Covid-19 aşıları, pandemi ile birlikte hastalıktan korunmak için zorunlu hale gelmiştir. Bu doğrultuda, farklı yöntemlerle üretimi yapılan Sinovac Çin aşısı ve Biontech aşısı ön plana çıkmıştır.
Bu süreçte, virüse karşı bağışıklık geliştirilmesinde ve hastalığı hafif semptomlu atlatılmasında inaktif ajanlar geleneksel yöntemlerden olduğu için daha hızlı çözüm yolu sunar.
Bu bağlamda, acil durum prosedürlerini en hızlı gerçekleştiren Sinovac Çin aşısı Covid-19'a karşı geliştirilen ilk aşıdır. Diğer bir adıyla CoronaVac olarak da ifade edilen korunma ajanı, inaktif formda üretilir. Aynı zamanda Türkiye'de de ilk vurulan covid-19 aşısıdır.
Sinovac Çin Aşısı Nedir?
Covid-19'a karşı Faz 3 aşamaları tamamlanan ilk aşılardan biri Sinovac Çin aşısının diğer bir adı CoronoVac'dır. İnaktif forma ve viral vektör tabanına sahiptir, böylece Covid-19 virüsün etkisiz ve zayıf hale getirilmiş halini ifade eder. Geleneksel yöntemlerden faydalanıldığı için üretim süreçleri yavaş ve uzundur.
Biyokimyasal açıdan formaldehit ile inaktive edilen Coronovac, etkinliğinin korunması için alüminyumdan yararlanılır. Ölü virüs formuyla üretildiği için bağışıklık sistemini belirli sınırlar dahilinde uyarmaktadır. Bu açıdan, güvenliği yüksek olan Sinovac Çin aşısı yan etkileri diğer mRNA ajanlarına göre daha azdır.
Bu noktada kişi açısından önemli olan nokta koruma ajanı enjekte edildikten sonra immün sistemin Covid-19 karşı antikor üreterek vücudunu savunma bariyerini güçlendirmesidir. Antijene yani virüse karşı üretilen antikor yoğunluğu korunduğu sürece bulaşıcı hastalığı kişi hafif semptomlarla geçirebilir.
Sinovac Aşısı İçeriği
Ülkemizde ve dünyada yaygın olarak Çin aşısı şeklinde bilinen Sinovac, viral vektör tabanlı bir aşı türüdür. Viral vektör tabanlı aşılarda zayıflatılarak etkisiz hale getirilmiş, hastalık yapma yeteneği bulunmayan virüsler vücuda verilir ve vücudun bunlara karşı antikor üretmesi sağlanır. Bu teknikle geliştirilen diğer Covid-19 aşıları arasında Astrazeneca, Sputnik V ve Sinopharm yer alır.
Sinovac aşısı içeriği çeşitli bileşenlerden oluşur ve bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Antijen: Viral vektör tabanlı bir aşı olan Sinovac aşısında aktif bileşen olarak etkisiz hale getirilmiş Covid-19 virüsleri yer alır. Bu virüsler hastalık yapma yeteneğini kaybetmiş olduğundan vücut açısından enfeksiyon riski oluşturmaz. Fakat antijen olarak algılanması nedeniyle vücut tarafından antikor üretimi gerçekleştirilir ve bu sayede bağışıklık gelişir.
- Alüminyum hidroksit: Adjuvan (yardımcı) madde olarak aşıların içerisinde çok uzun yıllardır kullanılan alüminyum hidroksit, aşı içeriğindeki virüslere karşı vücudun verdiği yanıtın artırılmasını sağlar.
- Sodyum klorür: Tuz olarak da adlandırabileceğimiz sodyum klorür, aşının yoğunluğunu vücut sıvılarına uygun şekilde ayarlayarak en iyi şekilde yayılmasını sağlar.
- Sodyum hidroksit: Aşı içeriğinin uzun süre saklanabilmesi için gerekli pH dengesinin ayarlanmasını sağlar.
- Monosodyum ve disodyum hidrojen sülfat: Aşının antijenik özelliğini kaybetmemesi için kullanılan maddelerdir.
- Su: Aşı içeriğindeki maddeler su içerisinde çözülerek vücuda enjekte edilir.
Sinovac Yan Etkileri
Sinovac aşısının yapılan faz 1 ve faz 2 çalışmalarında herhangi bir ciddi yan etki saptanmamıştır. Bununla birlikte hafif ve orta şiddetli bazı yan etkilerin görülmesi olasıdır.
Herkeste görülmemekle birlikte bazı kişilerde gelişebilecek aşı sonrası Sinovac yan etkileri arasında şunlar yer alır:
- Ateş
- Aşının yapıldığı kolda ağrı, kızarıklık, şişlik gibi sorunlar
- Yorgunluk
- Baş ve vücut ağrıları
- Titreme
- İshal
Bu yan etkiler hemen tüm aşı türlerinde görülebilecek, genellikle birkaç günden daha kısa süren ve hafif-orta şiddetli sorunlardır. Yine de herhangi bir ani reaksiyon gelişme olasılığına karşı aşı yapılan kişilerin 15-30 dakika gibi bir süre boyunca bulunduğu sağlık kuruluşundan ayrılmaması gerekir. Alerjik reaksiyon ve anafilaksi riski aşılar için oldukça nadir olarak karşılaşılan bir durumdur.
Aşının yapılmasının ardından gelişmesi normal olarak değerlendirilen bu yan etkiler, aslında aşının olması gerektiği gibi etki göstererek bağışıklık sistemini harekete geçirmiş olduğu anlamına gelir. Dolayısıyla olumlu bir durum olarak dahi değerlendirilebilir. Fakat yukarıdaki hafif veya orta şiddetteki semptomların haricinde beklenmeyen bir yan etkinin oluşması veya birkaç günden uzun süren semptomların söz konusu olması halinde sağlık kuruluşlarına başvurularak kontrolden geçmekte fayda vardır.
Aşı sonrası merak edilen konulardan bir tanesi koronavirüse yakalanma olasılığının olup olmamasıdır. Yapılan çalışmalar aşı olan kişilerde koronavirüse yakalanma olasılığının büyük ölçüde azaldığını, buna rağmen hastalığa yakalanan kişilerde ise enfeksiyonun hafif belirtilerle atlatıldığı ve yoğun bakım ihtiyacının oluşmadığını göstermektedir.
Fakat yeniden enfeksiyona yakalanma ve hastalık etkenini bulaştırma riski devam ettiğinden maske, mesafe ve hijyen kurallarına aşı sonrasında da aynı şekilde dikkat edilmelidir. Uzun vadeli yan etkiler konusunda halen bilimsel çalışmalar yürütülmeye devam etse de henüz elde edilen çalışmalar içerisinde herhangi bir ciddi yan etki raporlanmamıştır.
Şu anda dünya genelinde uygulanan aşılar içerisinde canlı aşı yoktur; dolayısıyla aşı içeriğindeki antijenlerin aşı olan kişilerde hastalığa yol açma olasılığından söz edilemez. Sinovac aşısı içeriğinde bulunan etkisiz hale getirilmiş virüsler enfeksiyon oluşturma yeteneğine sahip değildir. Bu nedenle aşı sonrasında hissedilebilecek yan etkiler hastalığa yakalanma şeklinde yorumlanmamalıdır.
Sinovac Çin Aşısı Faydaları Nelerdir?
Sinovac Çin aşısı faydaları arasında ölü formda kullanılan virüsle formüle edilmesiyle güven sınırlarını desteklemesi vardır. Bu bağlamda, Sinovac Çin aşısı faydaları aşağıdaki şekilde listelenebilir:
- Otoimmun hastalıklargibi kronik rahatsızlıklara sahip kişilerin yabancı maddelere karşı yüksek reaksiyon göstermesi sebebiyle mRNA aşıları (Biontechvb.) uzmanlar tarafından çok tercih edilmeyebilir. İnaktif ajanlar ise bu alanda immun sistemi aşırı uyarmadığı ve vücutta yüksek duyarlılık göstermediğinden daha çok tercih edilir.
- Birey daha önce kan pıhtılaşması ile ilgili bir rahatsızlık geçirmişse yine inaktif ya da viral vektör aşıları tercih edilir. Özellikle; damar, kalp ve beyin hastalıklarına bağlı felç veinmegibi durumlar için geçerli görülür.
- Virüs parçalanarak zararsız duruma getirildiği için bağışıklık sisteminin ciddi tepki vermeden uyarılmasına yardımcı olur.
- Uzun süreli etkileri diğer üretim şekillerine kıyasla daha çok bilindiği için alınacak neticeler öngörülebilir.
- Üretim faz aşamaları 1, 2 ve 3 faz olarak değerlendirildiğinde farklı ülkelerde %50-90 arasında başarı etkinlikleri ifade edilmektedir.
Sinovac Aşısının Başarı Oranı Nedir?
Sinovac firması tarafından üretilen Coronavac adlı aşı, Çin’de kullanımı onaylanmış olan ve Türkiye’nin de içerisinde yer aldığı 10’dan fazla ülkede acil kullanım için onaylanmış bir aşı türüdür. Aşının etkinliğine ilişkin Brezilya’da yapılan bir çalışmada semptomları olan veya olmayan kişiler arasında aşının başarı oranı %50,65 olarak tespit edilmiştir.
Bununla birlikte Türkiye’de yapılan araştırma sonucunda ise semptomları olan Covid-19 enfeksiyonundan korunmada Sinovac aşısının %91,25 oranında başarı gösterdiği görülmüştür. Aşı uygulaması ile birlikte antijen olarak vücuda verilen zayıflatılmış ve etkisiz hale getirilmiş Covid-19 virüslerine karşı vücut bağışıklık sistemi tarafından T ve B lenfositleri üretilir.
Bu hücreler hastalık etkeni olan antijenleri yok eder ve bunlara karşı bağışıklık geliştirilmiş olur. Covid-19 etkenine karşı belirli bir miktarda koruma sağladığı bilinse de Coronavac da dahil olmak üzere hiçbir aşının ne kadar süre ile koruma sağladığı henüz bilinmemektedir. Eldeki bulgulara göre bakıldığında bağışıklığın aylar içerisinde azalarak bir süre sonra yok olduğu düşünülse de bu konudaki araştırmalar halen sürdürülmektedir.
Aşı Öncesinde ve Sonrasında Nelere Dikkat Edilmelidir?
Sinovac veya Biontech aşısı yaptırılmadan önce özel olarak dikkat edilmesi gereken herhangi bir durum söz konusu değildir. Bazı kişilerin yan etkilerden korunmak adına aşı yaptırmadan önce ağrı kesici kullandığı görülmekle birlikte aşı öncesi süreç için böyle bir bilimsel öneri bulunmaz. Kişilerin alerjik hastalıklarının bulunması, ciddi bir hastalıklarının veya sürekli kullandıkları ilaçlarının olması halinde aşı öncesinde hekim veya sağlık profesyoneli ile bunu paylaşmasında fayda var.
Koronavirüs aşıları alerjik bünyeye sahip olan kişilerde de uygulanabilen aşılar olsa da ilaç içeriğinde bulunan maddelere karşı alerjisinin bulunup bulunmadığını bilmeyen kişilerin hekime danışmasında fayda var. Ek olarak özellikle kan sulandırıcı ilaç kullanan kişiler, diğer tüm tıbbi işlemlerde olması gerektiği gibi aşı öncesinde de bu durumu sağlık profesyonellerine bildirmelidir.
Belirtilen bu gibi durumlar genellikle aşı olmaya engel oluşturmayacak olsa da işlemi gerçekleştiren sağlık personellerinin bu konuda dikkatli olması ve olası bir sorun halinde hızlı ve doğru şekilde müdahale edebilmesi açısından gerekli bilgilerin verilmesi oldukça önemlidir.
Aşıların bazı olası yan etkileri bulunsa da bu olasılıklar, Covid-19 enfeksiyonunun taşıdığı riskler ile karşılaştırıldığında oldukça önemsiz ve kısa ömürlüdür. Bu nedenle uzman kişiler, sırası gelen kişilerin, hekimleri tarafından aksi önerilmedikçe aşılarını bir an önce yaptırmalarını önermektedir. Eğer herhangi bir sağlık sorununuz veya özel durumunuz var ise aşı hakkındaki sorularınızı sormak veya aşı tercihi hakkında görüş almak için hekiminize danışabilirsiniz.
Sinovac Çin Aşısı Koruması Kaç Yıl Sürer?
CoronoVac'ın etkinliği covid-19'un farklı varyantlarında düşük ivmeli sonuçlar vermiştir. Bu doğrultuda, Manisa Celal Bayar Üniversitesinde yapılan bir çalışmaya göre 2.doz vurulduğunda sağlık çalışanlarında 28 gün sonra antikor seviyesi %97 gözlemlenmiştir.
Bu durumun aksine 3 ayın sonunda antikor seviyesi %77'ye düşmüştür. Genel olarak literatür bilgilerine göre CoronoVac vurulduğunda 6 aylık süreçte %50 seviyesine kadar antikorların düştüğü tespit edilmiştir. Bu sebeple, kişinin hemogram değerleri ve bağışıklık cevabına bağlı antikor etkinliği değişiklik gösterebilir, bu da koruma süresini azaltabilir ya da yükseltebilir.
Gebelikte (Hamilelikte) Sinovac Çin Aşısı Uygulanabilir mi?
Hamileler arasında özel risk taşıyan gruplara kendi istekleri doğrultusunda CoronoVac yapılabilir. Özel risk grubuna giren durumlar ise diyabet, obezite, kalp hastalığı, hipertansiyon ve astım gibi rahatsızlıklardır. Diğer bir taraftan, hamileliğin ilk üç ayında uygulama yapılması önerilmemektedir. Bu durumun temelinde anne adayının ilk üç ayında düşük riskinin yüksek olmasından kaynaklıdır.
Sıkça Sorulan Sorular
SİNOVAC ÇİN AŞISI KAÇ DOZ YAPILIR?
CoronaVac aşısı, 18 yaş üstü kişilere 28 gün arayla 2 doz şeklinde uygulanmaktadır.
SİNOVAC ÇİN AŞISININ YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?
En çok görülen Sinovac Çin aşısı yan etkileri arasında yorgunluk, baş ağrısı, uyku hali, kusma ve bulantı vardır. Bazı bireylerde nadirde olsa baş dönmesi, kas ağrısı ve ateş gibi yan etkiler görülebilir. Ciltte enjekte yapılan kol bölümünde hafif ağrı ve kızarıklık 1-2 gün devam edebilir.
Bu süreç sonunda kol bölümünde istenmeyen alerjik reaksiyonlar devam ediyorsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gereklidir. Yapılan çalışmalarda inaktif forma sahip CoronaVac'ın tehdit verici bir yan etkisi gözlemlenmemiştir.
COVİD-19 GEÇİRENLER CORONOVAC OLABİLİRLER Mİ?
Covid-19 geçiren hastalarda bağışıklık cevabı oluşur. Ancak kişide bağışıklık cevabının ne kadar devam edeceği tam bilinemez, kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu süreçte kişi hastalıkla tekrar enfekte olabilir, bu nedenle hasta covid-19 geçirme süresi 90 günü geçmişse tekrar CoronoVac vurulabilir.
En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız
Prof. Dr.
Fatma Nurhayat Saydam
https://www.medicalpark.com.tr/_uploads/_images/_doctorProfile/QWtTO98X.jpg
Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji
Medical Park Ankara (Batıkent)
https://www.medicalpark.com.tr/_assets/_i/mp_logo_red.jpg
Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji
10.6.2021
7.10.2024
631155
Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.