Soğuk Havale Belirtileri Nelerdir? Neden Olur?

Bebeklerin ve çocukların yaşamasından en çok korkulan hastalıklardan biri havaledir. Havale genelde ateşli geçirildiği bilinen bir rahatsızlık olsa da aslında ateşsiz yani soğuk havale türü de vardır. 

Soğuk havale; kalsiyum eksikliği, kan şekeri düşüklüğü, tümör, kafa travması, epilepsi ve kanama gibi sebeplerle olur. Belirtiler arasında ise göz kayması, bilinç kaybı, kollarda ve bacaklarda kasılma, idrar kaçırma ve halsizlik sayılabilir. Tekrarlayan soğuk havalelerde epilepsi şüphesi doğacağı için uzmana görünmekte fayda vardır.  

Çoğunlukla 5 dakikadan daha az süren soğuk havalenin uzaması durumunda acil müdahale gerekir. Nöbet geçiren çocuklara doğru yaklaşım çok önemli olduğundan ailelerin bilgilenmesi mühimdir. 

Ateşli Havale Nedir? Soğuk Havale Nedir?

Halk arasında havale denen durum tıbbi olarak nöbet, konvülsiyon ve epilepsi nöbeti gibi isimlerle tanımlanır. Aniden kişinin bilincini kaybettiği, gözlerin kaydığı aşırı bir halsizlikle baygınlık durumuna geçtiği havale geçirme durumunda çok farklı hisler de yaşanabilir. 

Havale çoğunlukla çocuklarda farklı bir hastalığın tetiklemesi sonucunda yaşanan ateşli ve hızlı gelişen bir tıbbi tablodur. Bu türe ateşli havale denir. Hiç ateş çıkmadan da havale olabilir, bu türe de ateşsiz ya da soğuk havale denir. 

Soğuk havale daha çok 6 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklarda görülse de her yaşta yaşanabilen bir rahatsızlıktır. Genelde ciddi bir sağlık sorunu olarak görülmez ve gerekenler yapılırsa iyileşme çabuk olur. Ancak soğuk havale geçirilmesinin sebebi olarak farklı bir hastalık varsa mutlaka buna yönelik tedavinin başlatılması gerekir. Örneğin beyin tümörü gibi ciddi bir durum havaleyi tetiklemiş olabilir. Bu yüzden tekrar eden havalelerde mutlaka detaylı araştırma yapılmalıdır.

Soğuk Havalenin Nedenleri Nelerdir?

Soğuk havalenin net şekilde tek bir sebebi yoktur.

Tetikleyici olabilen bazı nedenler şöyle sıralanabilir:

• Kan şekerinin düşmesi 
• Kalsiyum eksikliği
• Kafa travması
• Beyin tümörü 
• Kanama
• Epilepsi 
• Viral hastalıklar
• Bakteriyel enfeksiyonlar

Soğuk Havale Belirtileri Nelerdir?

Soğuk havale nedir net anlaşılması için belirtilerden de bahsetmek gerekir.

Soğuk havale geçiren birinde birkaç dakika içinde şu belirtiler oluşabilir:

• Ani değişimler: Soğuk havale ani başladığı için kişinin davranışları birden değişir ve bu fark edilir bir değişim olur.  
• Bilinç kaybı: Soğuk havale belirtileri arasında bilinç kaybı farklı düzeylerde olabilir. Aniden bilinç kaybı yaşanmaya başlar, dışsal hareketlere uyumlu tepkiler kesilir. 
• Kasılmalar ve titremeler: Baygınlık haliyle birlikte vücutta titreme ve kasılmalar olabilir. Soğuk havale belirtisi olarak istemsiz olan bu hareketler ritmik şekilde olur. 
• Değişen göz hareketleri: Soğuk havalede bakışlar kayabilir, göz bebekleri yukarı kayabilir. 
• Ciltte solgunluk: Tüm ani değişimler bedende uyuşukluk ve ciltte solgunluk yaratabilir. 
• İdrar veya dışkı kaçırma: Vücut ani değişimlere tepki olarak vücudu rahatlatmak için ani şekilde idrar kaçırma ya da dışkı kaçırma mekanizmasını işletebilir. 
• El sıkma davranışı: Soğuk havale belirtisi olarak elleri yumruk yapıp sıkma hareketi tipik bir göstergedir.  
• Nefes almada değişim: Havale boyunca birkaç dakikalığına nefes hızlanabilir. 

Soğuk havale belirtileri genelde birkaç dakika sürer ve kendiliğinden geçer. Ardından kişi yavaş yavaş kendine gelir ve ciddi bir etkilenme gözlenmez. 

Soğuk Havale Geçiren Birine Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?

Soğuk havale geçiren birinin yanındaysanız öncelikle sakin olmalısınız ve bu durumun birkaç dakikada geçeceğini aklınızda tutmalısınız.

Havale durumunda aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

• Önce havale geçiren kişiyi yere yatırın ve etrafındaki cisimleri uzaklaştırın. Kontrolsüz kasılmalar ve hareketler olabileceği için çevredeki cisimler zarar verici olabilir.
• Kişi ağızdan akan salyanın nefesi tıkama riskine karşı mümkünse yan çevrilmeli ve salyanın akması sağlanmalıdır. 
• Kişinin hareketine olabildiğince müdahale edilmemelidir.
• Başın altına bir yastık ya da yumuşak bir kıyafet koyun. Bu önlem sayesinde başın yere çarpmasıyla oluşabilecek zararın önüne geçilir. 
• Havale sırasında bilinç kaybı olabilse de rahatlatıcı konuşmalar yapmak etkili olabilmektedir, bu yüzden sakince durumun geçeceğini telkin edilmesi destekleyici olabilir. 
• Havale sonrası nöbet geçiren kişi çocuğunuz ya da tanıdığınız biriyse mutlaka bir uzmana götürmeniz gerekir. Kişi, tanımadığınız biri ise ve hikayesini anlatabilirse uzmana görünmesi konusunda destek vermek faydalı olur.  
• Havale 5 dakikadan uzun sürerse ve kişi kendine gelmezse hemen acil servise gitmek gerekir. 

Uykuda Havale Belirtileri Nelerdir?

Uyku sırasında meydana gelen anormal elektriksel beyin aktiviteleri nedeniyle oluşur ve farklı belirtilerle kendini gösterebilir.

Bu belirtiler, hastanın uykuda olması nedeniyle genellikle doğrudan fark edilmez.

Ancak çevresindekiler ya da nöbet sonrasında yaşanan etkiler, bu durumu tespit etmeye yardımcı olabilir. 

Uykuda havale belirtileri, nöbetin türüne, şiddetine ve süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Uykuda havale nasıl anlaşılır sorusuna verilebilecek yanıtlar şu şekildedir;

Ani ve Kontrolsüz Kasılmalar: Özellikle kollar, bacaklar ve yüz kaslarında aniden başlayan kontrolsüz kasılmalar ve titremeler görülebilir. Bu kasılmalar genellikle birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir.

Vücudun Katılaşması (Tonus Artışı): Nöbet sırasında bazen tüm vücut sertleşir. Bu sırada hasta adeta "kaskatı" hale gelir. Bu durum, havalenin başladığını gösteren önemli bir belirtidir.

Bilinç Kaybı: Nöbet sırasında bilinç kaybı yaşanabilir. Bu durum uyku sırasında fark edilmeyebilir. Ancak nöbet sonrası kafa karışıklığı ve yorgunluk belirtileri, bilinç kaybının bir işareti olabilir.

Dilin Isırılması: Uykuda kontrolsüz kasılmalar sırasında dil, dişler arasında sıkışabilir ve ısırılabilir. Bu durum, havale sonrası ağız içinde kanama veya yara ile fark edilebilir.

Nefes Düzensizlikleri: Havale sırasında, nefes alışverişi düzensizleşebilir. Hırıltılı solunum, nefes darlığı veya kısa süreli nefes durmaları meydana gelebilir. Bu, oksijen seviyelerinin düşmesine neden olabilir.

Ağızdan Köpük Gelmesi: Bazı şiddetli havalelerde ağızdan köpük gelmesi sık rastlanan bir belirtidir. Bu durum, kas kasılmalarına bağlı olarak tükürük bezlerinin aşırı çalışması sonucu ortaya çıkar.

İstem Dışı Ses Çıkarmalar: Hasta havale sırasında istemsiz şekilde inleme, bağırma veya başka sesler çıkarabilir. Uykuda havale nasıl anlaşılır sorusuna hastanın çevresindekiler tarafından fark edilir şeklinde yanıt verilebilir.

Uykudan Sık Uyanma veya Huzursuzluk: Havale sırasında bilinçsizce uyanmaya çalışan hasta, yatakta huzursuz bir şekilde hareket edebilir. Havale sonrası bu huzursuzluk nedeniyle sık sık uyku bölünmeleri yaşanabilir.

Havale Sonrası Yorgunluk: Havale geçiren hasta, nöbet sonrasında kendini çok yorgun ve halsiz hissedebilir. Şiddetli baş ağrısı,konsantrasyon bozukluğu ve kafa karışıklığı da havale sonrası belirtiler arasında yer alır.

Vücutta Yaralanmalar: Kontrolsüz hareketler sırasında yatakta veya çevredeki nesnelere çarparak fiziksel yaralanmalar yaşanabilir. Bu yaralanmalar özellikle baş, kol ve bacaklarda görülen çürükler ve yaralar ile anlaşılabilir.

Hafıza Kaybı veya Kafa Karışıklığı: Hasta nöbet sırasında olanları hatırlamayabilir ve kafa karışıklığı yaşayabilir. Bu durum, kişinin bilinç durumunu etkileyen bir nöbet geçirdiğini gösterir.

Uyku Kalitesinde Azalma: Uyku düzeni bozukluğu havalenin dolaylı belirtilerindendir. Bu sık sık uykudan uyanma şeklinde görülebilir. Ertesi gün yorgunluk ve bitkinliğe neden olabilir.

Çevredeki Eşyaların Devrilmesi veya Hasar Görmesi: Havale sırasında kontrolsüz hareketler nedeniyle yatakta veya çevredeki eşyalarda hasar meydana gelebilir.

Uykuda Havaleyi Önlemek için Yapılabilecekler Nelerdir?

Uykuda havaleyi önlemek için yaşam tarzında bazı değişiklikler yapmak gerekebilir. Özellikle; uyku düzensizliği, stres, ilaçların aksatılması, yetersiz beslenme ve fiziksel yorgunluk havaleyi tetikleyebilir. Tedavi sürecinin bir parçası olarak doktor tavsiyelerine uymalısınız. 

Uykuda havaleyi önlemek için yapılabilecekler şu şekilde sıralanabilir;

• Her gün aynı saatte yatıp kalkmaya özen göstermeniz önerilir. Yetişkinler için ideal uyku süresi 7-9 saattir
• Uyku öncesinde telefon, bilgisayar gibi mavi ışık yayan cihazların kullanımını sınırlamanız faydalı olacaktır
• Sessiz, karanlık ve serin bir uyku ortamı, tedaviye destek verebilir
• Günlük meditasyon, nefes egzersizleri veya yoga gibi rahatlatıcı aktiviteler yapmanız önerilir
• Günlük hayatta stres yaratan faktörlerden uzak durmanız tavsiye edilir
• Gerekirse bir psikolog veya terapistten destek alabilirsiniz
• Aşırı yorgunluk ve uyku eksikliği durumlarından kaçınmanız tedaviye olumlu destek verebilir
• Titreşimli ışık kaynaklarından ve yoğun parlak ekranlardan uzak durmanız önerilir
• Nöbet riskini azaltmaya yardımcı olabilecek ketojenik diyet gibi özel beslenme programlarını doktor kontrolünde uygulayabilirsiniz
• Yeterli miktarda vitamin, mineral ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet tercih etmeniz tavsiye edilir
• Tedavi sürecinde yürüyüş, yüzme veya yoga gibi hafif egzersizler yaparak vücudu ve zihninizi rahatlatabilirsiniz
• Aşırı fiziksel yorgunluğa yol açabilecek ağır egzersizlerden kaçınmanız önerilir

Uykuda havale nasıl anlaşılır sorusuna, belirtileri izleyerek bu durum fark edilir şeklinde yanıt verilebilir.

Hızlıca doktora danışarak belirtileri ifade edip doktor önerilerini izleyin. Havaleyi tetikleyen faktörlerin farkında olmak, nöbetlerin sıklığını ve şiddetini azaltmada etkili olabilir.

Havale Yaşanan Epilepsi Hastalığı Nedir?

Ateşsiz havalenin bir süre sonra tekrar etmesi durumunda epilepsi şüphesi doğar. Hatta ikiden fazla soğuk havale geçiren kişilerde epilepsi tanısı konabilecek tıbbi bir tablo vardır. Başka tetkik yapılmasına genelde gerek duyulmaz. 

Epilepsi tedavisinin planlanabilmesi için elektroensefalografi (EEG), beyin tomografisi (BT) ve beyin manyetik rezonans görüntülemesi (MRG) yapılması tercih edilebilir. Tetkiklerde amaç kök nedeni bulmaktır.  

Anne baba akrabalığı ya da ailede epilepsi ve benzeri rahatsızlıkların olması gibi durumlarda özel kan testleri ve idrar tetkiklerinin yapılması da gerekebilir. 

Epilepside sebebe yönelik olarak tedavi süreci programlanır. Belirgin bir neden bulunamazsa doktor kararına göre ilaç tedavisiyle nöbetin kesilmesi hedeflenebilir. Genellikle ilaç tedavisinde yavaş yavaş doz artırılır ve belli aralıklarla hastanın takibi yapılır. En az 2 yıl nöbet olmazsa doktor yönlendirmesiyle ilaç yavaş yavaş bırakılır. 

Soğuk Havale Geçiren Epilepsi Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Epilepsi hastalarında nöbet geçirme riski ilaçla minimuma düşse de yine de bazı konularda dikkatli olmakta fayda vardır. 

Epilepsi tedavisinde altta yatan sebebe yönelik olarak cerrahi müdahale ya da özel bir tedavi gerekmiyorsa, uygun ilaçları doktorun söylediği süre boyunca kullanmak yeterlidir. İlaçların aksatılmaması önemlidir. 

Özel durumların dışında çoğu epilepsi hastası günlük hayatına normal devam edebilir ve spor yapabilir. Sadece dalış, yüksekten atlama gerektiren sporlar, dağcılık gibi aktiviteler tehlikelidir. Denizde yüzerken, banyo ve duş sırasında da nöbet geçirme ihtimaline karşı destekleyici birinin bulunması iyi olur.  

Uzun süren açlık, uykusuzluk ve stres nöbeti tetikleyebileceği için bu konularda dikkatli olmakta fayda vardır. 

Güneşte uzun süre kalmak, televizyon izlemek gibi bazı sebeplerle tetiklenebilen özel nöbetler vardır. Eğer tetikleyici neden biliniyorsa buna yönelik tedbirli olmak gerekir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Uykuda soğuk havale belirtileri nelerdir?

Nöbetlerin olmasının uykuda ya da uyanık olmakla ilgisi yoktur. Yani sadece uykuda da olabilir, sadece uyanıkken de olabilir. Bazı kişiler ise hem uykuda hem uyanıkken de nöbet geçirir. Uykuda olan nöbetlerde genellikle kişiden ses çıkar, kaslar kasılır ve çırpınma hareketleri olur. Bazı vakalarda idrar ya da dışkı kaçırma da görülebilir. Dil ya da yanak ısırma durumu olursa hafif bir kanama da mümkündür. 

Uykuda Havale Sırasında Ne Yapılmalı?

Öncelikle sakin kalarak hastanın güvenliği sağlanmalıdır. Etraftaki sert veya keskin cisimler uzaklaştırılarak hastanın yaralanma riski en aza indirilmelidir. Solunum yollarını açık tutmak için yan pozisyonda yatırılmalı ve başı desteklenmelidir. Böylece kusma durumunda boğulma tehlikesi önlenir. Nöbet genellikle bir veya iki dakika içinde sona erer. Ancak beş dakikadan uzun sürerse ya da hasta normal nefes almıyorsa derhal acil yardım çağrılmalıdır. 

Uykuda Havale Tehlikeli midir?

Basit havaleler çoğunlukla zararsızdır. Ancak, nöbetin uzun sürmesi veya sık tekrar etmesi durumunda ciddi sonuçlar doğurabilir. Beyindeki anormal elektriksel aktiviteler, solunum problemleri veya kalp ritminde düzensizliklere yol açabilir. Özellikle beş dakikadan uzun süren havaleler, beynin oksijenlenmesini etkileyebilir. 

Soğuk havale beyin hasarına yol açar mı?

Soğuk havale 5 dakikadan uzun sürmezse beyinde hasar bırakma ihtimali düşük kabul edilir. Soğuk havaleyi tetikleyen rahatsızlığın esasen beyin problemlerine yol açma ihtimali vardır. Bu yüzden havale yaşanıyorsa mutlaka tetikleyici sebebin detaylı araştırılması gerekir. 

Tedavi edilmeyen soğuk havale ne gibi sonuçlar doğurur?

Havaleler ilaçla baskılanmadığında her tekrar edişte daha yoğun yaşanabilir. Nöbet sırasında hasta kendini kaybettiği için ciddi zararlar oluşabilir. Bu yüzden altta yatan nedenin araştırılmasının yanında nöbetleri baskılamak için de gerekli önlemlerin alınmasında fayda vardır. 

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.