Tetanoz Nedir ve Belirtileri Nelerdir? Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılmalıdır?

Yunanca tetanos yani kasılma kelimesinden gelen tetanoz, Clostridium tetani denen bir bakteriden kaynaklanan ve ölümcül olabilen bir sinir sistemi hastalığıdır. Tetanozun klinik özellikleri çok uzun senelerden beri bilinmektedir. Antik Mısır’da M.Ö. 1600 senelerine ait el yazmalarında ve Hipokrat’ın Antik Yunan dönemine ait yazılarında (M.Ö. 400), tetanozun klinik karakteristikleri tanımlanmıştır.

Klinik olarak tetanoz 4 formda gözlenir. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Jeneralize (yaygınlaşmış) tetanoz: En sık gözlenen formdur ve hipertansiyon, taşikardi, terleme, çene kilitlenmesi gibi semptomlarla birlikte gözlenir.
• Neonatal tetanoz: Yenidoğanlarda, özellikle göbek bağına steril olmayan uygulamalar yapılan kültürlerde, gözlenir. Yenidoğanlarda sinir hücreleri daha kısa olduğu için hastalığın inkübasyon süresi daha kısadır.
• Sefalik tetanoz: Özellikle kafa travmalarından sonra gözlenen cinsidir. Kraniyal sinirleri tutabilir.
• Lokal tetanoz: En az gözlenen tetanoz formudur. Sadece tek kas grubunda gözlenebilir. Daha sonra jeneralize tipe ilerleyebilir.

Tetanoz Neden Olur?

Normalde toprakta ve memeli hayvanların bağırsaklarında yaşayan Clostridium tetani bakterisi ya da sporları, insan vücuduna bir yaralanma ya da sıyrık sonrasında girerek, kana karışıp üremeye başlar. Clostridium tetani bakterisinin inkübasyon süresi ortalama 8 gün olarak belirlenmiştir. Bu süre 3-21 gün arasında değişebilir. Bakteri vücutta metalloproteaz tetanospazmin denen bir toksin üretir. Bu toksin omurilik ve beyin köküne ulaştığında buradaki sinir hücrelerinin iletimini bozar. Bozulan iletim sonrasında kişide istemsiz kasılmalar gözlenir.

Tetanozun Belirtileri Nelerdir?

• Çene kaslarında spazmlar ve sertlik,
• Ense kaslarında sertlik,
• Yutkunma zorluğu,
• Karın kaslarında sertlik,
• Çok hafif uyaranlarda bile (yüksek ses, fiziksel temas, ışık) acı verici ve dakikalar süren spazmlar,
• Ateş,
• Terleme,
• Yükselmiş kan basıncı (yüksek tansiyon),
• Hızlı kalp atışı olarak sıralanabilir.

Tetanoz Teşhisi Nasıl Konulur?

Tetanoz için özel bir teste gerek duyulmaz, detaylı muayene ve yakın tıbbi geçmiş hikayesi alındıktan sonra hekim teşhisi koyabilir.

Tetanoz Tedavisi Yöntemleri Nelerdir?

Tetanoz hastalığını tedavi edilebilecek bir ilaç yoktur. Bunun nedeni tetanoz toksininin sinir uçlarına bağlanması durumunda çözülmesinin imkansız oluşudur. Bu nedenle, tam iyileşme yeni sinir uçlarının gelişimi sonrasında olur; bu da aylar alabilir. Yine de doktorunuz tetanozun ilerlemesini durdurmak ve semptomları hafifletmek için size bir çok tedavi uygulayabilir. Tetanozla başa çıkmak için yardımcı tedaviler şu şekilde sıralanabilir:

• Yara temizlenmesi: Yara pansumanı yapılır. Ayrıca ölü dokular Clostridium tetani bakterisinin üremesine neden olduğu için yara ölü dokulardan arındırılır.
• Antitoksin: Tetanoz immünglobülini denen bir antitoksin, henüz sinir dokusuna bağlanmamış serbest dolaşan tetanoz toksinlerine bağlanarak, bunların sinir hücrelerine bağlanmasını ve hastalığın ilerlemesini durdurabilir.
• Antibiyotikler: Tetanoz bakterisi ile savaşmak için enjeksiyon ya da hap şeklinde antibiyotikler reçete edilir.
• Aşı: Aşı sadece tetanozdan korunmak için değil, tetanoz teşhisi alan hastalara da uygulanır.
• Sakinleştiriciler: Kas spazmlarını önlemek için çok kuvvetli kas gevşetici ve sakinleştiriciler reçete edilir.
• Diğer ilaçlar: İstemsiz olarak kasılan kasların aktivitelerini düzenlemek için magnezyum sülfat, beta blokerleri gibi ilaçlar reçetelenebilir.

Tetanoz Aşısı Nedir?

Yukarıda bahsedildiği gibi tetanozun tam bir tedavisi bulunmadığı için tetanozla savaşın en güçlü silahı aşıdır. Bu aşı tetanoz bakterisinin zararlı toksininin inaktive edilmiş halini içerir. Toksinlerin inaktif formuna toksoid denilir. Diğer bir deyişle tetanoz aşısı, tetanoz toksoidi içerir.

Tetanoz Aşısı Süresi Ne Kadardır?

Ülkemizde bebeklere tetanoz aşısı 2., 4. ve 6. ayda beşli karma aşısı içerisinde rutin olarak yapılmaktadır. 18. ayın sonunda da pekiştirme aşısı vurulur, 4-6 yaşlar arasında tekrar pekiştirme dozu yapılması tavsiye edilir. Bu aşılardan sonra 11-12 yaşlar arasında ve 10 senede bir tetanoz aşısı yapılır.

2001-2008 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri’nde A.B.D Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC) bütün ülkede sadece 233 tetanoz vakası bildirmiştir. 65 yaş üzeri bireyler, tekrar dozlarını her 10 senede bir yaptırmayı atladıkları için, özellikle bu yaş grubunda tetanoz vakası daha fazla gözlenmiştir. Yine aynı bildiride, tetanoz sonucu ölüm oranı toplamda %13.2 iken, bu oran 65 yaş üzeri bireyler arasında %31.3’e yükselmektedir. 

Tetanoz Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?

Tetanoz aşısı yan etkilerinin çoğu hafif ve geçicidir. Tetanoz aşısının yan etkileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Hafif ateş
• Eklem ve kas ağrıları
• Bulantı
• Yorgunluk
• Genel hastalık hissiyatı
• Enjeksiyon yerinde hassasiyet (kızarıklık, şişlik ya da kaşıntı)

Gebelikte Tetanoz Aşısı

Ülkemizde Türkiye Halk Sağlığı Kurumu’na bağlı birimlerin izlem ve denetiminde olmak üzere tüm gebelere aşılanma durumlarına uygun olarak erişkin tip tetanoz ve difteri aşısı (Td) uygulanmaktadır. Gebe takip rehberine göre hiç aşılanmamış gebelerin en az iki doz Td aşısı olmaları gereklidir. İkinci dozun doğumdan en az iki hafta önce tamamlanmış olması önerilir. Yeterli süre sağlanamadıysa tek doz Td almış gebenin ve bebeğinin tetanoz hastalığı açısından risk altında olduğu bilinmelidir. Temiz doğum şartlarının sağlanması ve bebeğin göbek bakımının doğru yapılması da çok önemlidir; ancak tüm bunlar aşılamayı gereksiz kılmaz.

Hamilelikte tetanoz aşısı konusunda genel prensip şu şekildedir. Anne adayı Td takvimini tamamlasa bile gebeliğin tercihen 27-36. haftasında Tdap uygulanmalıdır, bu döneme denk gelen Td dozu Tdap (Erişkin Tip Difteri, Tetanoz, Dozu Azaltılmış Asellüler Boğmaca) olarak uygulanabilir. Daha önce boğmaca aşısı yapılmış veya hastalık geçirilmiş olsa bile boğmaca yaşam boyu bağışıklık bırakmadığından her gebelikte bir doz Tdap yapılması önerilir. Temas riski nedeniyle erken gebelik dönemlerinde uygulandıysa tekrarlanmaz. Amaç yenidoğan bebeğin pasif bağışıklanmasını sağlamak olduğundan yeterli antikor oluşması için 27-36. haftalar tercih edilir. Gebelikte uygulanmadıysa doğumdan sonra en kısa zamanda uygulanmalıdır, anne sütüne geçen antikorlar da bebeğin korunmasına yardımcı olacaktır. Ancak antikor yanıtının aşı yapıldıktan en erken iki hafta sonra oluşmaya başlayacağı unutulmamalıdır.

Tetanozdan Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Tetanoz aşılarını zamanında yaptırmak tetanozdan korunmanın en iyi yoludur. Çocukluk çağı aşılarını olmuş bir kişinin, hastalığa karşı korunması için 10 yılda bir veya tetanoz şüphesi oluşturacak bir yara, çiziği vb. olması durumunda aşılanması gerekir. Ayrıca erken ve iyi yara bakımı da enfeksiyondan koruma sağlar. En küçük yaralara bile bakım ihmal edilmemeli, öncesinde eller sabun ve suyla yıkanmalıdır.

Tetanoz aşağıdaki durumlardan sonra oluşabilir:

• Delici yaralar; kıymıklar, piercingler, dövmeler
• Silah yaralanmaları
• Yanıklar
• Cerrahi yaralar
• Enjeksiyon ile alınan uyuşturucu maddeler
• Hayvan ısırıkları
• Enfekte olmuş ayak ülserleri
• Dental (diş) enfeksiyonları
• Enfekte olmuş göbek bağı (yenidoğanlarda anne aşı olmamış ise)

Tetanoz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Jeneralize Tetanoz Nedir?

Jeneralize tetanoz, Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu enfeksiyon, kaslarda ciddi kasılmalara, ağrılara ve sertliğe yol açar. Tetanoz, yaygın olarak yaralanma veya kesik gibi deri bütünlüğünün bozulduğu durumlar sonucu bakterinin vücuda girmesiyle ortaya çıkar.

Serebral veya Sefalik Tetanoz Nedir?

Serebral veya sefalik tetanoz, tetanozun bir türüdür ve merkezi sinir sistemini etkiler. Bu form, kasılma ve nörolojik semptomlarla karakterizedir ve baş, yüz ve boyun bölgesini etkiler.

Lokalize Tetanoz Nedir?

Lokalize tetanoz, vücutta sadece belirli bir bölgede kasılmalara neden olan nadir bir türdür. Genellikle tetanoz enfeksiyonu vücutta yaygınlaşsa da, lokalize tetanoz sadece belirli bir kas bölgesindeki semptomlara yol açar.

Tetanoz Aşısı Dozları Nedir?

Tetanoz aşısı, birincil aşılama için genellikle 3 doz halinde uygulanır. İlk doz, ikincisi 1-2 ay sonra ve üçüncüsü ise 6-12 ay sonra yapılır. Daha sonra her 10 yılda bir tetanoz aşıları yeniden yapılmalıdır.

Tetanoz Aşısı Kaç Yıl Korur?

Tetanoz aşısı, 10 yıl boyunca etkili koruma sağlar. Ancak bu süre sona erdikten sonra aşı yeniden yapılmalıdır.

Hamilelikte Tetanoz Aşısı Yapılır Mı?

Evet, hamilelik sırasında tetanoz aşısı yapılabilir. Özellikle hamilelik sırasında yaralanma veya riskli bir durum varsa, doktor tavsiyesi üzerine tetanoz aşısı uygulanabilir.

Gebelikte Tetanoz Aşısı En Geç Ne Zaman Yapılır?

Gebelikte tetanoz aşısı, en geç 27-36 haftalık gebelik döneminde yapılmalıdır. Bu, anne ve bebek için en uygun dönemdir.

Gebelikte Tetanoz Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?

Gebelikte tetanoz aşısı genellikle iyi tolere edilir, ancak nadiren aşı yapılan bölgede hafif ağrı veya şişlik gibi yan etkiler görülebilir. Alerjik reaksiyonlar çok nadir olur.

Tetanoz Aşısı Kaç Saat İçinde Yapılmalı?

Tetanoz aşısı, yaralanma veya kesik sonrası en kısa sürede yapılmalıdır. En iyi sonuçları elde etmek için aşıyı yaralanmadan sonraki ilk 24 saat içinde yapmak önemlidir.

Tetanoz Aşısı Nerede Yapılır?

Tetanoz aşısı genellikle sağlık tesislerinde veya sağlık hizmeti sunan bir doktor veya hemşire tarafından yapılır. Aşı, kas içine enjekte edilir ve genellikle kol veya omuz kasına yapılır. Bu bölgeler, aşının etkili bir şekilde emilmesine ve bağışıklık sisteminin aşıya yanıt vermesine yardımcı olur. Tetanoz aşısı, farklı yaş gruplarına ve risk gruplarına yönelik olarak belirli bir aşı takvimi çerçevesinde uygulanır. Örneğin, bebekler ve çocuklar için ayrı bir aşı takvimi vardır, yetişkinler içinse ayrı bir program bulunur. Ayrıca, yaralanma veya kesik gibi durumlarda hızlı bir şekilde tetanoz aşısının yapılması gerekebilir. Bu tür acil durumlarda da sağlık tesislerinde veya acil servislerde aşı yapılabilir.

Tetanoz Aşısından Sonra Duş Alınır Mı?

Evet, tetanoz aşısından sonra duş alabilirsiniz. Aşı yapılan bölgeyi temizlemek veya sterilize etmek için duş almakta bir sakınca yoktur.

Tetanoz Aşısının Yan Etkileri Kaç Gün Sürer?

Tetanoz aşısının yan etkileri genellikle hafif ve kısa süreli olur. Aşı sonrası en sık görülen yan etkiler aşı yapılan bölgede hafif ağrı, şişlik veya kızarıklıktır. Bu yan etkiler genellikle aşının uygulandığı ilk birkaç gün içinde ortaya çıkar ve kendiliğinden geçer. Aşıdan sonra hafif ateş, halsizlik veya baş ağrısı gibi diğer hafif yan etkiler de görülebilir, ancak bu semptomlar da genellikle kısa süreli ve hafif şiddette olur.

Aşının ciddi yan etkileri nadirdir. Nadir görülen yan etkiler arasında şiddetli alerjik reaksiyonlar veya enfeksiyonlar bulunabilir, ancak bu tür durumlar oldukça enderdir. Eğer aşı sonrası ciddi bir yan etki yaşanırsa, derhal bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

Tetanoz Aşısı Ne İşe Yarar?

Tetanoz aşısı, Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu tetanoz hastalığına karşı koruma sağlar. Tetanoz, ciddi kas kasılmalarına ve ölümcül olabilen bir enfeksiyona yol açabilen bir hastalıktır.

Tetanoz Aşısı Nasıl Uygulanır?

Tetanoz aşısı, bir sağlık profesyoneli veya hemşire tarafından kas içine enjekte edilen bir aşıdır. Genellikle kol veya omuz kasına uygulanır çünkü bu bölgeler aşının emilimini artırır. Aşı uygulaması öncesinde sağlık profesyoneli, uygun hijyen koşullarını sağlar ve aşı dozunu hazırlar. Aşı yapılacak bölge temizlenir ve steril hale getirilir. Ardından, steril bir enjektör veya iğne kullanılarak aşı kas içine enjekte edilir. Aşı uygulandıktan sonra kişi bir süre boyunca gözlemlenebilir, bu da muhtemel acil durumların hızla müdahale edilmesi için önemlidir. Aşının uygulanması ve sonrasındaki bilgiler aşı kartına kaydedilir, böylece kişinin aşı takibini kolayca yapabilir ve gerektiğinde hatırlatıcı dozlar verilebilir.

Çocuklarda Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılmalı?

Çocuklarda tetanoz aşısı, çocukluk dönemi aşı takvimi çerçevesinde uygulanır. İlk dozlar genellikle bebeklik döneminde ve çocukluk döneminin farklı aşamaalarında verilir.

Bebeklerde Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılmalı?

Bebeklerde tetanoz aşısı, bebeklik döneminin bir parçası olarak yapılır ve birkaç doz halinde verilir.

Tetanoz Aşısı Vurulmazsa Ne Olur?

Tetanoz aşısı vurulmazsa, yaralanma veya deri bütünlüğünün bozulduğu durumlar sonucu tetanoz enfeksiyonu riski artar. Tetanoz enfeksiyonu ciddi kas kasılmalarına ve yaşamı tehdit edebilir. Bu nedenle yaralanmalar sonrası tetanoz aşısı önemlidir. 

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.