavisi
İlaç tedavisine, gebelerdeki orta ve ileri derecede olan preeklampsi riski durumlarında başvurulur. Doktorlar tarafından önerilen ve hamileliğin 12.haftasından sonra kullanılmaya başlanan tedavi, kan sulandırıcı ilaçları içerir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Gebelik öncesinde ve sırasında olan bazı kötü yaşam tarzı alışkanlıkları, preeklampsi riskini artırabilir. Bu durumun önüne geçmek için uygulanabilecek önlemlerden bazıları ise şunlardır:
- Kan basıncını ve kan şekerini kontrol altında tutmak
- Kilo kontrolü sağlamak
- Sigara kullanımı varsa bırakmak
- Gebeliğe uygun egzersizler yapmak
- Sağlıklı beslenme programı oluşturmak
Siz de hamilelik dönemindeyseniz ve gebelik zehirlenmesini işaret eden bazı belirtiler yaşıyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin.
En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız
Kadın Hastalıkları ve Doğum
19.7.2023
11.6.2024
260065
Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.