👨‍⚕️ Tiroid Nedir? Tiroid Belirtileri Nelerdir?

Tiroid, sıklıkla bir hastalık adı olarak bilinse de aslında boğazda adem elması olarak bilinen bölgenin altında, soluk borusunun önünde yer alan bir organdır.

U ya da H harfine benzetilen ve kelebeği andıran şekle sahip olan tiroid, vücutta pek çok fonksiyonun düzenlenmesini sağlayan hormonların üretiminden sorumludur. 

Tiroid Nedir?

Tiroid, tıpta prominentia laryngea olarak tanımlanan ve halk arasında adem elması olarak bilinen kıkırdak yapının hemen altında bulunur.

Kelebeği andıran yapısıyla kendini belli eden bu organ, yutkunmayla birlikte yukarı aşağı hareket eder. Tiroid bezinin yan taraflarında şah damarı olarak tanımlanan atardamarlar bulunur.

Tiroid bezi, beyinde yer alan hipofiz bezinin uyarmasıyla harekete geçer. Hipofiz bezi, TSH adlı hormonu salgılayarak tiroid bezinin harekete geçmesini sağlar.

Tiroid uyarıcı hormon olarak da bilinen TSH, dolaşım sistemi aracılığıyla tiroid bezine ulaşır ve tiroid bezinin hormon üretimini tetikler.

Tiroid bezinin az miktarda hormon salgılaması durumunda hipofiz bezi, TSH hormon salınımını artırır. Hipotiroidi olarak tanımlanan tiroid yetmezliği hastalığında bu yüzden TSH hormon düzeyi yüksek fakat tiroid bezi tarafından salgılanan T3 ve T4 hormon düzeyi düşük olur.

Tiroid bozukluklarının teşhisi amacıyla laboratuvar ortamında ölçülen TSH hormonu aynı zamanda tiroid bezinin iyot tutmasını sağlar.

Tiroid hormonu yeteri kadar salgılandığında ise kanda bulunan TSH düzeyi azalır.

Farklı bir deyişle, tiroid bezinden salgılanan T3 ve T4 hormonları kan düzeyinde ne kadar fazlaysa beyinde yer alan hipofiz bezinden salgılanan TSH hormon düzeyi o kadar düşük olur.

TSH düzeyinin referans aralığının altına düşmesi de tiroid hastalığı olarak adlandırılır. Tiroid bezinin fazla çalışmasına bağlı olarak oluşan bu durumda ortaya çıkan rahatsızlık ise hipertiroidi olarak tanımlanır.

Beyindeki hipotalamus bölgesinin uygun miktarda TRH hormonu salgılamasıyla tetiklenen hipofiz bezi, TSH hormonu salınımı yaparak tiroid bezinin T3 ve T4 hormonlarının salınımını kontrol eder.

Metabolik düzenin sağlanması ve ilgili organların uyarılabilmesi için bu üç endokrin bezinin de uyum içinde çalışması gerekir.

Tiroid Belirtileri Nelerdir?

İç salgı bezlerinden biri olan tiroid, T3 (triiyodotironin) ve T4 (tiroksin) adlı hormonların üretilmesi ve kan dolaşımına salınmasından sorumlu organdır.

Metabolizmayla ilgili tüm işlemlerin kontrol edilmesini ve yürütülmesini sağlayan tiroid bezinin bu fonksiyonlarını yerine getirememesi durumunda pek çok farklı sağlık problemi ve buna bağlı olarak belirtiler oluşur.

Tiroid belirtileri olarak da tanımlanan bu durum, tiroid bezinin az ya da çok çalışmasına bağlı olarak pek çok farklı hastalıktan kaynaklanabilir.

Tiroid belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Yorgunluk ve hâlsizlik,
• Beslenme düzeninde belirgin bir değişim olmaksızın kilo almak ya da kilo vermek,
• Sürekli uyku isteği, dinç uyanamamak, gün içinde bitkin hissetmek, uykuya dalamamak gibi uyku problemleri,
• Depresif ruh hâli, konsantrasyon eksikliği, hafızanın zayıflaması, bilincin bulanık olması, anksiyete, panik atak gibi ruhsal ve zihinsel değişimler,
• Kol ve bacaklarda ani uyuşma ya da karıncalanma hissi, kas ve eklem ağrıları, kasların zayıflaması gibi kas veya eklem problemleri,
• Regl döneminde oluşan sancı ve ağrı şiddetinin artması, âdet kanamasının normalden daha uzun ya da daha kısa sürmesi, âdet döngüsünün düzensizleşmesi gibi menstrüasyon problemleri,
• Libidonun düşmesi, cinsel isteksizlik ve kısırlık gibi problemler,
• Uzun süren kabızlık, ishal ve bağırsak hareketlerinde yavaşlama gibi bağırsak problemleri,
• Tüm diyet uygulamaları, egzersiz ve ilaç kullanımına rağmen kolesterol seviyesinin düşük ya da yüksek seyretmesi,
• Hipertansiyon gibi kan basıncı değişimleri, küçük tansiyonun normal ya da düşük olmasına rağmen büyük tansiyonun yüksek olması,
• Kalp hızının normalden 10 ila 20 kez daha az çarpması gibi nabız problemleri,
• Saç dökülmesi, saçların kuru ve cansız gözükmesi gibi saç problemlerinin yanı sıra kirpik ve kaşlarda seyrelme, derinin kuruması, tırnakların kolay kırılmaya başlaması,
• Vücut sıcaklığının düşük olması, el ve ayakların soğuk hissedilmesi, sıcak hissetme, aşırı terleme gibi vücut sıcaklığı ile ilgili problemler.

Tiroid Hastalıkları Nelerdir?

Tiroid hastalıkları iyi ve kötü huylu olmak üzere iki farklı grupta incelenir. Kötü huylu tiroid hastalıkları, tiroid bezinde bulunan hücrelerin kanserleşmesiyle oluşan tiroid kanseri türlerinden oluşur.

İyi huylu tiroid hastalıkları ise tiroid bezinin az ya da fazla çalışmasına veya şekil değişikliğine bağlı olarak görülür.

Sıklıkla karşılaşılan iyi huylu tiroid hastalıkları şu şekilde sıralanabilir:

• Guatr: Tiroid bezinin büyümesi olarak tanımlanan guatr, nodüler ve nodülsüz olarak iki ayrı grupta incelenir. Nodülsüz guatr hastalığında tiroid bezi, simetrik olarak büyür, yüzeyi düz ve yumuşaktır. Nodüler guatrda ise tiroid bezi büyümüştür ve tümsekli bir yapıdadır. Tiroid bezinde bir ya da daha fazla sayıda nodül bulunur. Tiroid nodülü, sık rastlanan bir durum olmakla birlikte tek bir nodülü olan hastaların yaklaşık %4 ila %20'sinde tiroid kanseri gelişme riski bulunur. Çoklu nodül varlığında ise kanser riski çok daha azdır. Guatr bazen hiçbir belirtiye yol açmazken bazen öksürük, ağrı ve nefes darlığı gibi şikayetlere neden olur. Guatr, ilaçla, cerrahi yöntemlerle ve radyoaktif iyot tedavisi yöntemlerinden biri ya da birkaçı ile tedavi edilebilir.
• Hipotiroidi: Tiroid bezinin T3 ve T4 hormonları başta olmak üzere ürettiği hormonların yeterince üretilememesine bağlı olarak gelişen hastalıktır. Hipotiroidi, hâlsizlik, kabızlık, ses kısıklığı, cilt kuruluğu, menstrüasyon döngüsünde bozulma, kilo artışı, soğuğa karşı hassasiyet, anemi, terleme, uykusuzluk gibi belirtilere yol açar. Tiroid bezinin az hormon salgılamasına bağlı olarak hipofiz bezinden salgılanan TSH hormon düzeyi artış gösterir. Hipotiroidiye neden olan odağa göre farklı ilaç tedavileri mevcuttur. Kilo problemi ve obezite tiroidi doğrudan etkiler, tam tersi de gerçekleşir. Obezite cerrahi operasyonlarından sonra hastaların tiroid seviyelerinde düzelme gözlemlenebilir. Ayrıca incelme ve tiroide bağlı gıdı problemleri nedeniyle hastalar vaser liposuction nedir ve yöntemleri nelerdir konusunda bilgi sahibi olmayı tercih edebilir. 
• Hipertiroidi: Tiroid bezinin vücudun gereksiniminden fazla tiroid hormonu üretmesi ile oluşan hipertiroidi, organ işlevlerinin hızlanmasına yol açar. Hipertiroidi; çarpıntı, el titremesi, kilo kaybı, sinirlilik, heyecanlı olma, duygusallaşma, aşırı terleme, sıcağa karşı hassasiyet, ishal, saç dökülmesi, hâlsizlik, yorgunluk, gözlerin öne doğru çıkması ve âdet düzensizliği gibi semptomlarla karakterizedir. Tedavisi, tiroid ilacı ile yapılarak hormon üretimi yavaşlatılır. Hormon üretiminin dengelenmesinin ardından radyoaktif iyot tedavisi ile kesin tedavi sağlanır.

Tiroid Nasıl Anlaşılır?

Her şeyden önce ideal bir tedavi için doğru teşhis gerekir. Bu nedenle hem erkek hem de kadınlar için yapılan tiroid risk değerlendirme paketi büyük önem taşır. Bu paketin içerisinde; 

• Check up muayenesi,
• Tg: Tiroid kanserin tespiti,
• AntiTg:Tiroid kanserin tespiti,
• T3: Tiroid/guatr hastalıklarının  tanısı,
• T4: Tiroid/guatr hastalıklarının  tanısı,
• TSH: Tiroid hastalıklarının ve fonksiyonlarının tanı ve takibi,
• Anti TPO:  Tiroid hastalığının nedenini anlamaya yönelik kişinin kanında tiroid peroksidaz(TPO) antikorlarını saptamak için kullanılan bir test,
• Tiroid ultrasonu yer alır.

Tüm bu tahlil ve testler olası bir tiroid durumunun tespiti için son derece önemlidir.

Tiroid Krizi Nedir?

Tiroid krizi, tiroid hormonlarının vücutta tehlikeli bir şekilde yükseldiği veya düştüğü ciddi bir tıbbi durumdur. 

Tiroid krizi, tiroid bezi ile ilgili sağlık sorunları olan bireylerde, özellikle de Graves hastalığı (hipertiroidi) veya Hashimoto tiroiditi (hipotiroidi) gibi otoimmün tiroid hastalıkları olanlarda sıklıkla ortaya çıkar.

Bu durum hayati tehlikeye girebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Tiroid Krizi Belirtileri Nelerdir?

Hipertiroidi Krizi (Tirotoksikoz Krizi): 

• Aşırı hızlı kalp atışı 
• Şiddetli terleme ve vücut ısısında yükselme
• Çarpıntı ve düzensiz kalp ritmi
• Yüksek tansiyon
• Huzursuzluk
• Zayıflık ve halsizlik
• Huzursuzluk ve anksiyete
• İştah kaybı ve kilo kaybı
• Bulanık görme ve gözlerde ağrı (Graves hastalığı olanlarda)

Hipotiroidi Krizi (Myxedema Krizi):

• Şiddetli yorgunluk ve halsizlik
• Deri şişmesi ve ödem
• Uyku halinde olma ve koma riski
• Düşük vücut sıcaklığı (hipotermi)
• Düşük tansiyon 
• Kalp atış hızının yavaşlaması (bradikardi)
• Kararsızlık ve konsantrasyon güçlüğü
• Depresyon ve duygusal durgunluk

Eğer bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız veya bir yakınınızda böyle belirtiler görüyorsanız, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekmektedir.

Gebelikte Tiroid Hastalıkları

Gebelik sırasında tiroid sorunları oldukça yaygındır ve gebelik süreci tiroid bezinin işleyişini etkileyebilir.

Anne karnındaki bebeğin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için tiroit hormonları çok önemlidir.

Gebelikte tiroid hastalıkları şunlardır:

• Gebelikte Tiroid Fonksiyonlarında Değişiklikler: Gebelik sırasında tiroid bezi normalden daha fazla tiroid hormonu üretebilir. Bu, bebeğin gelişimi için gerekli olan ek tiroid hormonu ihtiyacından kaynaklanır. Gebeliğin ilk üç ayında, yüksek hCG (human koryonik gonadotropin) hormon düzeyleri de tiroid fonksiyonlarını etkileyebilir.
• Gebelikte Hipertiroidi: Gebelikte hipertiroidi, tiroid bezinin normalden daha fazla tiroid hormonu ürettiği durumu ifade eder. Bu durumda, bebeğin tiroid hormonu alımı artabilir ve tiroid bezinin daha hızlı çalışması mümkündür. Gebelikte hipertiroidi, çoğunlukla Graves hastalığı olarak bilinen otoimmün bir durumdan kaynaklanır.
• Gebelikte Hipotiroidi: Gebelikte tiroid bezinin normalden daha az miktarda tiroid hormonu ürettiği durum hipotiroidi olarak bilinir. Gebelikte hipotiroidi, hashimoto tiroiditi olarak bilinen yaygın bir otoimmün hastalıktan kaynaklanır.
• Postpartum Tiroidit: Doğumdan sonraki ilk birkaç ay içinde bazı kadınlar tiroidlerinde geçici sorunlar yaşayabilirler. Postpartum tiroidit olarak adlandırılan bu durum, bazı kadınlarda hipertiroidiye ve sonrasında hipotiroidiye neden olabilir.

Gebelikte tiroid sorunları, bebeğin sağlıklı gelişimi için gerekli olan tiroid hormonlarının düzeylerini etkileyebilir. Hamile kadınlar, tiroid sorunları olan veya şüphelendikleri durumlarda düzenli tiroid testleri ve uygun tedavi ile takip edilmelidir. Gebelik sürecinde doktor tavsiyelerine uymak ve düzenli kontrollerden geçmek çok önemlidir. 

Tiroid Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tiroid tedavisi, tiroid bezinin iyi çalışmasını sağlamak veya tiroid hormonlarının düzeyini düzenlemek amacıyla uygulanan yöntemlere göre değişiklik gösterebilir. Hastanın tiroid fonksiyon test sonuçları, tiroid hastalığının türü ve hastanın genel sağlık durumu, tedavi seçiminin temelini oluşturur.

Tiroid tedavisi için kullanılan yaygın yöntemler ise şunlardır:  

• İlaç Tedavisi: Hipotiroidi (tiroid hormonlarının düşük düzeyde olması) tedavisi için doktor tarafından önerilen tedavi planına uygun şekilde ilaçlarını kullanmak önemlidir. Bu İlaçlar, tiroid hormonlarının düzeyini yükseltmek ve tiroid bezinin normal çalışmasını sağlamak için kullanılır.
• Radyoaktif İyot (RAI) Tedavisi: Hipertiroidi (tiroid hormonlarının yüksek düzeyde olması) durumunda veya bazı tiroid nodüllerinin tedavisinde radyoaktif iyot kullanılabilir. Radyoaktif İyot, tiroid hücrelerini hedef alarak tiroid bezinin fazla çalışmasını kontrol altına alır.
• Cerrahi Tedavi: Büyük boyutlu tiroid nodülleri, kanser şüphesi taşıyan nodüller veya diğer tiroid sorunları için cerrahi çıkarma düşünülebilir. 

Tiroid Sağlığına İyi Gelen Besinler Nelerdir?

Tiroid sağlığına iyi gelen besinler, tiroid fonksiyonunu destekleyen yeterli yod, selenyum ve iyot içeren besinleri içermektedir. Aynı zamanda antioksidan zengini besinler iltihaplanmayı azaltarak tiroid bezinin sağlığını koruyabilir. 

Sağlıklı tiroid için faydalı bazı besinler:

• Balık: Ton balığı, uskumru ve somon gibi soğuk su balıkları selenyum açısından zengindir ve tiroid sağlığını destekler. Aynı zamanda omega-3 yağ asitleri içerir ve iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olurlar.
• Brezilya Cevizi: Günlük selenyum ihtiyacınızı tek başına karşılayabilecek kadar zengin bir kaynaktır. 
• Deniz Yosunu ve Yosun: Deniz yosunları ve yosunlar, iyot açısından zengin doğal kaynaklardır. Ancak fazla miktarda tüketmek, iyot alımınızı aşırı yükseltebilir, bu nedenle dengeli bir şekilde tüketmek önemlidir.
• Fındık ve Ceviz: Fındık ve ceviz gibi kuruyemişler, selenyum ve omega-3 yağ asitleri açısından zengindir, tiroid sağlığını destekler.
• Yoğurt ve Fermente Gıdalar: Bağırsak sağlığı, tiroid fonksiyonu üzerinde etkili olabilir. Probiyotik içeriği sayesinde bağırsak sağlığını destekleyerek bağışıklık sistemini güçlendirir. 
• Sebzeler: Brüksel lahanası, brokoli, ıspanak ve lahana gibi sebzeler lif ve antioksidanlar açısından zengin olduğu için tiroid sağlığını destekler.
• Meyveler: Antioksidanlar bakımından zengin meyveler, bağışıklık sistemini güçlendirerek ve iltihaplanmayı azaltır. Ayrıca avokado gibi bazı meyveler sağlıklı yağlar içerir ve bu da tiroid hormonlarının düzenlenmesine yardımcı olabilir.
• Tam Tahıllar: Kepekli tahıllar, kompleks karbonhidratlar lif bakımından zengin olup, enerji düzeylerini ve bağırsak sağlığını düzenleyerek tiroid fonksiyonunu destekleyebilir.

Beslenme, tiroid sağlığının korunması ve düzenli bir şekilde çalışması için büyük bir öneme sahiptir. 

Yeterli ve dengeli beslenme, tiroid bezinin iyi çalışmasını ve tiroid hormonlarının dengelenmesini desteklemeye yardımcı olabilir.

Tiroid Hakkında Sık Sorulan Sorular

Tiroid bezinin görevleri nelerdir?

Tiroid bezinin görevleri, vücutta birçok önemli işleve katkıda bulunmakla beraber, özellikle metabolizmayı düzenlemek ve vücuttaki enerji üretimini kontrol etmektedir.

Buna ilaveten; vücut ısısını düzenlemek, kalp ve dolaşım sistemini etkilemek, kas fonksiyonunu etkilemek, hormonları düzenlemek, sinir sistemi ve duygusal durumu etkilemek görevleri arasındadır. 

Tiroid fonksiyon testleri nelerdir?

Tiroid fonksiyon testleri, tiroid bezinin çalışmasını değerlendirmek ve tiroid hormonlarının düzeylerini ölçmek için kullanılan testlerdir. Tiroid fonksiyon testleri, tiroid bezinin düşük normal veya yüksek fonksiyon gösterip göstermediğini belirlemeye yardımcı olur. Bu testler; TSH (tiroid uyarıcı hormon) testi, T3 (Triiyodotironin) ve T4 (Tiroksin) testleri, serbest T3 ve serbest T4 testleri, tiroid antikor testleri.

Tiroid ilaçları nasıl kullanılır ve yan etkileri nelerdir?

tiroid ilaçları, doktor tarafından verilen dozda ve talimatlara uygun olarak kullanılmalıdır. Genellikle sabah aç karnına, su ile alınması önerilir. Bazı ilaçlar, yemekten en az bir saat önce veya yemekten iki saat sonra alınmalıdır, çünkü yiyecekler ilacın emilimini etkileyebilir. Hastanın tiroid hormon seviyeleri, yaşı, kilosu ve genel sağlık durumu, ilacın dozunu belirler.

Tiroid hastalıkları genetik midir?

Genetik faktörler tiroid hastalıklarının nedeni olabilir. Tiroid hastalıklarının bazıları genetik olarak geçebilir ve ailelerinde tiroid hastalığı olan bireylerin bu hastalıkların gelişme olasılığı daha yüksektir. Ancak genetik yatkınlık yalnızca hastalığın gelişmesinde bir risk faktörü oluşturur ve hastalığın hangi insanlarda ortaya çıkacağını veya ne zaman gelişeceğini tahmin etmek zordur.

Tiroid nodülleri nedir?

Tiroid bezinde oluşan küçük anormal doku grupları, tiroid nodülleri olarak bilinir. Bu nodüller, çoğunlukla kanserli olmayan (iyi huylu) büyümelerdir ve çoğu zaman tiroid kanseri ile ilişkili değillerdir. 

En Çok Okunan Sağlık Rehberi Yazılarımız

Bu içeriğin geliştirilmesinde Medical Park Yayın Kurulu katkı sağlamıştır.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.