Özellikle yaz aylarında ortaya çıkan sivrisinekler, küçük ve kısa ömürlü canlı türleri olmalarına rağmen, kaşıntılı ısırıklarından, taşıyabilecekleri hastalıklara kadar, küçük ya da büyük birçok sıkıntıya yol açabilir.
Sivrisinek Isırığı
Birçok insan sivrisinekler tarafından her yıl ısırılır ancak sivrisinek ısırıkları her insanı farklı derecede etkiler. Sivrisinekler ısırdıklarında, konak canlılardan bir yandan kan alırken bir yandan da salivalarının (tükürüklerinin) bir kısmını konak canlıya enjekte eder. Sivrisinek salivasında antikoagülan ve yabancı proteinler bulunur. Bu yabancı proteinler, vücudun bağışıklık sistemini tetikler. Bunun sonucunda vücudun bağışıklık sistemi, beyaz kan hücrelerinin etkilenen bölgeye ulaşmasına yardımcı bir bileşen olan histamin salgılar. Histamin, vücudun yabancı maddelere karşı savaşması için gerekli olmasına rağmen, kaşıntı, iltihaplanma ve şişmeye neden olan bir maddedir.
Hem erkek hem de dişi sivrisinekler, bitki nektarları ve su ile beslenir fakat dişi sivrisinekler üremek için diyetlerinde kana ihtiyaç duyar. Bu nedenle sadece dişi sivrisinekler insanları ısırmaktadır. Sivrisinek ısırıkları çok nadir olarak ciddi alerjik yanıtlar oluşturur. Çok nadir gözüken bu alerjik reaksiyonlarda, nefes alma güçlüğü, bütün vücutta gözlenen kızarıklıklar, boğazın kapanmaya başlama hissi gibi belirtiler gözleniyorsa, en kısa sürede acil servise başvurulmalıdır. Sivrisinek ısırıldıktan sonra yüksek ateş, lezyonlar, eklemlerde şişlik gibi belirtilerin görülmesi, alerji nedeniyle değil sivrisineklerin taşıyabileceği hastalıklar nedeniyle ortaya çıkar. Böyle bir durumda da, vakit geçirmeden bir sağlık kuruluşuna danışmak önemlidir.
Sivrisinek kaşıntısına ne iyi gelir?
Sivrisinek ısırıkları 1-2 gün içerisinde geçme eğilimindedir. Bağışıklık sistemi daha zayıf olanlarda ve çocuklarda, kızarıklık ve şişlik daha uzun süre kalabilir. Sivrisinek kaşıntılarında, eczanelerde satılan ve cilt yüzeyine uygulanan topikal anti-histaminik kremler, kaşıntı önleyici merhemler sürülebilir. Kaşıntıyı ve enflamasyonu azaltmak amacıyla sivrisinek ısırılan yere buz da uygulanabilir. Sivrisinek ısırıklarında, ısırılan yeri kaşımak, hem kızarıklığın hem de kaşıntının daha da artmasına neden olacaktır. Bunun nedeni kaşımanın ciltte oluşan enflamasyonu artırmasıdır. Ayrıca çok kaşıma sonucunda cilt üzerinde tahriş olup kanama gerçekleşebilir. Bu durum da enfeksiyon riskini artırır. Bu nedenle, özellikle sivrisinek bir çocuğu ısırdıysa, tırnaklarının kesik olduğundan emin olmak ve kaşımaması için tembihlemek gerekmektedir.
Sivrisinek ısırığına ne iyi gelir?
Sivrisinek ısırıldığında yapacağınız ilk iş, sivrisinek ısırığını su ve sabunla yıkmaktır. Sivrisinek ısırığında eczanelerden alınan ilaçların yanı sıra, evde bulunan malzemelerden doğal çözümler üretilebilirsiniz.
Alkol
Özellikle izopropil ya da etanol türü alkoller, buharlaşırken yarattığı serinletici etki sayesinde sivrisinek kaşıntısını geçirir. Alkol aynı zamanda dezenfektan işlevi görmektedir. Evde bulundurduğunuz lavanta kolonyası hem içerdiği etanol ile sivrisinek kaşıntısını alacak hem de lavanta kokusu ile sivrisineklerin en azından koku uçana kadar yaklaşmasını engelleyecektir. Burada dikkat edilmesi gereken bir unsur, alkolun fazla sürülmesinin cildi tahriş edebileceğidir.
Çay poşetleri
Siyah ve yeşil çay poşetleri şişmeyi geçirmek için kullanılabilir. Çay içtikten sonra kullandığınız poşetleri bir naylona sarıp buzdolabında saklarsanız, soğutucu etkiden de yararlanabilirsiniz.
Aloe vera
Aloe veranın anti-enflamatuvar etkisi yüzünden kullanım alanı çok geniştir. Evinizde bulundurduğunuz aloe vera bitkisinin yaprağının içerisinde bulunan jeli, ısırılan yerin üzerine sürebilirsiniz.
Seyreltilmiş, kıyılmış sarımsak
Sarımsağın yara iyileştirici ve antiviral özelliği uzun süredir bilinmektedir. Fakat sarımsak cilde doğrudan uygulandığında, cildi irrite edip daha fazla enflamasyona yol açabilir. Bu nedenle kıyılmış sarımsağı hindistan cevizi yağı gibi hafif bir yağ ile seyreltip ısırılan yere uygulayabilirsiniz.
Yulaf Ezmesi
Yulaf ezmesi, böcek ısırıklarını, alerjik reaksiyonları, su çiçeği ve kuru cildi yatıştırmaya yardımcı olan özelliklere sahiptir. İnce yulaf ezmesine biraz su ekleyip maske haline gelen karışımı etkilenen bölgeye uygulayabilirsiniz. 15 dakika sonra ılık suyla yıkadıktan sonra bir kremle nemlendirebilirsiniz. Bu karışıma antibakteriyel etkisi nedeniyle bal da eklenebilir. Bal daha fazla sivrisinek çekebileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.
Fesleğen
Cildi fesleğen ile ovmak sivrisinek ısırığına karşı yapılabilecek başka bir doğal uygulamadır. Fesleğen kaşıntılı cildi rahatlatabilecek kimyasal bileşiklere sahiptir. Fesleğen yağını losyon olarak uygulayabilir ya da evde kendiniz yapabilirsiniz. Kendi karışımınızı yapmak için, 2 bardak su ve yaklaşık 15 gram kuru fesleğen yaprağı kaynatın. Karışım soğuduktan sonra, karışıma batırdığınız pamuğu etkilenen bölgeye sürün. Daha acil bir tedavi için taze fesleğen yaprağı doğrayın ve cildinize sürün.
Bu Ürünleri Kullanırken Çok Dikkat Edin!
Birçok yerde sivrisinek ısırığına diş macunu, karbonat, elma sirkesi ve limon suyunun iyi geldiği belirtilmektedir. Fakat bu ürünler özellikle hassas ciltleri çok çabuk kurutabilir, hatta cilt kızarıklığını artırabilir. Bu nedenle bu ürünleri kullanırken çok dikkat edilmesi gerekmektedir.
Sivrisinekten nasıl korunulur?
Sivrisinekler noktürnal (gececil) hayvanlardır. Akşam saatlerinde aktifleşmeye başlayıp gece beslenmeyi tercih ederler. Bu sebeple alınacak önlemler özellikle akşam saatlerinde artırılmalıdır. Sivrisinek ısırığından korunma yöntemlerini 4 farklı şekilde sınıflandırabiliriz:
- Fiziksel bariyerler: Sivrisinek ısırıklarından korunmak için uzun kollu ve vücudu daha fazla örten giysiler tercih edilebilir. Yatılan odalarda cibinlik kullanılabilir. Kapı ve pencerelere sivrisinek engelleyici tüller takılabilir.
- Kimyasal yöntemler: Sivrisineklerden en etkin korunma yöntemleri kimyasal yöntemlerdir. Kişinin kendisinin üzerine uygulayabileceği kimyasal solüsyonlardan, açık ve kapalı mekanlarda kullanılan sivrisinek kovuculara kadar birçok seçenekler bulunmaktadır. Sivrisineklerden korunma yönteminde en etkin ve en yaygın kullanılan kimyasal madde N-diethyl-3-methylbenzamide (DEET)'tir.
- Doğal yöntemler: Sivrisinekler bazı kokulu bitki türlerinden uzak durmaya çalışırlar. Bunlara örnek olarak reyhan ve fesleğen verilebilir. Bu tip bitkilerin sivrisineklerin eve giriş yapabileceği yerde bulundurulması, sivrisinek ısırığı olasılığını azaltacaktır. Bunun haricinde, bazı bitkilerden elde edilen yağlar seyreltilerek vücuda sürülebilir. Lavanta, okaliptüs gibi yağların sivrisinek kovucu özellikleri bulunmaktadır. Bu yağları uygularken badem yağı gibi cilde zarar vermeyen, faydalı bir yağ içerisinde seyreltmek önemlidir. Genel formül olarak 15 gram yağa 3-5 damla bitkisel yağ damlatılmalıdır.
- Diğer yöntemler: Ultrasonik ses çıkartan aletler, sivrisineklerin başlıca düşmanı olan yusufçuk (dragonfly) sesi çıkartarak ya da agresif erkek sivrisineğin kanat çırpış sesini taklit ederek, dişi sivrisinekleri kaçırtabilir. Ancak bu yöntemler kimyasal yöntemler kadar etkili değildir.
Sivrisinekler ısıya, ışığa, laktik asit, ter ve vücut kokusuna, karbondioksite daha çok gelir. Ayrıca alkol alımının daha yüksek oranda ısırılma ile ilişkisi gösterilmiştir. Bu nedenle piknik vb. yerlerde alkol alımı kısıtlanarak önlem alınabilir.
Ayrıca yaşanılan çevreye dair birtakım önlemler alarak da sivrisineklerin yaşam alanı kısıtlanabilir. Sivrisinekler durgun sularda ve yeşil alanlarda daha çok bulunur. Bu nedenle evinizin etrafında, çocuk havuzu vs. gibi boşaltılabilecek su birikintilerini temizlemek gerekir. Uzun otların temizlenmesi ve çimlerin biçilmesi de aynı şekilde burada barınan sivrisineklerin sayısında azalma sağlayacaktır.
Sağlıklı günler dileriz...
En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız
Dermatoloji (Cildiye)
24.6.2020
24.6.2020
1184033
Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.